Ένδικα Μέσα και Ανακοπές

Το έργο αποτελεί μια πλήρως ενημερωμένη και συστηματική ανάλυση του Τρίτου Βιβλίου του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, που αναφέρεται στα ένδικα μέσα κατά της δικαστικής αποφάσεως και τις ανακοπές ως ένδικα βοηθήματα κατά δικαστικών ή εξωδίκων πράξεων.

Η παρούσα Β΄ έκδοση κατέστη αναγκαία λόγω των πρόσφατων νομοθετικών αλλαγών με τους ν. 4745/2020, 4842/2021 και 4912/2022, οι οποίες στο δίκαιο των ενδίκων μέσων δεν ήταν πολλές, αλλά ήταν εξειδικευμένες. Ο συγγραφέας, ως μέλος της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του ν. 4842/2021, παραθέτει κρίσιμες εκτιμήσεις σχετικά με την εφαρμογή και την ερμηνεία των νέων διατάξεων, καθώς και ειδική αναφορά στην πιλοτική δίκη.

Και στην έκδοση αυτή διατηρούνται τα βασικά χαρακτηριστικά της πρώτης εκδόσεως, δηλαδή, η πλήρης κατά το δυνατόν καταγραφή και ενημέρωση της βιβλιογραφίας που έχει δημοσιευτεί στο πέρασμα του χρόνου έως σήμερα, κυρίως όμως η πλούσια και επίκαιρη –ενημερωμένη μέχρι τον Μάρτιο του 2022– νομολογία, με αναφορές σε 3.268 αποφάσεις σε κρίσιμα διαχρονικά και νέα ζητήματα.

Στόχος του έργου ήταν να ληφθούν υπ’ όψιν οι ανάγκες της πράξης, έτσι ώστε το παρόν πόνημα να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα σημαντικό και χρήσιμο βοήθημα για τον δικηγορικό και δικαστικό κόσμο, αλλά και για τους φοιτητές, επιτυγχάνοντας μια συστηματική παράθεση της ύλης που στοχεύει στην ευχερή κατανόηση δύσκολων νομικών εννοιών και πολύπλοκων δικονομικών ζητημάτων.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

VIIπρολογοσ B΄ ΕΚΔΟΣΕΩΣ

XVIIΠίνακας Συντομογραφιών

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΕΝΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΕΝΝΟΙΑ - ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ - ΑΣΚΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΔΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ

5Ι. Έννοια, σκοπός, συνταγματική προστασία και διακρίσεις των ενδίκων μέσων

8ΙΙ. Γενικές αρχές των ενδίκων μέσων

15ΙΙΙ. Η άσκηση των ενδίκων μέσων

17IV. Η συζήτηση των ενδίκων μέσων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΑΝΑΚΟΠΗ ΕΡΗΜΟΔΙΚΙΑΣ

22Ι. Έννοια της ανακοπής ερημοδικίας και η διαχρονική της εξέλιξη.

23ΙΙ. Προϋποθέσεις ασκήσεως αιτιολογημένης ανακοπής ερημοδικίας.

24Α. Οι προσβαλλόμενες με ανακοπή ερημοδικίας αποφάσεις

25Β. Οι λόγοι ανακοπής ερημοδικίας και το περιεχόμενο του δικογράφου

28Γ. Νομιμοποίηση και έννομο συμφέρον για την άσκηση ανακοπής ερημοδικίας

30Δ. Η προθεσμία ασκήσεως της ανακοπής ερημοδικίας και οι συνέπειές της

32Ε. Η προκαταβολή του παραβόλου

32ΙΙΙ. Η συζήτηση και η εκδίκαση της ανακοπής ερημοδικίας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Η ΕΦΕΣΗ

43Ι. Έννοια

43ΙΙ. Οι προϋποθέσεις του παραδεκτού της εφέσεως

43Α. Οι προσβαλλόμενες με έφεση αποφάσεις

45Β. Είδη εκκαλούμενων αποφάσεων

451. Οι οριστικές αποφάσεις

492. Οι μη οριστικές αποφάσεις

50Γ. Το ανεπίτρεπτο της δεύτερης εφέσεως

52Δ. Η ενεργητική νομιμοποίηση

521. Γενικός κανόνας

532. Ειδικότερες περιπτώσεις νομιμοποιούμενων διαδίκων

59Ε. Η παθητική νομιμοποίηση

64ΣΤ. Το έννομο συμφέρον

641. Ο ηττηθείς διάδικος

662. Ο νικήσας διάδικος

693. Ειδικότερα: Επί παρεμβάσεως και προσεπικλήσεως

69Ζ. Η προθεσμία της εφέσεως

691. Η γνήσια προθεσμία

732. Η καταχρηστική προθεσμία

753. Αναστολή και διακοπή της προθεσμίας

754. Ανασταλτικό αποτέλεσμα της προθεσμίας εφέσεως

765. Πάροδος της προθεσμίας εφέσεως και επαναφορά των πραγ­μάτων στην προηγούμενη κατάσταση

77ΙΙΙ. Το περιεχόμενο του δικογράφου της εφέσεως

77Α. Τα στοιχεία του δικογράφου

78Β. Ειδικότερα, οι λόγοι εφέσεως

781. Γενικά

812. Οι κατ’ ιδίαν λόγοι εφέσεως

83Γ. Οι πρόσθετοι λόγοι εφέσεως

831. Δικαιολογητικός λόγος - Νομική φύση

842. Η άσκηση των πρόσθετων λόγων εφέσεως

863. Αντικείμενο των πρόσθετων λόγων εφέσεως

88ΙV. Οι συνέπειες ασκήσεως της εφέσεως

88Α. Το ανασταλτικό αποτέλεσμα της ασκήσεως εφέσεως

88Β. Το μεταβιβαστικό αποτέλεσμα

881. Ο κανόνας

922. Η εξαίρεση

933. Οι σύνθετες δίκες

944. Το μεταβιβαστικό αποτέλεσμα μετά την εξαφάνιση της αποφάσεως

94Γ. Το επικοινωτικό αποτέλεσμα (αντέφεση)

941. Έννοια - Νομική φύση - Συνέπειες ασκήσεως της αντεφέσεως

962. Οι προϋποθέσεις του παραδεκτού της αντεφέσεως

96α. Παραδεκτή άσκηση εφέσεως

96β. Νομιμοποίηση και έννομο συμφέρον

97γ. Νομότυπη και εμπρόθεσμη άσκηση αντεφέσεως

99δ. Προσβαλλόμενα με την αντέφεση κεφάλαια

1023. Συζήτηση και απόφαση επί της αντεφέσεως

103V. Η δίκη ενώπιον του δευτεροβαθμίου δικαστηρίου

103A. Οι εφαρμοστέες διατάξεις

105Β. Η κατάθεση των προτάσεων

Γ. Συζήτηση, απόδειξη, επαναφορά ισχυρισμών και προσκομιδή αποδεικτικών μέσων 106.

108Δ. Παραίτηση από αγωγή, έφεση κ.λπ

109Ε. Συμμετοχή τρίτων στη δίκη

110ΣΤ. Ερημοδικία στην κατ’ έφεση δίκη

1101. Ερημοδικία του εκκαλούντος

1132. Ερημοδικία του εφεσιβλήτου

113Ζ. Οι εξουσίες των διαδίκων στην κατ’ έφεση δίκη

1131. Απαγόρευση νέων αιτήσεων και ανταγωγής

1152. Απαράδεκτο μεταβολής της βάσεως αγωγής

1163. Νέοι πραγματικοί ισχυρισμοί

116α. Ο κανόνας

118β. Οι εξαιρέσεις

118i. Ισχυρισμοί προς υπεράσπιση κατά της εφέσεως

119ii. Ισχυρισμοί από τους παρεμβαίνοντες για πρώτη φορά στο εφετείο

120iii. Οψιγενείς ισχυρισμοί

121iv. Λοιποί ισχυρισμοί

122γ. Τρόπος και χρόνος προβολής των νέων ισχυρισμών - Η νομική μεταχείρισή τους

1244. Επίκληση νέων αποδεικτικών μέσων

1265. Εξέταση του διαδίκου στο εφετείο

1266. Η άσκηση εφέσεως από τον ερημοδικασθέντα διάδικο

129H. Η απόφαση επί της εφέσεως

1291. Η εξέταση του παραδεκτού της εφέσεως

1302. Η εξέταση του παραδεκτού και βασίμου των λόγων εφέσεως

1323. Η αντικατάσταση των αιτιολογιών

1344. Η εκδίκαση της υποθέσεως μετά την εξαφάνιση της εκκαλουμένης αποφάσεως

1365. Η απαγόρευση χειροτερεύσεως της θέσεως του εκκαλούντος

1386. Το επεκτατικό αποτέλεσμα της εφέσεως υπέρ των ομοδίκων του εκκαλούντος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Η ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗ

141Ι. Έννοια

142ΙΙ. Οι προϋποθέσεις του παραδεκτού της αναψηλαφήσεως

142Α. Οι προσβαλλόμενες αποφάσεις

144Β. Το ανεπίτρεπτο της δεύτερης αναψηλαφήσεως

145Γ. Η ενεργητική νομιμοποίηση

145Δ. Η παθητική νομιμοποίηση

145Ε. Το έννομο συμφέρον

146ΣΤ. Η προθεσμία της αναψηλαφήσεως

1461. Η γνήσια προθεσμία

1482. Η καταχρηστική προθεσμία

149ΙΙΙ. Το περιεχόμενο του δικογράφου της αναψηλαφήσεως

149Α. Τα στοιχεία του δικογράφου

150Β. Οι λόγοι αναψηλαφήσεως

1511. Η νομική φύση και διάκριση των λόγων αναψηλαφήσεως

1522. Το περιεχόμενο των λόγων αναψηλαφήσεως

152α. Δικονομικοί λόγοι

152i. Έκδοση αντιφατικών αποφάσεων (άρθρο 544 αρ. 1 ΚΠολΔ)

155ii. Μη νόμιμη εκπροσώπηση του διαδίκου στη δίκη (άρθρο 544 αρ. 2 ΚΠολΔ)

155iii. Εκπροσώπηση διαδίκων στη δίκη με αντίθετα συμφέροντα (άρθρο 544 αρ. 3 ΚΠολΔ)

iv. Έλλειψη της δικαστικής πληρεξουσιότητας (άρθρο 544 αρ. 4 ΚΠολΔ) 156.

156v. Πλαστότητα της αποφάσεως (άρθρο 544 αρ. 4 ΚΠολΔ)

157vi. Κλήτευση του αντιδίκου ως άγνωστης διαμονής (άρθρο 544 αρ. 5 ΚΠολΔ)

157β. Ουσιαστικοί λόγοι

157i. Ψευδείς καταθέσεις μαρτύρων, διαδίκων κ.λπ. πλαστά έγγραφα (άρθρο 544 αρ. 6 ΚΠολΔ)

163ii. Ανεύρεση νέων κρίσιμων εγγράφων (άρθρο 544 αρ. 7 ΚΠολΔ)

iii. Ανατροπή επιστηρικτικής αποφάσεως (άρθρο 544 αρ. 8 ΚΠολΔ) 170.

171iv. Δωροληψία ή εκ προθέσεως παράβαση καθήκοντος του δικαστή (άρθρο 544 αρ. 10 ΚΠολΔ)

172v. H πρόταση της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής του ν. 4842/2021

1733. Οι πρόσθετοι λόγοι αναψηλαφήσεως

173ΙV. Oι συνέπειες της προθεσμίας και της ασκήσεως της αναψηλαφήσεως

174V. Η διαδικασία εκδικάσεως της αναψηλαφήσεως

175VI. Απόφαση επί της αναψηλαφήσεως και της ουσίας της διαφοράς.

177VII. Η αίτηση επαναφοράς στην προηγούμενη κατάσταση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

H ΑΝΑΙΡΕΣΗ

183Ι. Έννοια, σκοπός και άσκηση της αναιρέσεως

186II. Προϋποθέσεις του παραδεκτού της αναιρέσεως

186Α. Οι προσβαλλόμενες με αναίρεση αποφάσεις

193Β. Το ανεπίτρεπτο της δεύτερης αναιρέσεως

194Γ. Η ενεργητική νομιμοποίηση

197Ειδικώς: Η αναίρεση υπέρ του νόμου

198Δ. Η παθητική νομιμοποίηση

202Ε. Το έννομο συμφέρον

205ΣΤ. Η προθεσμία ασκήσεως της αναιρέσεως

208ΙΙΙ. Η λειτουργική αρμοδιότητα του Αρείου Πάγου

208Α. Η διάκριση του νομικού και του πραγματικού ζητήματος

213Β. Ο αναιρετικός έλεγχος των εγγράφων

214IV. Το περιεχόμενο του δικογράφου της αναιρέσεως

214Α. Τα στοιχεία του δικογράφου

216Β. Οι λόγοι αναιρέσεως

2231. H διάκριση των λόγων αναιρέσεως

223α. Ουσιαστικός και ουσιαστικογενής λόγοι αναιρέσεως

223i. Παράβαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου (άρθρο 559 αρ. 1 ΚΠολΔ)

235ii. Έλλειψη νόμιμης βάσεως (άρθρο 559 αρ. 19 ΚΠολΔ)

2422. Δικονομικοί λόγοι αναιρέσεως

242α. Συγκρότηση του δικαστηρίου, δικαιοδοσία και καθ’ ύλη αρμοδιότητα αυτού (άρθρο 559 αρ. 2, 3, 4, 5 ΚΠολΔ)

242i. Συγκρότηση του δικαστηρίου (άρθρο 559 αρ. 2 ΚΠολΔ)

244ii. Μη εξαίρεση εξαιρετέου δικαστή (άρθρο 559 αρ. 3 ΚΠολΔ)

iii. Υπέρβαση δικαιοδοσίας του δικαστηρίου (άρθρο 559 αρ. 4 ΚΠολΔ) 245.

246iv. Αναρμοδιότητα του δικαστηρίου (άρθρο 559 αριθ. 5 ΚΠολΔ)

247β. Παραβάσεις θεμελιωδών δικονομικών αρχών

247i. Παράνομη ερημοδικία (άρθρο 559 αρ. 6 ΚΠολΔ)

249ii. Παράνομος αποκλεισμός της δημοσιότητας των συνεδριάσεων (άρθρο 559 αρ. 7 ΚΠολΔ)

249iii. Μη λήψη υπόψη πραγμάτων προταθέντων ή λήψη υπόψη πραγμάτων μη προταθέντων (άρθρο 559 αρ. 8 ΚΠολΔ)

254iv. Παραβάσεις ως προς το αίτημα (άρθρο 559 αρ. 9 ΚΠολΔ)

258γ. Παραβάσεις του δικαίου της αποδείξεως

258i. Παραδοχή ουσιωδών πραγμάτων ως αληθών χωρίς απόδειξη (άρθρο 559 αρ. 10 ΚΠολΔ)

259ii. Παράβαση των διατάξεων για τα αποδεικτικά μέσα (άρθρο 559 αρ. 11 ΚΠολΔ)

260αα) Λήψη υπόψη αποδεικτικών μέσων που δεν επιτρέπει ο νόμος

262ββ). Λήψη υπόψη αποδεικτικών μέσων που δεν προσκομίσθηκαν ή δεν έγινε επίκλησή τους

γγ) Μη λήψη υπόψη προσκομισθέντων με επίκληση αποδεικτικών μέσων 264.

268iii. Παραβάσεις ως προς τη δύναμη των αποδεικτικών μέσων (άρθρο 559 αρ. 12 ΚΠολΔ)

269iv. Εσφαλμένη εφαρμογή των κανόνων περί του βάρους αποδείξεως (άρθρο 559 αρ. 13 ΚΠολΔ)

v. Παραμόρφωση του περιεχομένου εγγράφου (άρθρο 559 αρ. 20 ΚΠολΔ) 270.

δ. Παραβάσεις που αφορούν στη δικαστική απόφαση και τη δεσμευτικότητά της 273.

i. Παράνομη ανάκληση οριστικής αποφάσεως (άρθρο 559 αρ. 15 ΚΠολΔ) 273.

274ii. Παράβαση του δεδικασμένου (άρθρο 559 αρ. 16 ΚΠολΔ)

iii. Ύπαρξη αντιφατικών διατάξεων στην απόφαση (άρθρο 559 αρ. 17 ΚΠολΔ) 277.

iv. Μη συμμόρφωση προς αναιρετική απόφαση (άρθρο 559 αρ. 18 ΚΠολΔ) 278.

280ε. Παράνομη κήρυξη ή μη κήρυξη ακυρότητας, εκπτώσεως από το δικαίωμα ή απαράδεκτου (άρθρο 559 αρ. 14 ΚΠολΔ)

285στ. Λόγοι αναιρέσεως σε υποθέσεις ειρηνοδικείου

286i. Παράβαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου (άρθρο 560 αρ. 1 ΚΠολΔ)

287ii. Μη νόμιμη συγκρότηση του δικαστηρίου (άρθρο 560 αρ. 2 ΚΠολΔ)

287iii. Υπέρβαση δικαιοδοσίας ή παράβαση της καθ’ ύλην αρ­μοδιότητας του δικαστηρίου (άρθρο 560 αρ. 3 ΚΠολΔ)

289ζ. Πρόσθετοι λόγοι αναιρέσεως

292η. Το παραδεκτό των λόγων αναιρέσεως

298θ. Η αυτεπάγγελτη λήψη υπόψη ορισμένων αναιρετικών λόγων (άρθρο 562 παρ. 4 ΚΠολΔ)

300V. Συνέπειες της προθεσμίας και της ασκήσεως αναιρέσεως

304VI. Η διαδικασία ενώπιον του Αρείου Πάγου

304Α. Προδικασία

3041. O προσδιορισμός δικασίμου

3082. Η σύμπραξη εισηγητή αρεοπαγίτη

310Β. Η κύρια διαδικασία

3101. Η δικαιοδοσία των τμημάτων και της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου

311Ειδικότερα η πιλοτική δίκη

3172. Η συζήτηση στο ακροατήριο και οι εφαρμοστέες διατάξεις.

3213. Η αναβολή της συζητήσεως

322Γ. Η απόφαση επί της αναιρέσεως και η μετά την αναίρεση διαδικασία

3221. Η απόφαση επί της αναιρέσεως

322α. Έλεγχος του παραδεκτού της αναιρέσεως και του παραδεκτού και βάσιμου των λόγων της αναιρέσεως

325β. Συνέπειες αναιρέσεως της αποφάσεως

328γ. Η επαναφορά των πραγμάτων στην προηγούμενη κατάσταση

3302. Η διαδικασία μετά την αναίρεση

330α. Η παραπομπή και (ή) η διακράτηση της υποθέσεως

332β. Η διαδικασία στο δικαστήριο της παραπομπής

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΕΝΔΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Η ΑΝΑΚΟΠΗ

337Ι. Έννοια και προϋποθέσεις ασκήσεως της ανακοπής

339ΙΙ. Η άσκηση της ανακοπής, η διαδικασία εκδικάσεως και η συζήτησή της

342ΙΙΙ. Οι πρόσθετοι λόγοι ανακοπής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Η ΤΡΙΤΑΝΑΚΟΠΗ

348Ι. Νομική φύση

349II. Οι προϋποθέσεις ασκήσεως

349Α. Η ύπαρξη οριστικής δικαστικής αποφάσεως

349B. Η ενεργητική νομιμοποίηση τρίτου προσώπου

351Γ. Το έννομο συμφέρον

355Δ. Η παθητική νομιμοποίηση

355ΙΙΙ. Η αρμοδιότητα του δικαστηρίου

356ΙV. Τρόπος ασκήσεως, συνέπειες, περιεχόμενο λόγων, βάρος αποδείξεως, διαδικασία συζητήσεως

358V. H δικαστική αναστολή εκτελέσεως της τριτανακοπτόμενης αποφάσεως

359VΙ. Η απόφαση επί της τριτανακοπής

363ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Οι διατάξεις του ΚΠολΔ για τα Ένδικα Μέσα και τις Ανακοπές

401ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

427ΕΡΓΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ