Περιβαλλοντική πολιτική και οικολογική κρίση

Το βιβλίο επιθυμεί να συμβάλει στο διάλογο για τα θέματα που αφορούν το περιβάλλον και τις πολιτικές διαχείρισής του.
[...]
Παρά την αναγνώριση της περιβαλλοντολογικής κρίσης δεν υπήρξε η αναγκαία συναίνεση στην ανάπτυξη κατάλληλης πολιτικής. Υπάρχει σαφής σύγκρουση συμφερόντων σχετικά με τη χρήση του περιβάλλοντος τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο, όπως αυτά συγκροτούνται ιστορικά στο πλαίσιο του διεθνούς καταμερισμού της εργασίας.
[...]
Η πολυπλοκότητα των προβλημάτων της διαχείρισης του περιβάλλοντος, και φυσικά τα αντικρουόμενα συμφέροντα που ανακύπτουν έχουν οδηγήσει σε σημαντικές ιδεολογικές και θεωρητικές διαμάχες. Οι διαμάχες αυτές συχνά εστιάζονται σε μεμονωμένες πτυχές του προβλήματος. Ο κατακερματισμός των επιστημών σε επιμέρους γνωστικά πεδία, συμβάλλει στην αδυναμία ανάπτυξης πιο ολοκληρωμένων θεωρήσεων των κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών διαστάσεων της χρήσης του περιβάλλοντος και των επιπτώσεων της σύγχρονης οικολογικής κρίσης στην καπιταλιστική ανάπτυξη.

Επιπλέον, η περιβαλλοντική πολιτική άπτεται πλέον της κοινωνικής πολιτικής, καθώς επηρεάζει σημαντικά συγκεκριμένες οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές πλευρές της ανθρώπινης ύπαρξης. Οι επιπτώσεις από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, η οποία έχει προσλάβει οικουμενικές διαστάσεις, είναι προφανώς πιο οδυνηρές για τους οικονομικά ασθενέστερους και τα φτωχότερα τμήματα του πληθυσμού, που δεν έχουν τη δυνατότητα να αντιδράσουν ή να αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις. Συχνά δε τα άτομα που υφίστανται πιο άμεσα τις επιπτώσεις της περιβαλλοντικής καταστροφής είναι αυτά που έχουν και το μικρότερο μερίδιο ευθύνης σε αυτή. Παράλληλα η εξάντληση των φυσικών πόρων, οι καταστροφές στις καλλιέργειες, η μόλυνση του περιβάλλοντος κλπ. είναι από μόνες τους αιτίες φτώχειας σε πολλές περιοχές του πλανήτη και οδηγούν σε χειροτέρευση των συνθηκών διαβίωσης σημαντικών τμημάτων του πληθυσμού. Σημαντική είναι ήδη και η μετανάστευση πληθυσμών, λόγω αλλαγής των κλιματολογικών συνθηκών και υποβάθμισης του περιβάλλοντος. Η μετανάστευση αυτή αναμένεται να πάρει εκρηκτικές διαστάσεις τα επόμενα χρόνια. Η συνάφεια λοιπόν μεταξύ περιβαλλοντικής πολιτικής, ως πολιτικής που παρεμβαίνει στη διαδικασία παραγωγής και διανομής, και κοινωνικής πολιτικής είναι προφανής.

Το βιβλίο του κ. Παπαδημητρίου εισάγει με συνέπεια τον αναγνώστη στους παραπάνω προβληματισμούς και τα βασικά διλήμματα που ανακύπτουν από την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και την οικολογική κρίση, αποτελώντας μια συμβολή στην ελληνική βιβλιογραφία. Παρουσιάζονται με κριτική διάθεση οι βασικοί θεωρητικοί προβληματισμοί που διερευνούν τη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με το περιβάλλον και αναλύονται με συστηματικό τρόπο οι βασικές θεωρητικές και ιδεολογικές πτυχές του προβλήματος όπως αναδεικνύονται στο πλαίσιο συγκεκριμένων επιστημονικών προσεγγίσεων και θεωρητικών παραδειγμάτων. Αναλύονται επίσης οι διαδικασίες συγκρότησης των εθνικών και υπερεθνικών πολιτικών για το περιβάλλον και των παραγόντων που εμπλέκονται σε αυτό, διερευνώντας τις σκοπιμότητες και τα όρια αυτών των πολιτικών στο πλαίσιο της διαμάχης αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων και της ιδιαίτερης έκφρασης που τα συμφέροντα και οι διαμάχες αυτές παίρνουν σε τοπικό, εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο. Το βιβλίο συμβάλλει στην ενημέρωση και στην ανάπτυξη ενός γόνιμου διαλόγου για τα σύγχρονα προβλήματα της περιβαλλοντικής πολιτικής και της οικολογικής κρίσης.

Χρίστος Παπαθεοδώρου
Αναπληρωτής Καθηγητής Δημοκρίτειου
Πανεπιστημίου Θράκης