Κραυγές της μνήμης

Μια συγκλονιστική περιγραφή της Ελλάδας της Κατοχής, της Αντίστασης και του Εμφυλίου, μέσα από τις μαρτυρίες-αυτοβιογραφίες είκοσι έξι προσώπων που έζησαν την περίοδο εκείνη. Είκοσι έξι ανθρώπινες κραυγές από τη Γυάρο, το Ιτζεδίν, τον Γράμμο, την προσφυγιά, φθάνουν στα αυτιά μας, αποκαλύπτοντάς μας τις εξοντωτικές συνθήκες μέσα στις οποίες έζησαν, τη φτώχεια και την πείνα που δοκίμασαν και τους βασανισμούς που υπέστησαν.

Το βιβλίο προλογίζει ο σημαντικός ιστορικός Σπ. Ι. Ασδραχάς, ο οποίος στην εισαγωγή του τονίζει επανειλημμένα την ιδιαίτερη αξία των μαρτυριών ως ιστορικών πηγών. Ο παρόντας τόμος κλείνει με ένα διήγημα της Βασιλικής Παπαγιάννης και φωτογραφικό υλικό.

Ήτανε στον Εμφύλιο. Η οικογένεια είχε δυο γιους. Ο ένας αδερφός, μαζί με άλλους τρεις συντρόφους του, σκοτώθηκαν. Τους είχαν σκοτώσει ομάδες παρακρατικών. Και η Αρχή του χωριού να'ταν; είχαν απαγορεύσει να πάνε γυναίκες να πλύνουν τους νεκρούς, να τους πλύνουν με κρασί και νερό, όπως γίνεται από παλιά, να τους ντύσουν με καθαρά ρούχα. Και δεν τολμούσε κανένας να πλησιάσει το μέρος της θυσίας. Κι ο αδερφός του σκοτωμένου, μη αντέχοντας στον πόνο, πήγε, τους πήρε και τους τέσσερις, και τους ξάπλωσε στην αυλή του σπιτιού.

Απόσπασμα από την αφήγηση του Αλέξανδρου Ζούκα