Τοπάζ

Με αφορμή την ιστορία μύησης ενός δασκάλου στη διαφθορά του δημόσιου βίου, ο Πανιόλ δημιούργησε τον υποδειγματικό τύπο ενός καιροσκόπου παρά τη θέλησή του. "Καιροσκόπος παρά τη θέλησή του" θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο υπότιτλος του έργου. Ο "Τοπάζ" είναι μια μεταφορά στην οποία καταδεικνύεται αριστοτεχνικά η εξέλιξη του ανερμάτιστου, αγόμενου και φερόμενου, έρμαιου των περιστάσεων, ασήμαντου άνδρα, ο οποίος οδηγείται στην εξουσία και χρησιμοποιείται από την εξουσία. Μια ιδιοφυής μεταφορά που ανταποκρίνεται πλήρως στις σταδιοδρομίες ασήμαντων κυρίως πολιτικών προσώπων, όταν το ηθικό πλεονέκτημα, το δήθεν ηθικό πλεονέκτημα της, ούτως ή άλλως, εξοφλημένης ιδεολογίας τους κονιορτοποιείται, όταν η μιζέρια της αφάνειας μεταβάλλεται σε μιζέρια της εξουσίας.

Με καταφύγιο στο γέλιο, ο Πανιόλ έγραψε μια κωμωδία για κλάματα.