Πατρολογία Γ

Ήρθε η ώρα και του Γ΄ τόμου της "Πατρολογίας". Περίπου είκοσι χρόνια επωαζόταν, αφότου εκδόθηκε ο Β΄ τόμος. Μεσολάβησαν πολλά. Πανεπιστημιακές υποχρεώσεις, συνέδρια και διαλέξεις. Με απορρόφησαν μελέτες (δύο τόμοι αφιερωμένοι στον ιερό Χρυσόστομο, άλλος στον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας, συν μικρότερα κείμενα). Κυρίως όμως μεσολάβησε το δέος ενώπιον πολυδιάστατων και πνευματέμφορων εκκλησιαστικών μορφών ενώπιον Πατέρων και διδασκάλων της Εκκλησίας, θεολόγων που τολμήσανε με τον φωτισμό του αγίου Πνεύματος να εμβαθύνουνε στην αλήθεια κι έτσι να προσφέρουνε λύσεις και προοπτική ζωής, όταν κακόδοξοι πρόβαλλαν την μη αλήθεια και άρα την μη ζωή και την μη σωτηρία.

Ο πατρολόγος όφειλε ν' αντιπαλαίσει με το μέγα και κυρίαρχο πρόβλημα της εποχής· με την συγκλονιστική κρίση, την οποία προκάλεσαν σε Ανατολή και Δύση οι παρερμηνείες του προσώπου του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, και τις επικίνδυνες προεκτάσεις της. Τα μεγαλύτερα πνεύματα του Ε΄ αιώνα, πλην άλλων σπουδαίων ενασχολήσεων, θεολόγησαν για την κρίση αυτή κι έτσι έφθασε η Εκκλησία σε δύο Οικουμενικές Συνόδους (Εφέσου, 431· Χαλκηδόνας, 451). Συγχρόνως καλλιεργήθηκαν όλα τα είδη εκκλησιαστικοθεολογικού λόγου, σ' εποχή που δεν μοιάζει με τις προηγούμενες και που οι συνθήκες είναι τόσο διαφορετικές στις τόσο διαφορετικές μεταξύ τους περιοχές, όπως η Κωνσταντινούπολη και η Ρώμη, η Μικρασία και η Γαλλία, η Βαλκανική και η Ισπανία, η Αίγυπτος και η Ιταλία, η Συρία και η Βόρεια Αφρική, η Ελλάδα και η Αρμενία με την Γεωργία. Για όλους τους συγγραφείς, μείζονες κι ελάσσονες, ο πατρολόγος οφείλει να σκύψει, να ερευνήσει πηγές, να εξετάσει βιβλιογραφία και να ψαύσει με ιερό φόβο, αλλά και δικό του τρόπο, την σκέψη, το φρόνημα, την θεολογία εκεί που ακριβώς γεννιέται, στα πρόσωπα και στις ιστορικές συγκυρίες. Πολλές αντιξοότητες έπρεπε να υπερνικηθούν... Τί επιτεύχθηκε, τί προσφέρεται στις γραμμές του τόμου; Κρίνε, αναγνώστη, αλλά μ' επιείκεια, σε παρακαλώ. [...]

(από τον πρόλογο του συγγραφέα)