Παρένθετη Μητρότητα: Ελληνικό νομικό καθεστώς και εγκληματολογικές προεκτάσεις

Οι κρίσιμοι βιοηθικοί προβληματισμοί που ανέκυψαν μέσω των βιολογικών εφαρμογών κατά τις προηγούμενες δεκαετίες συνέβαλαν στη διαμόρφωση ενός καινούργιου δικαιικού κλάδου, το «βιοδικαίου». Η Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή ανέδειξε επίσης την αναγκαιότητα της περαιτέρω συνεργασίας του οικογενειακού δικαίου με την κοινωνιολογία. Η παρένθετη μητρότητα αναγνωρίστηκε ρητά στην ελληνική έννομη τάξη με τον ν. 3089/2002. Ως βασική προϋπόθεση τέθηκε ότι η κυοφόρος δεν θα λαμβάνει οικονομικό αντάλλαγμα από τους κοινωνικούς γονείς. Ακολούθησε η ψήφιση του ν. 3305/2005 με τον οποίο τέθηκαν συμπληρωματικές ρυθμίσεις. Μεταξύ άλλων, η παραβίαση του νομικού πλαισίου εντάχθηκε στη σφαίρα του αξιοποίνου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αναδείχθηκε ένα ειδικό πεδίο μελέτης για τους εγκληματολόγους. Μέσω της εγκληματολογικής ανάλυσης εμπλουτίζεται περαιτέρω ο ήδη διεπιστημονικός κλάδος της βιοηθικής.

Στο πρώτο μέρος της μελέτης του Δρ. Κ. Πανάγου εξετάζονται οι παράγοντες που συνέβαλαν στην εισαγωγή της ειδικής ρύθμισης για την ΙΥΑ στην ελληνική έννομη τάξη υπό το πρίσμα της διεθνούς εμπειρίας. Στο δεύτερο μέρος δίνεται μια πανοραμική εικόνα του ισχύοντος νομικού πλαισίου. Στο τρίτο μέρος, η παρένθετη κυοφορία εξετάζεται με εγκληματολογικούς όρους. Η επιλογή του Έλληνα νομοθέτη να προβεί στην πρόβλεψη ποινικών κυρώσεων για τους παραβάτες του νομικού πλαισίου τίθεται υπό τη διόπτρα των εγκληματολογικών ορισμών του εγκλήματος. Αναδεικνύεται η σύνδεση των σχετικών ποινικών επιλογών με τις ευρύτερες τάσεις της σύγχρονης αντεγκληματικής πολιτικής. Έμφαση δίνεται στη σύνδεση της τεχνητής γονιμοποίησης με τη δράση οργανωμένων εγκληματικών δικτύων και το ευρύτερο φαινόμενο της εμπορίας ανθρώπων (human trafficking). Η μελέτη ολοκληρώνεται με τα μέτρα που ενδείκνυται να ληφθούν στο πεδίο της αντεγκληματικής πολιτικής με απώτερο στόχο την πρόληψη της θυματοποίησης.