Η Θεσσαλία στο οδοιπορικό του περιηγητή Εβλίγια Τσελεμπή

ΚΡΙΤΙΚΗ



Η Θεσσαλία μέσα από τα μάτια ενός αλλόθρησκου που την περπάτησε πριν από τρεισήμισι αιώνες. Ο θεολόγος, αρχαιολόγος και ιστορικός ερευνητής Θεόδωρος Παλιούγκας ακολουθεί τα χνάρια του περίφημου οθωμανού περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή, γόνου παλαιάς οικογενείας που ανήκε στην τάξη των πολεμιστών. Ο Τσελεμπή είχε κλίση στην καλλιγραφία, στη μουσική, στην αραβική γραμματική, στην επιγραφική, στη ζωγραφική και στα ταξίδια. Επισκέφθηκε πολλούς τόπους ως αξιωματούχος του σουλτάνου και αυτές τις αναμνήσεις του τις κατέγραψε υπό μορφή ταξιδιωτικών εντυπώσεων σε δέκα βιβλία που πήραν το όνομα Seyahatname ή Tarih-i-Seyyah (Οδοιπορικό ή Ιστορία του ταξιδιού). Το ύφος του είναι συνήθως απλό, αν και σε κάποια σημεία γίνεται επιτηδευμένο και δεν λείπουν οι μεγαλοστομίες, ενώ αρέσκεται να περιγράφει πράγματα θαυμαστά που είδε ή άκουσε. Ο Εβλιγιά περνάει από τη Θεσσαλία στα τέλη της άνοιξης με αρχές καλοκαιριού του 1668. Αφού διασχίσει τα επικίνδυνα στενά του Σαρανταπόρου, κατευθύνεται στην Ελασσόνα, όπου θα τον γοητεύσει η μεγάλη της εμποροπανήγυρις, και στον Τύρναβο, όπου εντυπωσιάζεται από την προκοπή και τον πλούτο των χριστιανών κατοίκων. Αλλά φυλάει όλο τον θαυμασμό του για τη Λάρισα, τη μεγαλύτερη οθωμανική πόλη της Θεσσαλίας, με τους τεκέδες των δερβίσηδων, την πλούσια αγορά με το μπεζεστένι της, τα προσκυνήματα και τα λατρευτικά κτίρια.

Το οδοιπορικό συνεχίζεται στον Αλμυρό, στο φρούριο του Βόλου, το οποίο προσπαθούσε να συνέλθει από μια επιδρομή Βενετών, στην Καλαμπάκα, όπου ο Τσελεμπή παγώνει από τον φόβο μη πέσει από τα απότομα βράχια των Μετεώρων και τσακιστεί, στην Καρδίτσα, στον Δομοκό και τέλος στη Λαμία. Οι παρατηρήσεις του γύρω από τη φορολογική εκμετάλλευση της γης και τα βακούφια, γύρω από τη σύνθεση του πληθυσμού και τις συνθήκες συμβίωσης χριστιανών και μουσουλμάνων, την τοπογραφία και την αρχιτεκτονική των πόλεων, τη διοίκηση, τη φορολογία, το εμπόριο και άλλες οικονομικές παραμέτρους είναι διεξοδικές και μας δίνουν μια πλήρη εικόνα των συνθηκών διαβίωσης αλλά και των συνηθειών της εποχής, καθιστώντας αυτό το οδοιπορικό έναν αληθινό θησαυρό όχι μόνο για ιστοριοδίφες και ειδικούς μελετητές.

Δ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ , 10-02-2002

Έκδoση ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΡΙΣΑΣ