Περί των αισθήσεων

Σύμφωνα με την περί των αισθήσεων διδασκαλία του Αριστοτέλη και του Αλέξανδρου η ουσία των αισθήσεων έγκειται στην πρόσληψη ή τη δυνατότητα πρόσληψης των αισθητών.

Η αίσθηση είναι ένα είδος αλλοίωσης-μεταβολής, καθότι η αίσθηση νοείται ως μια μορφή εξομοίωσης του αισθανόμενου υποκειμένου με το αισθητό, όπου η αλλοίωση-μεταβολή καθιστά δυνατή την εξομοίωση. Η εν λόγω αλλοίωση-μεταβολή παραπέμπει στο πρόβλημα του ποιείν και του πάσχειν.

Το ποιείν και το πάσχειν μπορούν να αφορούν όμοια ή ανόμοια πράγματα. Η αίσθηση και το αισθητό είναι καθεαυτά ως προς το Είναι τους διαφορετικά το ένα από το άλλο, αλλά συγχρόνως μπορούν να βρίσκονται σε μια σχέση ταυτότητας στην κατάσταση της ενεργοποίησής τους, γιατί η αίσθηση δεν βρίσκεται πάντοτε σε ενεργό κατάσταση. Η διάκριση ανάμεσα στις δυνάμει και ενεργεία καταστάσεις είναι αποφασιστικής σημασίας όσον αφορά τη λειτουργία των αισθήσεων.

Στην παρούσα πραγματεία γίνεται, μεταξύ άλλων, λόγος για τον προσληπτικό χαρακτήρα της αισθητικής αντίληψης. Κεντρικό όμως ζήτημα αποτελεί η έννοια της λεγόμενης κοινής αίσθησης. Η κοινή αίσθηση εκφράζει την ενότητα της μίας και μοναδικής αισθητικής δύναμης, η οποία διαφοροποιείται και εξειδικεύεται στις πέντε επιμέρους αισθήσεις. Κοινή αίσθηση και επιμέρους αισθήσεις βρίσκονται σε μια πολύ σημαντική διαλεκτική σχέση.

Η αίσθηση των κοινών αισθητών, κίνησις στάσις, σχήμα, μέγεθος, αριθμός και ενότητα, θεμελιώνεται στη λειτουργία των πέντε αισθήσεων. Για την αισθητική πρόσληψη των κοινών αισθητών δεν υπάρχει μια ιδιαίτερη ξεχωριστή έκτη αίσθηση.

Η αισθητική πρόσληψη των κοινών αισθητών αποδίδεται στις επιμέρους πέντε αισθήσεις ως μία κατά συμβεβηκός πρόσληψη-αντίληψη. Η έκφραση κοινή αίσθηση σημαίνει την αισθητική πρόσληψη-αντίληψη των κοινών αισθητών με περισσότερες ή και όλες της αισθήσεις.