Η ιστορία της παιδικής ηλικίας

… Η κοινωνική θέση των παιδιών και το βίωμα του να είναι κανείς παιδί, έχουν υποστεί σημαντικές μετατροπές και διαφοροποιήσεις με την παρέλευση των αιώνων. Στη σύγχρονη εποχή τα άτομα είναι εξοικειωμένα με τη διαίρεση του χρόνου της ανθρώπινης ζωής σε παιδική ηλικία και εφηβεία, πρώιμη ενήλικη περίοδο, μέση ηλικία και ώριμη ηλικία, στην οποία περιλαμβάνονται τα γηρατειά και ο θάνατος. Η παιδική ηλικία, μάλιστα, συγκροτείται ως ξεχωριστή κοινωνική κατηγορία, που γίνεται το κεντρικό σημείο μιας μεγάλης ομάδας θεσμών, αλλά και επιστημονικών κλάδων και ειδικοτήτων μέσω των οποίων ορίζεται ως αντικείμενο επιστημονικής έρευνας και μελέτης.

Στη σημερινή εποχή είναι διαδεδομένη η αντίληψη ότι το παιδί διαφέρει ποσοτικά και ποιοτικά από τους ενήλικες, ότι έχει ιδιαίτερες ανάγκες και επιθυμίες και απαιτεί ξεχωριστή φροντίδα για μια απρόσκοπτη πορεία προς την ωριμότητα. Στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, παραδείγματος χάρη, δεν επιτρέπεται η παιδική εργασία - αφού εμποδίζει τη φυσική και πνευματική ανάπτυξη του παιδιού, συμμετέχει στην οικονομική και κοινωνική εκμετάλλευσή του και παραβιάζει την πνευματική και ηθική του ακεραιότητα - ενώ οι γονείς έχουν τη μέριμνα για τη φροντίδα και την προστασία των παιδιών τους μέχρι την ενηλικίωση. Από τη μια πλευρά, οι υλικές συνθήκες για τα παιδιά έχουν βελτιωθεί σημαντικά στη Δύση, αν και καθυστερημένα και άνισα – η σύγχρονη εποχή είναι η εποχή που πληθαίνουν οι οικονομικά καταπονημένες οικογένειες και η πίεση της φτώχειας διαβρώνει την οικογενειακή ζωή – και είναι τώρα πιο αξιόλογες απ’ ό,τι στο παρελθόν. Από την άλλη πλευρά, οι δραστηριότητες της προπαρασκευής για την ενήλικη ζωή έχουν γίνει πιο σύνθετες και περίπλοκες σε αστικές και βιομηχανικές κοινωνίες, όπου τα παιδιά και οι έφηβοι βρίσκονται αντιμέτωπα με μια υπερβολικά μεγάλη σειρά απαιτήσεων, επιλογών και προσδοκιών.

Οι γονείς θεωρούν πια το παιδί ως αναπτυσσόμενο άτομο με ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και ανάγκες, φροντίζουν να του εξασφαλίζουν τους ειδικά προγραμματισμένους όρους και περιστάσεις για παιδιά και αποδέχονται το δικαίωμά του στην ελεύθερη επιλογή και τον αυτοκαθορισμό. Η μετάβαση προς ένα λιγότερο σκληρό και περισσότερο συναισθηματικά επαρκή τρόπο διαπαιδαγώγησης ενισχύθηκε τα τελευταία τριάντα χρόνια από την εντυπωσιακή αύξηση των γνώσεων σε θέματα ψυχολογίας του παιδιού και κοινωνικής συμπεριφοράς της οικογένειας. Σήμερα, όλο και περισσότεροι γονείς αποδέχονται τις πρωτοβουλίες των παιδιών τους, ενθαρρύνουν την εξερευνητική τους συμπεριφορά και δείχνουν εμπιστοσύνη στις ικανότητες και στις καλές τους προθέσεις, καθώς πιστεύουν ότι η τρυφερότητα, η καλοσύνη, η ιδιαίτερη προσοχή, η φροντίδα, η υπομονή και η ενθάρρυνση αποτελούν καλύτερα μέσα και τρόπους διαπαιδαγώγησης από τις επικρίσεις και τις σωματικές ποινές, προκειμένου να αναθρέψουν συναισθηματικά υγιή παιδιά.