De Sade

Ο Μισέλ Ονφρέ, μέσω της αποδόμησης του μαρκήσιου ντε Σαντ, προβαίνει ταυτόχρονα και στην αποδόμηση της ιδεολογίας και των πρακτικών της διανόησης του 20ού αιώνα, που κατασκεύασε τον μύθο του «θεϊκού μαρκησίου». Μύθος που κατασκευάστηκε ενάντια στην αλήθεια των ιστορικών γεγονότων, παραβλέποντας ακόμα και τα ίδια τα γραπτά του ντε Σαντ. Γι’ αυτούς τους διανοουμένους, ανάμεσά τους τον Μπρετόν, τον Αραγκόν, τον Μπατάιγ, τον Μπαρτ, τον Λακάν, τον Ντελέζ, τον Φουκώ της Ιστορίας της τρέλας, ο Σαντ μεταβλήθηκε σε πρότυπο, σε οραματιστή, σε φιλοσοφικό πρόδρομο του 20ού αιώνα. Πώς και γιατί κατέστη δυνατό, εκτός από μερικές εξαιρέσεις –τον Καμύ, τον Χορκχάιμερ, την Άρεντ, τον Παζολίνι και τον Φουκώ της ύστερης περιόδου–, να κατασκευαστεί ένας τέτοιος μύθος; Όπως δείχνει ο Ονφρέ, ο πρώτος διδάξας στην κατασκευή του υπήρξε ο Γκυγιώμ Απολιναίρ, ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, ενώ από αυτόν θα εμπνευστούν και οι υπερρεαλιστές, οι στρουκτουραλιστές και οι αποδομητές θεωρητικοί.

Αυτό κατέστη δυνατό μέσα από τον μετασχηματισμό της «απελευθέρωσης της επιθυμίας» σε «απελευθέρωση» του καπιταλιστικού ατομοκεντρικού φαντασιακού. Ο Ονφρέ, καταδεικνύει πως συνθήματα όπως «απόλαυση δίχως όρια» –που σφράγισαν εξίσου το υπερρεαλιστικό κίνημα και την ιδεολογία του ’68–, με την παρέκβαση της σαδικής ιδεολογίας, μεταβλήθηκαν σε μια «εγωϊστική απόλαυση του άλλου». Μια παρέκβαση, που όπως υποδεικνύει ο Παζολίνι ή η Χάννα Άρεντ, μπορεί να οδηγήσει στο ναζιστικό παραλήρημα και να δικαιολογήσει την κουλτούρα της βίας, συνδέοντας προνομιακά το ένστικτο της απόλαυσης με εκείνο του θανάτου. Για τον Ονφρέ, ο Σαντ αποτελεί την έκφραση αυτής της θανατογόνας ατομικιστικής ιδεολογίας των εκμεταλλευτών και όχι τον εκφραστή μιας αυθεντικής σεξουαλικής απελευθέρωσης.