Ο βίος του οσίου Ανδρέου του δια Χριστόν Σαλού στη δημώδη ελληνική γλώσσα

Ο όσιος Ανδρέας ο δια Χριστόν σαλός αποτελεί χαρακτηριστική μορφή ενός ξεχωριστού τύπου αγιοσύνης. Ο δια Χριστόν σαλός επιλέγει αντισυμβατική στάση ζωής - και συμπεριφορά που προξενεί κατάπληξη ή οργή σε όποιον συμμερίζεται την υποκριτική αντίληψη περί χριστιανικής κοσμιότητας. Ο σαλός Άγιος επιθυμεί να καταγγείλει την εμμονή στον τύπο, καταδεικνύοντας με το παράδειγμά του την ουσία μιας ενάρετης ζωής, χωρίς τον εξωτερικό μανδύα μιας επιδεικτικής ευσέβειας.
Η δράση του οσίου τοποθετείται από τον Νικηφόρο, συντάκτη του Βίου, στο δεύτερο ήμισυ του 5ου αιώνα. Ωστόσο, εσωτερικά στοιχεία του Βίου υποδεικνύουν την σύνταξη του αρχικού κειμένου κατά την μέση βυζαντινή περίοδο, στοιχείο που έχει εγείρει πλήθος ερωτημάτων για την ταυτότητα και το πραγματικό χρονικό πλαίσιο δράσης του οσίου.
Το κείμενο του Βίου εκδίδεται στο παρόν έργο με βάση τον χαρτώο κώδικα αρ. 12 της Ιεράς Μονής Αγίων Πάντων Πατρών, που χρονολογείται κατά τον 17ο αιώνα. Ο κ. Αναστάσιος Παπαϊωάννου έφερε εις πέρας το απαιτητικό και πολύμοχθο έργο της διπλωματικής έκδοσης του Βίου, μέσω και της συνεξέτασης γραφών άλλων κωδίκων.
Πρόκειται για μία αξιόλογη συμβολή στην αγιολογία της μεταβυζαντινής περιόδου, κατά την οποία τα προγενέστερα αγιολογικά κείμενα μελετώνταν, αντιγράφονταν και ενίοτε "μεταφράζονταν". Ο εκδιδόμενος Βίος αποτελεί ένα εξόχως ενδιαφέρον κείμενο, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει ως πλούσια πηγή πληροφοριών για την πνευματική και πολιτιστική δραστηριότητα στο "Βυζάντιο μετά το Βυζάντιο", αλλά και για τις πτυχές της κοινωνικής και της οικονομικής ιστορίας.

Ηλίας Γιαρένης
Λέκτωρ Ιστορίας της Βυζαντινής Παιδείας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο