Άρωμα πάγου

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

Κριτική:

«Κράτησα στα χέρια μου την καρδιά του παγονιού»

ΠΟΣΟ ΚΑΛΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΔΙΚΟΥΣ ΜΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ;

Ο ΑΡΩΜΑΤΟΠΟΙΟΣ ΧΙΡΟΓΟΥΚΙ ΣΥΖΕΙ ΜΕ
ΤΗ ΡΥΟΚΟ. ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΣΑΝ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ,
ΑΥΤΟΚΤΟΝΕΙ. ΟΣΟ ΑΝΑΖΗΤΕΙ ΤΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ
ΤΟΥ, Η ΡΥΟΚΟ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΕΙ ΕΝΑΝ ΑΛΛΟΝ ΧΙΡΟΓΟΥΚΙ. ΜΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΟΦΥΪΑ, ΠΟΥ ΣΑΡΩΝΕ ΤΑ ΒΡΑΒΕΙΑ. ΕΝΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗ ΜΝΗΜΗ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΡΗΤΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ.

Υπάρχουν μυθιστορήματα που πλέκονται γύρω από ένα τρανταχτό θέμα. Άλλα βασίζονται στη σπιντάτη πλοκή. Ή στους ήρωες. Σε μια άλλη, πιο σπάνια κατηγορία, ανήκουν τα βιβλία, τα οποία σκηνοθετούν μιαν ατμόσφαιρα. Σ' αυτά τα βιβλία, το κενό ανάμεσα στις φράσεις είναι ενεργό, το ίδιο και η σιωπή. Η μνήμη εισβάλλει σε μικρές ριπές και δημιουργεί στροβίλους.

Πόσο καλά γνωρίζουμε τους δικούς μας ανθρώπους; Ζούμε στο ίδιο σπίτι, τρώμε στο ίδιο τραπέζι, κοιμόμαστε σε κοινό κρεβάτι.
Πιστεύουμε ότι τους ξέρουμε καλά. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη πλάνη. Γιατί όλοι έχουμε εσωτερική ζωή. Ζωή που συμβαίνει στο κεφάλι μας. Πράγματα που δεν παίρνει κανείς χαμπάρι.

Ο Χιρογιούκι Σινοζάουα είναι αρωματοποιός. Φίλοι και συγγενείς τον φωνάζουν Ρούκυ. Ο Ρούκυ είναι μοναχικός και έντονα ψυχαναγκαστικός. Έχει πάθος με την ταξινόμηση. Αυτή η βαθιά εμμονή να τακτοποιεί τα πάντα στη σωστή σειρά αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική για τη δουλειά του. Όμως δεν σταματά εκεί, επεκτείνεται στην προσωπική του ζωή. Ο Ρούκυ ταξινομεί τα πάντα, από τα καλλυντικά της Ρυόκο μέχρι τα μπαχαρικά και τα λαδόξιδα στα ντουλάπια της κουζίνας. Η Ρυόκο είναι δημοσιογράφος, κάπως ακατάστατη. Οι δυο τους ζουν μια ήσυχη ζωή. Γιορτάζουν την επέτειο ενός χρόνου συμβίωσης. Και ξαφνικά, την επόμενη μέρα, ο Ρούκυ αυτοκτονεί στη δουλειά. Πίνει άνυδρη αιθανόλη.

Μετά τον θάνατο του Ρούκυ, η Ρυόκο αντιλαμβάνεται ότι δεν γνώριζε τίποτε γι΄ αυτόν. Ένας αδελφός εμφανίζεται από το πουθενά. Γίνεται λόγος για την άρρωστη μητέρα του Ρούκυ. Η Ρυόκο αποφασίζει να ερευνήσει τις αιτίες της αυτοκτονίας του αγαπημένου της. Όσο ψάχνει τόσο ανακαλύπτει πράγματα, για τα οποία δεν είχε την παραμικρή ιδέα. Ο Ρούκυ υπήρξε ιδιοφυΐα στα Μαθηματικά. Ως παιδί και ως έφηβος, μέχρι τα δεκαέξι του χρόνια, είχε σαρώσει τα βραβεία των μαθηματικών διαγωνισμών. Αντιλαμβανόταν τη ζωή μέσα από τους αριθμούς. Και, ξαφνικά, ύστερα από έναν παγκόσμιο διαγωνισμό στην Πράγα, εγκατέλειψε τα Μαθηματικά για πάντα. Όχι μόνο αυτό. Σταμάτησε και το σχολείο.

Η Ρυόκο αδυνατούσε να πενθήσει τον σύντροφό της. Ο μόνος τρόπος που βρήκε για να χωνέψει τον πόνο της ήταν να ανασυνθέσει το παρελθόν του Ρούκυ. Να τον καταλάβει μετά θάνατον. Έτσι λοιπόν θα συναναστραφεί τον αδελφό του. Θα γνωρίσει την παλαβωμένη δεσποτική μητέρα του, η οποία έχει μετατρέψει το σπίτι της σε μαυσωλείο βραβείων. Θα επισκεφθεί την Πράγα. Το μόνο που έχει στα χέρια της είναι μερικές αινιγματικές φράσεις γραμμένες σε μια δισκέτα. Φράσεις που περιγράφουν τα συστατικά ενός αρώματος που δημιούργησε ο Ρούκυ για χάρη της. Της το πρόσφερε το βράδυ, πριν αυτοκτονήσει. «Πηγή της μνήμης»: αυτή ήταν η ονομασία του.

Η Ρυόκο συναντά και κατανοεί τον σύντροφό της μετά θάνατον. Λάμβανε τα σήματα της επικείμενης πράξης του νωρίτερα, τα μάζευε όμως στο πίσω μέρος του μυαλού - και τα ξεχνούσε. Η αδυναμία της να θρηνήσει τον Ρούκυ με κλάμα και οδυρμό την οδήγησε στην αναζήτηση των αιτίων της απονενοημένης πράξης του και την κατανόησή τους. Σε ένα σημείο, η ατμόσφαιρα του έργου γίνεται ονειρική και μεταφυσική:

Με έναν χρονικό σπασμό, η Ογκάουα σκηνοθετεί τη συνάντηση της Ρυόκο με τον έφηβο Ρούκυ. Όμως η ροή των πραγμάτων έχει αποφασιστεί ήδη. Η Ρυόκο μπορεί να «κράτησε στα χέρια της την καρδιά του παγονιού», όπως η ίδια λέει, δεν μπόρεσε όμως να αλλάξει την προδιαγεγραμμένη πορεία.

Πολλά μικρά γεγονότα στη σειρά. Πολλά βραβεία. Πολλές ικανότητες, που έφεραν περισσότερες στενοχώριες παρά χαρά. Ο δεισιδαιμονικός φόβος του Ρούκυ για τη βάσκανο μοίρα των θνητών και τις μικρές αναποδιές, που προστατεύουν από μεγαλύτερα στραπάτσα, έχει το αρχαιοελληνικό του αντίστοιχο στην αναπόδραστη τριπλέτα Άτη- Ύβρις- Νέμεσις. Η Ογκάουα ίσως δεν ξέρει το βασικό αυτό τρίδυμο της αρχαιοελληνικής σκέψης. Πάνω σ΄ αυτό όμως- και πάνω στον πόλεμο μνήμης και λήθης στο κεφάλι των ηρώων- χτίζει το βιβλίο της.

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΜΕ ΑΠΛΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΥΛΙΚΑ

Η σαρανταπεντάχρονη Γιαπωνέζα Γυόκο Ογκάουα έχει εκδώσει από το 1988 έως σήμερα είκοσι βιβλία, μυθοπλαστικά και μη. Έχει τιμηθεί με αρκετά βραβεία, ανάμεσά τους και με το Ακουταγκάουα (1991), βραβείο με μεγάλο κύρος. Η Ογκάουα είναι συγγραφέας με στίγμα, το οποίο ανιχνεύεται κυρίως στη δημιουργία ατμόσφαιρας. Οι ερωτογραφικές της σελίδες είναι από τις πιο καλογραμμένες και δραστικές στη σύγχρονη λογοτεχνία. Στο συγκεκριμένο μυθιστόρημα, η ατμόσφαιρα του βιβλίου δημιουργείται με απλά καθημερινά υλικά. Τίποτε εξαιρετικό δεν συμβαίνει. Η Ογκάουα καταφέρνει μέσα από τη δέση της πλοκής, τις εικόνες και τις παλίνδρομες κινήσεις στον χρόνο να μιλήσει για την άρρητη πλευρά των πραγμάτων. Την ασφυξία που προκαλούν οι κοντινοί άνθρωποι, τη βάσκανο μοίρα των θνητών, τον τρόπο σύλληψης του κόσμου μέσα από τα Μαθηματικά, αλλά και την παράδοξη απελευθέρωση του σώματος, όταν αυτό γίνεται θέαμα.

Σοφία Νικολαΐδου www. snikolaidou.gr, Τα Νέα, 28/7/2007