Η ιατρική και τα νοσοκομεία στο Βυζάντιο

Κατά τον 12ο και 13ο αιώνα γίνεται μια αποφασιστική καμπή στην πολιτιστική και κοινωνική κατάσταση του Βυζαντίου. Τον 12ο αιώνα η δυναστεία των Κομνηνών Αυτοκρατόρων έφερε την τρίτη και τελευταία μεγάλη ακμή του κράτους, το οποίο αναδιοργανώθηκε, ενισχύθηκε στρατιωτικά και οικονομικά και κέρδισε την αναγνώριση από όλα τα κράτη της εποχής. Θεωρήθηκε το πλέον αναπτυγμένο πολιτιστικά και κοινωνικά κράτος της Ευρώπης. Μετά τους Κομνηνούς ακολούθησε μια εικοσαετία παρακμής και αποδιοργάνωσης υπό την δυναστεία των Αγγέλων και η πολιορκία και η άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους της 4ης Σταυροφορίας. Η καταστροφή της Πόλης αποδείχθηκε ανεπανόρθωτη και το Βυζάντιο πότε δεν ανέκαμψε στην παλιά του δύναμη και ακμή. Το όνειρο της ανακατάληψης της Βασιλεύουσας διασώθηκε στα τρία ελληνικά κράτη που ιδρύθηκαν μετά την άλωση, την Αυτοκρατορία της Νίκαιας, αυτήν της Τραπεζούντας και το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Από αυτά ιδιαίτερα το πρώτο ανέδειξε μεγάλες στρατιωτικές και πολιτιστικές αρετές και τελικά ανακατέλαβε την Πόλη και επανίδρυσε την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, σκιά όμως της προηγούμενης δόξας της.
Κατά την περίοδο αυτή η Βυζαντινή κοινωνία ήταν από τις πλέον ανεπτυγμένες στον Δυτικό κόσμο. Το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης ήταν πολύ προχωρημένο για την εποχή, όπως και οι τέχνες, οι επιστήμες και η κοινωνική εκλέπτυνση. Όλα αυτά τα θαυμάσια πολιτιστικά και κοινωνικά επιτεύγματα της «Θεοφύλακτης» Αυτοκρατορίας είναι άγνωστα στους περισσότερους. Αναλαμβάνει να μας τα διηγηθεί ένας γιατρός και φιλόσοφος της εποχής, ο Νικηφόρος Μεσσήνης και θα τα συμπληρώσει ο μαθητής και διάδοχος του Νικόλαος Μελισσηνός.
Ο Μεσσήνης είναι φανταστικό πρόσωπο. Το ίδιο και ο Μελισσηνός. Τα ιστορικά πρόσωπα και τα γεγονότα που περιγράφονται όμως, όπως και τα πνευματικά, επιστημονικά και πολιτιστικά επιτεύγματα της Βυζαντινής κοινωνίας είναι πραγματικά και εξακριβωμένα με προσοχή και μελέτη των πηγών. Είναι λοιπόν φανταστικός ο Νικηφόρος και οι φίλοι του; Ναι, όσο φανταστικό μπορεί να είναι ένα πρόσωπο, που συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά και τις εμπειρίες κάποιων άλλων προσώπων που πράγματι υπήρξαν. Αλλά στην ζωή του καθενός μας υπάρχουν μεν τα γεγονότα που έγιναν, αλλά και εκείνα που ονειρευτήκαμε, επιθυμήσαμε, επιδιώξαμε. [...]