0
Your Καλαθι
Εισαγωγή στο Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2η έκδοση
Έκπτωση
10%
10%
Περιγραφή
Στη 2η αναθεωρημένη έκδοση του έργου «Εισαγωγή στο Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης» εξετάζονται, μεταξύ άλλων, τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του ενωσιακού δικαίου, η οργάνωση του δικαιοδοτικού συστήματος της Ένωσης μετά τη Λισαβόνα, οι μηχανισμοί δικαστικής προστασίας και οι σχέσεις της ενωσιακής με την εσωτερική έννομη τάξη, καθώς και οι αρχές και οι κανόνες που εφαρμόζονται σε βασικά πεδία νομοθετικής δράσης της Ένωσης. Περιλαμβάνοντα επίσης:
λεξιλόγιο, με επεξήγηση θεμελιωδών εννοιών του δικαίου της ΕΕ,
ευρετήριο νομολογίας, με αποφάσεις και διατάξεις των ΔικΕΕ, ΓενΔΕΕ και Διαρκούς Δικαστηρίου Διεθνούς Δικαιοσύνης, και
αναλυτικό αλφαβητικό ευρετήριο
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος 2ης έκδοσηςΣελ. V
Πρόλογος 1ης έκδοσηςΣελ. VII
ΣυντομογραφίεςΣελ. IX
Γενική βιβλιογραφίαΣελ. XXI
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Εισαγωγικές παρατηρήσειςΣελ. 1
§ 2. Ευρωπαϊκό δίκαιο, Κοινοτικό δίκαιο και δίκαιο της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΣελ. 3
§ 3. Μέθοδος προσέγγισηςΣελ. 6
Α΄. Διαφοροποίηση από το εσωτερικό δίκαιοΣελ. 7
α’. Όροι και έννοιες του εσωτερικού δικαίου των κρατών μελώνΣελ. 7
β΄. Οι νομικές κατηγορίες του εσωτερικού δικαίουΣελ. 10
i. Η διάκριση των διαφορών σε διαφορές ιδιωτικού και δημοσίου δικαίουΣελ. 10
ii. Το δίκαιο του ανταγωνισμού και η κατάταξή του στο εμπορικό, αστικό ή διοικητικό δίκαιοΣελ. 12
iii. Η εξωσυμβατική ευθύνη υπό το φως του ενωσιακού δικαίουΣελ. 13
γ’. Η σημασία της νομολογίαςΣελ. 15
δ΄. Οι γενικές αρχέςΣελ. 18
Β΄. Διαφοροποίηση από το δημόσιο διεθνές δίκαιοΣελ. 19
α΄. Διεθνείς Συνθήκες Συνεργασίας και Διεθνείς Συνθήκες ΕνοποίησηςΣελ. 19
β΄. Το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτωνΣελ. 21
γ΄. Η γενικότερη απομάκρυνση από το δημόσιο διεθνές δίκαιοΣελ. 22
§ 4. ΣυμπεράσματαΣελ. 26
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Θεμελιώδη χαρακτηριστικάΣελ. 28
Α΄. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως έννομη τάξη και ως Ένωση δικαίουΣελ. 28
α΄. Αξίες της Ένωσης και ο μηχανισμός προστασίας τουςΣελ. 29
i. Το άρθρο 2 ΣΕΕΣελ. 29
ii. Ο μηχανισμός του άρθρου 7 ΣΕΕΣελ. 30
β΄. Προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτωνΣελ. 34
Β΄. Τα υποκείμενα της ενωσιακής έννομης τάξηςΣελ. 36
Γ΄. Αυτονομία της ενωσιακής έννομης τάξηςΣελ. 38
α΄. Άμεση ισχύς και «αρχή της υπεροχής»Σελ. 40
β΄. Άμεση εφαρμογή και «άμεσο αποτέλεσμα»Σελ. 44
i. Οι προϋποθέσεις παραγωγής αμέσου αποτελέσματος από τον ενωσιακό κανόναΣελ. 45
ii. Διατάξεις του πρωτογενούς ενωσιακού δικαίουΣελ. 47
iii. Διατάξεις διεθνών συμφωνιών που έχουν συναφθεί από την ΈνωσηΣελ. 49
iv. Διατάξεις παραγώγου δικαίουΣελ. 50
v. Διατάξεις οδηγιώνΣελ. 51
§ 2. Αρχές λειτουργίαςΣελ. 56
Α΄. Η αρχή της καλόπιστης συνεργασίαςΣελ. 56
Β΄. Η απονομή αρμοδιοτήτων στην ΈνωσηΣελ. 58
Γ΄. Η κατανομή αρμοδιοτήτων με τα κράτη μέληΣελ. 60
α΄. Κατηγορίες αρμοδιοτήτωνΣελ. 60
β΄. Ενισχυμένες συνεργασίεςΣελ. 63
Δ΄. Αρχές άσκησης αρμοδιοτήτωνΣελ. 63
α΄. Η αρχή της επικουρικότηταςΣελ. 63
β΄. Η αρχή της αναλογικότηταςΣελ. 66
§ 3. ΣυμπεράσματαΣελ. 69
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΕΝΩΣΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
§ 1. Άγραφες πηγέςΣελ. 72
Α΄. Γενικές αρχές του δικαίουΣελ. 72
Β΄. Θεμελιώδη δικαιώματαΣελ. 74
§ 2. Γραπτές πηγέςΣελ. 76
Α΄. Το πρωτογενές δίκαιοΣελ. 76
Β΄. Το παράγωγο δίκαιο - ΤυπολογίαΣελ. 77
α΄. ΚανονισμόςΣελ. 77
β΄. ΟδηγίαΣελ. 78
γ΄. ΑπόφασηΣελ. 81
δ΄. Σύσταση και ΓνώμηΣελ. 81
Γ΄. Διεθνείς κανόνες που δεσμεύουν την ΈνωσηΣελ. 81
§ 3. Ιεραρχία κανόνων του ενωσιακού δικαίουΣελ. 85
§ 4. Η θέση του ηπίου δικαίου (soft law)Σελ. 86
§ 5. ΣυμπεράσματαΣελ. 87
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
ΘΕΣΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Το Ευρωπαϊκό ΣυμβούλιοΣελ. 90
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 90
Β΄. Αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού ΣυμβουλίουΣελ. 92
§ 2. Η Ευρωπαϊκή ΕπιτροπήΣελ. 93
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 93
α΄. Σύνθεση της Επιτροπής - Ορισμός των μελών τηςΣελ. 93
β΄. Ανεξαρτησία της ΕπιτροπήςΣελ. 95
γ΄. Θητεία και ευθύνηΣελ. 95
Β΄. Αρμοδιότητες της ΕπιτροπήςΣελ. 97
α΄. Εξουσία υποβολής προτάσεωνΣελ. 97
β΄. Εγγύηση τήρησης ΣυνθηκώνΣελ. 98
γ΄. Νομοθετικές - Κανονιστικές αρμοδιότητεςΣελ. 99
δ΄. Δημοσιονομικές αρμοδιότητεςΣελ. 99
ε΄. Λοιπές εξουσίεςΣελ. 99
§ 3. Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΣελ. 100
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 100
Β΄. Αρμοδιότητες του ΣυμβουλίουΣελ. 102
Γ΄. Η περίπτωση της Ευρωομάδας (Eurogroup)Σελ. 102
α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 102
β΄. Νομική φύσηΣελ. 103
§ 4. Το Ευρωπαϊκό ΚοινοβούλιοΣελ. 104
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 104
Β΄. Αρμοδιότητες του ΚοινοβουλίουΣελ. 105
§ 5. Το Ελεγκτικό ΣυνέδριοΣελ. 107
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 107
B΄. Αρμοδιότητες του Ελεγκτικού ΣυνεδρίουΣελ. 108
§ 6. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική ΤράπεζαΣελ. 109
Α΄. Σκοποί και καθήκονταΣελ. 110
Β΄. Ανεξαρτησία και λογοδοσίαΣελ. 111
Γ΄. Όργανα της ΕΚΤΣελ. 111
Δ΄. Πράξεις της ΕΚΤΣελ. 112
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΝΩΣΗ
§ 1. Η συνήθης και οι ειδικές νομοθετικές διαδικασίεςΣελ. 114
§ 2. Ειδικότερα οι μη νομοθετικές πράξειςΣελ. 116
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Η Εσωτερική Αγορά της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΣελ. 119
Α΄. Οι οικονομικές ελευθερίεςΣελ. 120
α΄. ΓενικάΣελ. 120
β΄. Οι επιμέρους ελευθερίεςΣελ. 122
i. Η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτωνΣελ. 122
ii. Η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπωνΣελ. 124
iii. Η ελεύθερη παροχή υπηρεσιώνΣελ. 127
iv. Η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίωνΣελ. 128
Β΄. Ο ανταγωνισμόςΣελ. 129
α΄. ΓενικάΣελ. 129
β΄. Οι απαγορευμένες συμπεριφορές των επιχειρήσεωνΣελ. 130
i. Παράνομη σύμπραξη επιχειρήσεων (άρθρο 101 ΣΛΕΕ)Σελ. 131
ii. Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης (άρθρο 102 ΣΛΕΕ)Σελ. 132
iii. Ο έλεγχος της εφαρμογής των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ: δημόσια και ιδιωτική επιβολή των κανόνων του ανταγωνισμούΣελ. 133
γ΄. Οι απαγορευμένες συμπεριφορές των κρατών μελώνΣελ. 134
i. Απαγορεύσεις βάσει των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕΣελ. 134
ii. Απαγόρευση κρατικών ενισχύσεωνΣελ. 134
iii. Οι δημόσιες επιχειρήσειςΣελ. 136
§ 2. Η Οικονομική και Νομισματική Πολιτική (ΟΝΕ)Σελ. 137
Α΄. Η νομισματική πολιτικήΣελ. 138
Β΄. Η οικονομική πολιτικήΣελ. 141
α΄. Η πολυμερής εποπτείαΣελ. 141
β΄. Η δημοσιονομική πειθαρχίαΣελ. 142
γ΄. Η ρήτρα μη-διάσωσης (no-bailout clause) και ο ΕSMΣελ. 143
δ΄. Η νέα οικονομική διακυβέρνηση στην ΈνωσηΣελ. 145
§ 3. Η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ)Σελ. 147
Α΄. Νομική βάση, σκοποί και μέσαΣελ. 148
α΄. ΑρμοδιότηταΣελ. 148
β΄. ΣκοποίΣελ. 149
γ΄. Μέσα άσκησηςΣελ. 149
Β΄. Τα ενωσιακά όργανα στην ΚΕΠΠΑΣελ. 150
Γ΄. Η ειδικότερη έκφανση της αρχής της καλόπιστης συνεργασίας στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑΣελ. 153
§ 4. Ο Χώρος Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (ΧΕΑΔ)Σελ. 155
Α΄. ΓενικάΣελ. 155
Β΄. Τα θεσμικά χαρακτηριστικά του ΧΕΑΔΣελ. 157
Γ΄. Οι επιμέρους τομείς του Χώρου Ελευθερίας, Ασφάλειας και ΔικαιοσύνηςΣελ. 159
α΄. Έλεγχοι στα σύνορα, άσυλο, μετανάστευσηΣελ. 159
i. Οι έλεγχοι στα σύνορα - Το σύστημα ΣένγκενΣελ. 160
ii. Η πολιτική θεωρήσεωνΣελ. 161
iii. Η πολιτική ασύλουΣελ. 162
β΄. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσειςΣελ. 164
γ΄. Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσειςΣελ. 166
δ΄. Αστυνομική συνεργασίαΣελ. 170
§ 5. Η ιθαγένεια της ΈνωσηςΣελ. 171
Α΄. Η νομική φύση και η εξέλιξη του θεσμούΣελ. 171
Β΄. Τα επιμέρους δικαιώματα που απορρέουν από την ενωσιακή ιθαγένειαΣελ. 173
Γ΄. Η σημασία της νομολογίας στην εξέλιξη του θεσμού της ενωσιακής ιθαγένειαςΣελ. 174
§ 6. ΣυμπεράσματαΣελ. 176
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Οι πηγές του ενωσιακού δικαιοδοτικού συστήματοςΣελ. 177
Α΄. Γραπτές πηγέςΣελ. 178
α΄. Πρωτογενές δίκαιο: Διατάξεις της Συνθήκης και sui generis πράξεις της ΈνωσηςΣελ. 178
β΄. Παράγωγο δίκαιοΣελ. 179
Β΄. Άγραφες ΠηγέςΣελ. 179
α΄. Πρωτογενές δίκαιοΣελ. 179
β΄. Δικαστική πρακτικήΣελ. 180
§ 2. Θεμελιώδη Χαρακτηριστικά του δικαιοδοτικού συστήματος της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΣελ. 180
α΄. Έλλειψη κωδικοποίησηςΣελ. 181
β΄. Ατελής και ανολοκλήρωτος χαρακτήραςΣελ. 181
γ΄. Πηγές έμπνευσης: Τα δικονομικά δίκαια των κρατών μελών και το Ρωμαϊκό Δίκαιο συνιστούν πηγές έμπνευσης του δικαιοδοτικού συστήματος και του δικονομικού δικαίου της ΈνωσηςΣελ. 182
δ΄. Επιρροές από τη ρωμανογερμανική «οικογένεια» δικαίου καθώς και τις «οικογένειες» του common law και του σκανδιναβικού συστήματοςΣελ. 183
§ 3. Τα ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας του ενωσιακού δικαιοδοτικού συστήματοςΣελ. 184
Α΄. Όργανα του ενωσιακού δικαιοδοτικού συστήματοςΣελ. 184
α΄. Αποκεντρωμένα δικαιοδοτικά όργανα της ΈνωσηςΣελ. 185
β΄. Κεντρικά δικαιοδοτικά όργανα της ΈνωσηςΣελ. 186
Β΄. Οι αρμοδιότητες του ενωσιακού δικαστήΣελ. 188
Γ΄. Κανόνες διαδικασίαςΣελ. 190
α΄. Χαρακτηριστικά της διαδικασίαςΣελ. 191
i. ΙδιαιτερότητεςΣελ. 191
ii. ΑρχέςΣελ. 192
β΄. Η δομή της ΑπόφασηςΣελ. 196
γ΄. Η αμφισβήτηση της ΑπόφασηςΣελ. 197
Δ΄. Η αναγκαστική εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου και του Γενικού ΔικαστηρίουΣελ. 198
α΄. Εκτελεστός τίτλοςΣελ. 199
β΄. Ενεργητική και παθητική νομιμοποίησηΣελ. 200
i. Ενεργητική νομιμοποίησηΣελ. 200
ii. Παθητική νομιμοποίησηΣελ. 200
γ΄. Αρμόδια δικαστήρια και διαδικασίαΣελ. 202
§ 4. ΣυμπεράσματαΣελ. 202
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
§ 1. Ο άμεσος έλεγχος κρατών μελώνΣελ. 206
Α΄. Έννοια της παράβασηςΣελ. 207
α.΄ Νομοθετικές, κανονιστικές ή διοικητικές πράξεις ή συμπεριφορά (διοικητική πρακτική) του κράτους που αντίκεινται στο δίκαιο της ΈνωσηςΣελ. 208
β΄. Παραλείψεις ή αδράνεια του κράτουςΣελ. 209
γ΄. Γενική και διαρκής ή συστηματική παράβαση κράτουςΣελ. 210
δ΄. Αφηρημένη ή ενδεχόμενη παράβαση του δικαίου της ΈνωσηςΣελ. 213
Β΄. ΔιαδικασίαΣελ. 215
α΄. Αναγκαιότητα ειδικής προδικασίαςΣελ. 215
β΄. Ανάγκη ταυτότητας αντικειμένου αιτιολογημένης γνώμης και προσφυγήςΣελ. 218
γ΄. Απόδειξη της παράβασης και βάρος αποδείξεωςΣελ. 219
δ΄. Μέσα άμυνας του κράτους μέλουςΣελ. 220
i. Ανάγκη προηγούμενης εξάντλησης των ένδικων μέσωνΣελ. 221
ii. Exceptio non adimpleti contractusΣελ. 222
Γ΄. Συνέπειες της διαπίστωσης παράβασης - Μηχανισμός επιβολής κυρώσεωνΣελ. 223
§ 2. Ο άμεσος έλεγχος της δράσης των ενωσιακών οργάνων και οργανισμώνΣελ. 228
Α.΄ Η προσφυγή ακυρώσεως - Γενικά οι προσφεύγοντες και οι λόγοι προσφυγήςΣελ. 228
Β΄. Ειδικότερα η άσκηση της προσφυγής από ιδιώτεςΣελ. 234
α΄. Πράξεις με αποδέκτες φυσικά ή νομικά πρόσωπαΣελ. 235
β΄. Πράξεις που αφορούν τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα άμεσα και ατομικάΣελ. 235
γ΄. Κανονιστικές πράξεις που αφορούν τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα άμεσα χωρίς να περιλαμβάνουν εκτελεστικά μέτραΣελ. 239
δ΄. Αποτίμηση της νέας ρύθμισης της προσφυγής ακυρώσεωςΣελ. 240
Γ΄. Προσφυγή κατά παραλείψεωςΣελ. 242
Δ΄. Ένσταση ελλείψεως νομιμότηταςΣελ. 244
Ε΄. Εξωσυμβατική ευθύνη της ΈνωσηςΣελ. 246
α΄. Λόγοι ευθύνηςΣελ. 247
i. Ευθύνη από παράνομη πράξηΣελ. 247
ii. Ευθύνη από νόμιμη πράξη;Σελ. 249
β΄. ΖημίαΣελ. 250
γ΄. Αιτιώδης συνάφειαΣελ. 251
§ 3. Ο έμμεσος έλεγχος κρατών και θεσμικών οργάνωνΣελ. 252
Α΄. Η προδικαστική παραπομπήΣελ. 252
Β΄. Αντικείμενο του προδικαστικού ερωτήματοςΣελ. 254
Γ΄. Γιατί τα δικαστήρια κράτους μέλους καθίστανται αρμόδια;Σελ. 258
Δ΄. Υπό ποιες προϋποθέσεις τα εθνικά δικαστήρια ασκούν τις αρμοδιότητες;Σελ. 261
Ε΄. Τα αποτελέσματα των προδικαστικών αποφάσεων του ΔικαστηρίουΣελ. 264
§ 4. ΣυμπεράσματαΣελ. 268
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΕΝΩΣΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ
§ 1. Η θεσμική και δικονομική αυτονομία των κρατών μελώνΣελ. 270
A΄. Η θεσμική αυτονομία των κρατών μελώνΣελ. 270
B΄. Η έννοια της δικονομικής αυτονομίας των κρατών μελώνΣελ. 271
Γ΄. Οι περιορισμοί στη δικονομική αυτονομία των κρατών μελώνΣελ. 271
§ 2. Η σύμφωνη με το ενωσιακό δίκαιο ερμηνεία του εθνικού δικαίουΣελ. 274
Α΄. Η αρχή της σύμφωνης ερμηνείαςΣελ. 274
Β΄. Σύμφωνη ερμηνεία στις διαφορές μεταξύ ιδιώτη και κράτουςΣελ. 276
Γ΄. Σύμφωνη ερμηνεία στις διαφορές μεταξύ ιδιωτώνΣελ. 277
Δ΄. Σύμφωνη ερμηνεία «κατά το μέτρο του δυνατού»Σελ. 279
Ε΄. Αυτεπάγγελτη ερμηνεία και εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης από τον εθνικό δικαστήΣελ. 284
§ 3. Εξωσυμβατική ευθύνη κράτους μέλουςΣελ. 286
Α΄. Νομική βάσηΣελ. 287
Β΄. ΠροϋποθέσειςΣελ. 294
α΄. Πρώτη Προϋπόθεση: Απονομή δικαιωμάτων σε φυσικά ή νομικά πρόσωπαΣελ. 295
β΄. Δεύτερη Προϋπόθεση: Κατάφωρη παραβίασηΣελ. 299
i. Συγκεκριμένο αντικείμενο παράβασηςΣελ. 299
ii. Υπεύθυνα για την παράβαση κρατικά όργαναΣελ. 300
iii. Τα κριτήρια της κατάφωρης παράβασηςΣελ. 308
γ΄. Τρίτη προϋπόθεση: Αιτιώδης συνάφεια μεταξύ κατάφωρης παράβασης και επέλευσης ζημίαςΣελ. 312
§ 4. ΣυμπεράσματαΣελ. 317
Παραρτήματα
Ι. ΛεξιλόγιοΣελ. 319
ΙΙ. Ευρετήριο παρατιθέμενης νομολογίαςΣελ. 327
Αλφαβητικό ευρετήριοΣελ. 347
λεξιλόγιο, με επεξήγηση θεμελιωδών εννοιών του δικαίου της ΕΕ,
ευρετήριο νομολογίας, με αποφάσεις και διατάξεις των ΔικΕΕ, ΓενΔΕΕ και Διαρκούς Δικαστηρίου Διεθνούς Δικαιοσύνης, και
αναλυτικό αλφαβητικό ευρετήριο
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος 2ης έκδοσηςΣελ. V
Πρόλογος 1ης έκδοσηςΣελ. VII
ΣυντομογραφίεςΣελ. IX
Γενική βιβλιογραφίαΣελ. XXI
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Εισαγωγικές παρατηρήσειςΣελ. 1
§ 2. Ευρωπαϊκό δίκαιο, Κοινοτικό δίκαιο και δίκαιο της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΣελ. 3
§ 3. Μέθοδος προσέγγισηςΣελ. 6
Α΄. Διαφοροποίηση από το εσωτερικό δίκαιοΣελ. 7
α’. Όροι και έννοιες του εσωτερικού δικαίου των κρατών μελώνΣελ. 7
β΄. Οι νομικές κατηγορίες του εσωτερικού δικαίουΣελ. 10
i. Η διάκριση των διαφορών σε διαφορές ιδιωτικού και δημοσίου δικαίουΣελ. 10
ii. Το δίκαιο του ανταγωνισμού και η κατάταξή του στο εμπορικό, αστικό ή διοικητικό δίκαιοΣελ. 12
iii. Η εξωσυμβατική ευθύνη υπό το φως του ενωσιακού δικαίουΣελ. 13
γ’. Η σημασία της νομολογίαςΣελ. 15
δ΄. Οι γενικές αρχέςΣελ. 18
Β΄. Διαφοροποίηση από το δημόσιο διεθνές δίκαιοΣελ. 19
α΄. Διεθνείς Συνθήκες Συνεργασίας και Διεθνείς Συνθήκες ΕνοποίησηςΣελ. 19
β΄. Το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτωνΣελ. 21
γ΄. Η γενικότερη απομάκρυνση από το δημόσιο διεθνές δίκαιοΣελ. 22
§ 4. ΣυμπεράσματαΣελ. 26
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Θεμελιώδη χαρακτηριστικάΣελ. 28
Α΄. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως έννομη τάξη και ως Ένωση δικαίουΣελ. 28
α΄. Αξίες της Ένωσης και ο μηχανισμός προστασίας τουςΣελ. 29
i. Το άρθρο 2 ΣΕΕΣελ. 29
ii. Ο μηχανισμός του άρθρου 7 ΣΕΕΣελ. 30
β΄. Προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτωνΣελ. 34
Β΄. Τα υποκείμενα της ενωσιακής έννομης τάξηςΣελ. 36
Γ΄. Αυτονομία της ενωσιακής έννομης τάξηςΣελ. 38
α΄. Άμεση ισχύς και «αρχή της υπεροχής»Σελ. 40
β΄. Άμεση εφαρμογή και «άμεσο αποτέλεσμα»Σελ. 44
i. Οι προϋποθέσεις παραγωγής αμέσου αποτελέσματος από τον ενωσιακό κανόναΣελ. 45
ii. Διατάξεις του πρωτογενούς ενωσιακού δικαίουΣελ. 47
iii. Διατάξεις διεθνών συμφωνιών που έχουν συναφθεί από την ΈνωσηΣελ. 49
iv. Διατάξεις παραγώγου δικαίουΣελ. 50
v. Διατάξεις οδηγιώνΣελ. 51
§ 2. Αρχές λειτουργίαςΣελ. 56
Α΄. Η αρχή της καλόπιστης συνεργασίαςΣελ. 56
Β΄. Η απονομή αρμοδιοτήτων στην ΈνωσηΣελ. 58
Γ΄. Η κατανομή αρμοδιοτήτων με τα κράτη μέληΣελ. 60
α΄. Κατηγορίες αρμοδιοτήτωνΣελ. 60
β΄. Ενισχυμένες συνεργασίεςΣελ. 63
Δ΄. Αρχές άσκησης αρμοδιοτήτωνΣελ. 63
α΄. Η αρχή της επικουρικότηταςΣελ. 63
β΄. Η αρχή της αναλογικότηταςΣελ. 66
§ 3. ΣυμπεράσματαΣελ. 69
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΠΗΓΕΣ ΤΟΥ ΕΝΩΣΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
§ 1. Άγραφες πηγέςΣελ. 72
Α΄. Γενικές αρχές του δικαίουΣελ. 72
Β΄. Θεμελιώδη δικαιώματαΣελ. 74
§ 2. Γραπτές πηγέςΣελ. 76
Α΄. Το πρωτογενές δίκαιοΣελ. 76
Β΄. Το παράγωγο δίκαιο - ΤυπολογίαΣελ. 77
α΄. ΚανονισμόςΣελ. 77
β΄. ΟδηγίαΣελ. 78
γ΄. ΑπόφασηΣελ. 81
δ΄. Σύσταση και ΓνώμηΣελ. 81
Γ΄. Διεθνείς κανόνες που δεσμεύουν την ΈνωσηΣελ. 81
§ 3. Ιεραρχία κανόνων του ενωσιακού δικαίουΣελ. 85
§ 4. Η θέση του ηπίου δικαίου (soft law)Σελ. 86
§ 5. ΣυμπεράσματαΣελ. 87
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
ΘΕΣΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Το Ευρωπαϊκό ΣυμβούλιοΣελ. 90
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 90
Β΄. Αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού ΣυμβουλίουΣελ. 92
§ 2. Η Ευρωπαϊκή ΕπιτροπήΣελ. 93
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 93
α΄. Σύνθεση της Επιτροπής - Ορισμός των μελών τηςΣελ. 93
β΄. Ανεξαρτησία της ΕπιτροπήςΣελ. 95
γ΄. Θητεία και ευθύνηΣελ. 95
Β΄. Αρμοδιότητες της ΕπιτροπήςΣελ. 97
α΄. Εξουσία υποβολής προτάσεωνΣελ. 97
β΄. Εγγύηση τήρησης ΣυνθηκώνΣελ. 98
γ΄. Νομοθετικές - Κανονιστικές αρμοδιότητεςΣελ. 99
δ΄. Δημοσιονομικές αρμοδιότητεςΣελ. 99
ε΄. Λοιπές εξουσίεςΣελ. 99
§ 3. Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΣελ. 100
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 100
Β΄. Αρμοδιότητες του ΣυμβουλίουΣελ. 102
Γ΄. Η περίπτωση της Ευρωομάδας (Eurogroup)Σελ. 102
α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 102
β΄. Νομική φύσηΣελ. 103
§ 4. Το Ευρωπαϊκό ΚοινοβούλιοΣελ. 104
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 104
Β΄. Αρμοδιότητες του ΚοινοβουλίουΣελ. 105
§ 5. Το Ελεγκτικό ΣυνέδριοΣελ. 107
Α΄. Οργάνωση, Σύνθεση και ΛειτουργίαΣελ. 107
B΄. Αρμοδιότητες του Ελεγκτικού ΣυνεδρίουΣελ. 108
§ 6. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική ΤράπεζαΣελ. 109
Α΄. Σκοποί και καθήκονταΣελ. 110
Β΄. Ανεξαρτησία και λογοδοσίαΣελ. 111
Γ΄. Όργανα της ΕΚΤΣελ. 111
Δ΄. Πράξεις της ΕΚΤΣελ. 112
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΝΩΣΗ
§ 1. Η συνήθης και οι ειδικές νομοθετικές διαδικασίεςΣελ. 114
§ 2. Ειδικότερα οι μη νομοθετικές πράξειςΣελ. 116
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΤΟΜΕΙΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Η Εσωτερική Αγορά της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΣελ. 119
Α΄. Οι οικονομικές ελευθερίεςΣελ. 120
α΄. ΓενικάΣελ. 120
β΄. Οι επιμέρους ελευθερίεςΣελ. 122
i. Η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτωνΣελ. 122
ii. Η ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπωνΣελ. 124
iii. Η ελεύθερη παροχή υπηρεσιώνΣελ. 127
iv. Η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίωνΣελ. 128
Β΄. Ο ανταγωνισμόςΣελ. 129
α΄. ΓενικάΣελ. 129
β΄. Οι απαγορευμένες συμπεριφορές των επιχειρήσεωνΣελ. 130
i. Παράνομη σύμπραξη επιχειρήσεων (άρθρο 101 ΣΛΕΕ)Σελ. 131
ii. Καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης (άρθρο 102 ΣΛΕΕ)Σελ. 132
iii. Ο έλεγχος της εφαρμογής των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ: δημόσια και ιδιωτική επιβολή των κανόνων του ανταγωνισμούΣελ. 133
γ΄. Οι απαγορευμένες συμπεριφορές των κρατών μελώνΣελ. 134
i. Απαγορεύσεις βάσει των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕΣελ. 134
ii. Απαγόρευση κρατικών ενισχύσεωνΣελ. 134
iii. Οι δημόσιες επιχειρήσειςΣελ. 136
§ 2. Η Οικονομική και Νομισματική Πολιτική (ΟΝΕ)Σελ. 137
Α΄. Η νομισματική πολιτικήΣελ. 138
Β΄. Η οικονομική πολιτικήΣελ. 141
α΄. Η πολυμερής εποπτείαΣελ. 141
β΄. Η δημοσιονομική πειθαρχίαΣελ. 142
γ΄. Η ρήτρα μη-διάσωσης (no-bailout clause) και ο ΕSMΣελ. 143
δ΄. Η νέα οικονομική διακυβέρνηση στην ΈνωσηΣελ. 145
§ 3. Η Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ)Σελ. 147
Α΄. Νομική βάση, σκοποί και μέσαΣελ. 148
α΄. ΑρμοδιότηταΣελ. 148
β΄. ΣκοποίΣελ. 149
γ΄. Μέσα άσκησηςΣελ. 149
Β΄. Τα ενωσιακά όργανα στην ΚΕΠΠΑΣελ. 150
Γ΄. Η ειδικότερη έκφανση της αρχής της καλόπιστης συνεργασίας στο πλαίσιο της ΚΕΠΠΑΣελ. 153
§ 4. Ο Χώρος Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (ΧΕΑΔ)Σελ. 155
Α΄. ΓενικάΣελ. 155
Β΄. Τα θεσμικά χαρακτηριστικά του ΧΕΑΔΣελ. 157
Γ΄. Οι επιμέρους τομείς του Χώρου Ελευθερίας, Ασφάλειας και ΔικαιοσύνηςΣελ. 159
α΄. Έλεγχοι στα σύνορα, άσυλο, μετανάστευσηΣελ. 159
i. Οι έλεγχοι στα σύνορα - Το σύστημα ΣένγκενΣελ. 160
ii. Η πολιτική θεωρήσεωνΣελ. 161
iii. Η πολιτική ασύλουΣελ. 162
β΄. Δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσειςΣελ. 164
γ΄. Δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσειςΣελ. 166
δ΄. Αστυνομική συνεργασίαΣελ. 170
§ 5. Η ιθαγένεια της ΈνωσηςΣελ. 171
Α΄. Η νομική φύση και η εξέλιξη του θεσμούΣελ. 171
Β΄. Τα επιμέρους δικαιώματα που απορρέουν από την ενωσιακή ιθαγένειαΣελ. 173
Γ΄. Η σημασία της νομολογίας στην εξέλιξη του θεσμού της ενωσιακής ιθαγένειαςΣελ. 174
§ 6. ΣυμπεράσματαΣελ. 176
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΔΟΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ
§ 1. Οι πηγές του ενωσιακού δικαιοδοτικού συστήματοςΣελ. 177
Α΄. Γραπτές πηγέςΣελ. 178
α΄. Πρωτογενές δίκαιο: Διατάξεις της Συνθήκης και sui generis πράξεις της ΈνωσηςΣελ. 178
β΄. Παράγωγο δίκαιοΣελ. 179
Β΄. Άγραφες ΠηγέςΣελ. 179
α΄. Πρωτογενές δίκαιοΣελ. 179
β΄. Δικαστική πρακτικήΣελ. 180
§ 2. Θεμελιώδη Χαρακτηριστικά του δικαιοδοτικού συστήματος της Ευρωπαϊκής ΈνωσηςΣελ. 180
α΄. Έλλειψη κωδικοποίησηςΣελ. 181
β΄. Ατελής και ανολοκλήρωτος χαρακτήραςΣελ. 181
γ΄. Πηγές έμπνευσης: Τα δικονομικά δίκαια των κρατών μελών και το Ρωμαϊκό Δίκαιο συνιστούν πηγές έμπνευσης του δικαιοδοτικού συστήματος και του δικονομικού δικαίου της ΈνωσηςΣελ. 182
δ΄. Επιρροές από τη ρωμανογερμανική «οικογένεια» δικαίου καθώς και τις «οικογένειες» του common law και του σκανδιναβικού συστήματοςΣελ. 183
§ 3. Τα ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας του ενωσιακού δικαιοδοτικού συστήματοςΣελ. 184
Α΄. Όργανα του ενωσιακού δικαιοδοτικού συστήματοςΣελ. 184
α΄. Αποκεντρωμένα δικαιοδοτικά όργανα της ΈνωσηςΣελ. 185
β΄. Κεντρικά δικαιοδοτικά όργανα της ΈνωσηςΣελ. 186
Β΄. Οι αρμοδιότητες του ενωσιακού δικαστήΣελ. 188
Γ΄. Κανόνες διαδικασίαςΣελ. 190
α΄. Χαρακτηριστικά της διαδικασίαςΣελ. 191
i. ΙδιαιτερότητεςΣελ. 191
ii. ΑρχέςΣελ. 192
β΄. Η δομή της ΑπόφασηςΣελ. 196
γ΄. Η αμφισβήτηση της ΑπόφασηςΣελ. 197
Δ΄. Η αναγκαστική εκτέλεση των αποφάσεων του Δικαστηρίου και του Γενικού ΔικαστηρίουΣελ. 198
α΄. Εκτελεστός τίτλοςΣελ. 199
β΄. Ενεργητική και παθητική νομιμοποίησηΣελ. 200
i. Ενεργητική νομιμοποίησηΣελ. 200
ii. Παθητική νομιμοποίησηΣελ. 200
γ΄. Αρμόδια δικαστήρια και διαδικασίαΣελ. 202
§ 4. ΣυμπεράσματαΣελ. 202
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
§ 1. Ο άμεσος έλεγχος κρατών μελώνΣελ. 206
Α΄. Έννοια της παράβασηςΣελ. 207
α.΄ Νομοθετικές, κανονιστικές ή διοικητικές πράξεις ή συμπεριφορά (διοικητική πρακτική) του κράτους που αντίκεινται στο δίκαιο της ΈνωσηςΣελ. 208
β΄. Παραλείψεις ή αδράνεια του κράτουςΣελ. 209
γ΄. Γενική και διαρκής ή συστηματική παράβαση κράτουςΣελ. 210
δ΄. Αφηρημένη ή ενδεχόμενη παράβαση του δικαίου της ΈνωσηςΣελ. 213
Β΄. ΔιαδικασίαΣελ. 215
α΄. Αναγκαιότητα ειδικής προδικασίαςΣελ. 215
β΄. Ανάγκη ταυτότητας αντικειμένου αιτιολογημένης γνώμης και προσφυγήςΣελ. 218
γ΄. Απόδειξη της παράβασης και βάρος αποδείξεωςΣελ. 219
δ΄. Μέσα άμυνας του κράτους μέλουςΣελ. 220
i. Ανάγκη προηγούμενης εξάντλησης των ένδικων μέσωνΣελ. 221
ii. Exceptio non adimpleti contractusΣελ. 222
Γ΄. Συνέπειες της διαπίστωσης παράβασης - Μηχανισμός επιβολής κυρώσεωνΣελ. 223
§ 2. Ο άμεσος έλεγχος της δράσης των ενωσιακών οργάνων και οργανισμώνΣελ. 228
Α.΄ Η προσφυγή ακυρώσεως - Γενικά οι προσφεύγοντες και οι λόγοι προσφυγήςΣελ. 228
Β΄. Ειδικότερα η άσκηση της προσφυγής από ιδιώτεςΣελ. 234
α΄. Πράξεις με αποδέκτες φυσικά ή νομικά πρόσωπαΣελ. 235
β΄. Πράξεις που αφορούν τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα άμεσα και ατομικάΣελ. 235
γ΄. Κανονιστικές πράξεις που αφορούν τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα άμεσα χωρίς να περιλαμβάνουν εκτελεστικά μέτραΣελ. 239
δ΄. Αποτίμηση της νέας ρύθμισης της προσφυγής ακυρώσεωςΣελ. 240
Γ΄. Προσφυγή κατά παραλείψεωςΣελ. 242
Δ΄. Ένσταση ελλείψεως νομιμότηταςΣελ. 244
Ε΄. Εξωσυμβατική ευθύνη της ΈνωσηςΣελ. 246
α΄. Λόγοι ευθύνηςΣελ. 247
i. Ευθύνη από παράνομη πράξηΣελ. 247
ii. Ευθύνη από νόμιμη πράξη;Σελ. 249
β΄. ΖημίαΣελ. 250
γ΄. Αιτιώδης συνάφειαΣελ. 251
§ 3. Ο έμμεσος έλεγχος κρατών και θεσμικών οργάνωνΣελ. 252
Α΄. Η προδικαστική παραπομπήΣελ. 252
Β΄. Αντικείμενο του προδικαστικού ερωτήματοςΣελ. 254
Γ΄. Γιατί τα δικαστήρια κράτους μέλους καθίστανται αρμόδια;Σελ. 258
Δ΄. Υπό ποιες προϋποθέσεις τα εθνικά δικαστήρια ασκούν τις αρμοδιότητες;Σελ. 261
Ε΄. Τα αποτελέσματα των προδικαστικών αποφάσεων του ΔικαστηρίουΣελ. 264
§ 4. ΣυμπεράσματαΣελ. 268
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΕΝΩΣΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ
§ 1. Η θεσμική και δικονομική αυτονομία των κρατών μελώνΣελ. 270
A΄. Η θεσμική αυτονομία των κρατών μελώνΣελ. 270
B΄. Η έννοια της δικονομικής αυτονομίας των κρατών μελώνΣελ. 271
Γ΄. Οι περιορισμοί στη δικονομική αυτονομία των κρατών μελώνΣελ. 271
§ 2. Η σύμφωνη με το ενωσιακό δίκαιο ερμηνεία του εθνικού δικαίουΣελ. 274
Α΄. Η αρχή της σύμφωνης ερμηνείαςΣελ. 274
Β΄. Σύμφωνη ερμηνεία στις διαφορές μεταξύ ιδιώτη και κράτουςΣελ. 276
Γ΄. Σύμφωνη ερμηνεία στις διαφορές μεταξύ ιδιωτώνΣελ. 277
Δ΄. Σύμφωνη ερμηνεία «κατά το μέτρο του δυνατού»Σελ. 279
Ε΄. Αυτεπάγγελτη ερμηνεία και εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης από τον εθνικό δικαστήΣελ. 284
§ 3. Εξωσυμβατική ευθύνη κράτους μέλουςΣελ. 286
Α΄. Νομική βάσηΣελ. 287
Β΄. ΠροϋποθέσειςΣελ. 294
α΄. Πρώτη Προϋπόθεση: Απονομή δικαιωμάτων σε φυσικά ή νομικά πρόσωπαΣελ. 295
β΄. Δεύτερη Προϋπόθεση: Κατάφωρη παραβίασηΣελ. 299
i. Συγκεκριμένο αντικείμενο παράβασηςΣελ. 299
ii. Υπεύθυνα για την παράβαση κρατικά όργαναΣελ. 300
iii. Τα κριτήρια της κατάφωρης παράβασηςΣελ. 308
γ΄. Τρίτη προϋπόθεση: Αιτιώδης συνάφεια μεταξύ κατάφωρης παράβασης και επέλευσης ζημίαςΣελ. 312
§ 4. ΣυμπεράσματαΣελ. 317
Παραρτήματα
Ι. ΛεξιλόγιοΣελ. 319
ΙΙ. Ευρετήριο παρατιθέμενης νομολογίαςΣελ. 327
Αλφαβητικό ευρετήριοΣελ. 347
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
