Σύσσημον ή Τα Κεφάλαια

Με τον τίτλο Σύσσημον (αυτό που σημαίνει το ίδιο για σένα και γιά μένα, το συμφωνημένο σημάδι) και τον υπότιτλο "Τα Κεφάλαια" (όπως για χρόνια ήταν γνωστό), συγκεντρωμένο σε έναν εξαιρετικά φροντισμένο τόμο το εκτενές ποιητικό έργο του Νίκου Παναγιωτόπουλου, που μέχρι πρότινος οι περισσότεροι γνωρίζαμε μόνο εκ φήμης.

Το βιβλίο αυτό που αποτελεί ένα από τα πιό ξεχωριστά επιτεύγματα της λογοτεχνίας μας στο πέρασμα από τον εικοστό στον εικοστό πρώτο αιώνα, καρπός σιωπηλής εργασίας μιάς γεμάτης εικοσαετίας, είναι ένα ταξίδι στα όρια της πνευματικής διαμόρφωσης μας χτισμένο πάνω στον αφηγηματικό καμβά ενός περιστατικού. Ανιχνεύονται πνευματικότητες που έχουν χαθεί με όλη την γεωγραφία της ελληνικής γλώσσας παρούσα.

Κριτική:

«Μόνος όποιος ζει το έσχατο αντέχει»

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος έγραψε μία σύνθεση μεγάλης πνοής

«ΚΑΘΟΜΑΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΤΗΡΩ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΤΗΣ ΜΑΝΙΑΣ ΜΟΥ
(ΠΡΙΝ ΤΟ ΦΟΡΕΣΩ).

ΤΩΡΑ ΠΙΑΝΩ ΚΑΙ ΦΟΡΩ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΣΤΙΧΟΥ
ΚΑΙ
ΤΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΩΝ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΧΩΡΙΣ ΑΠΟΔΕΚΤΗ»,

Περνάει με υποτροφία στο Παν/μιο (γαλλική φιλολογία), αλλά αποφασίζει να μην παρακολουθήσει. Εργάζεται επί εικοσαετία ως οικονομικός διευθυντής σε φαρμακαποθήκη, μερίδιο της οποίας είχε κληρονομήσει. Από το 1985 αφιερώνεται αποκλειστικά στη συγγραφή του Σύσσημου ή των Κεφαλαίων, εκτενέστατης ποιητικής σύνθεσης, η οποία τον απασχόλησε άλλη μία εικοσαετία. Παράλληλα, ασχολείται με τη μετάφραση, ιδίως αρχαίου δράματος. Η «Αντιγόνη» που είδαμε πρόσφατα στην Επίδαυρο σε σκηνοθεσία Λ. Βογιατζή και ο «Οιδίποδας» που έπεται στηρίζονται στη δική του μετάφραση.
Γενέτειρα: Αθήνα 1945 Σπουδές/ Σταδιοδρομία: Η περιπέτεια ενός βιβλίου: Το 1988 δημοσιεύει σε πενήντα αντίτυπα εκτός εμπορίου το πρώτο από τα οκτώ Φυλλάδια που έμελλε να συγκροτήσουν το Σύσσημον και το απευθύνει, όπως σημειώνει ο ίδιος, στα «επιλεγμένα πρόσωπα», που συμμερίζονταν τους ποιητικούς του προβληματισμούς. Τα τριάντα τρία από τα συνολικά τριανταπέντε Κεφάλαια του έργου κυκλοφόρησαν όλα εκτός εμπορίου σε επτά Φυλλάδια . Αυτή η αρχική φάση «κλειστής» κυκλοφορίας κράτησε από το 1988 ώς το 1999 και τα Φυλλάδια αυτά, δουλεμένα στη μονοτυπία, εκδόθηκαν διαδοχικά από τον «Εκηβόλο», τη «Λέσχη του Δίσκου», τον «Ίκαρο» και το «Ροδακιό». Δουλεύοντας τα δύο Κεφάλαια που θα απάρτιζαν το όγδοο (και όπως αποδείχθηκε, τελευταίο) Φυλλάδιο του βιβλίου, ο ποιητής επανεπεξεργάστηκε συνολικά το έργο, που κυκλοφόρησε ολοκληρωμένο το 2006 από την «Ίνδικτο». Εκλεκτικές συγγένειες: Πολυσχιδές και πολυεπίπεδο έργο, το Σύσσημον φέρει αναπόφευκτα τα ίχνη επιρροών και αναγνωστικών εμμονών του συγγραφέα: αρχαία τραγωδία, Πίνδαρος, μεσαιωνικές μυθιστορίες, ισλανδικές σάγκες, αλλά και τα Αυτόγραφα του Σολωμού και το Μήτηρ Θεού του Σικελιανού, τα οράματα του Γέιτς, τα Κάντος του Πάουντ, η Ανάβαση του Σεν Τζον Περς, τα Τρία κρυφά ποιήματα του Σεφέρη και το Φωτόδεντρο του Ελύτη. Κριτική ετυμηγορία: Ακόμη και με τα μέτρα ενός Γουόρντσγουορθ ή ενός Παλαμά, το Σύσσημον, που πλησιάζει τους 10.500 στίχους, αποτελεί πρωτοφανές έργο για την ελληνική σύγχρονη ποίηση. Πολυθεματικό, πολυεστιακό, «ανοιχτό», χτίζεται αργά μέσα στον χρόνο και εξελίσσεται ποιητικά και πνευματικά μαζί με τον δημιουργό του. Είναι μια σύνθεση μεγάλης πνοής και δύναμης, όπου η γραφή ολοκληρώνεται μέσα από την πράξη της διακοπής της. Μια οποιαδήποτε σελίδα του βιβλίου αντανακλά αυτήν την αίσθηση δυσκολίας- τη δυσκολία τού να υπάρχεις και να γράφεις: απομονωμένες προτάσεις και παράγραφοι χωρίζονται με κενά διαστήματα, σπάζουν με παρενθετικές παρατηρήσεις, με μέρη σε πλάγια γραφή και πλάγια γραφή σε παρενθέσεις, έτσι που το κείμενο δεν καταλαμβάνει ποτέ ένα ενιαίο, αδιάσπαστο οπτικό πεδίο. Διαβάζει κανείς το Σύσσημον αποδεχόμενος ότι «το αναγνώσιμο είναι μόνο το μη αναγνώσιμο, σπασμένο σε κομμάτια, ένα μεγαλειώδες θέαμα χάους. Σπαράγματα σπαραγμάτων. Η ζωή η ίδια - δικαιωμένη ωστόσο μέσα από τη δικαίωση της τέχνης που την υπερασπίζεται.
Στίχοι: « Μόνος όποιος ζει το έσχατο αντέχει »

Χάρης Βλαβιανός, Τα Νέα, 28/7/2007