Η αλεπού της σκάλας

ΣΤΙΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΠΑΠΑΜΟΣΧΟΥ δεσπόζουν τα θέματα της μνήμης, του χρόνου, της απώλειας, του πόνου ως θεμελιώδους στοιχείου του ανθρώπινου βίου, της σχέσης μας με τα ζώα και τη φύση σε όλες τις εκφάνσεις της: από την κυριαρχία του ανθρώπου πάνω τους έως την ενοχή.
Τα πεζά του ανά χείρας βιβλίου δεν στηρίζονται στην καθαρόαιμη μυθοπλασία-
αξιοποιούν τρόπους και τεχνικές της νεωτερικής πεζογραφίας, της ποίησης αλλά και του νεωτερικού αυτοβιογραφικού λόγου. Κάποια διηγήματα αρθρώνονται γύρω από ένα δίχτυ υπαινιγμών, δεξιοτεχνικά απλωμένο, ενώ άλλα οργανώνονται γύρω από πυκνούς συνειρμούς της μνήμης και της σκέψης που δημιουργούν επάλληλους κύκλους παρε-κβάσεων – και οι δύο τρόποι λειτουργούν παρελκυστικά ως προς τον κρυμμένο πυρήνα των διηγημάτων. Ορισμένα από τα κείμενα του βιβλίου διαποτίζονται από την υπόγεια (αλλά δραστική) λειτουργία λέξεων-εννοιών που έχουν ενδυθεί ένα συμβολικό νόημα, ενώ άλλα νοηματοδοτούνται από τη διαφαινόμενη αλληγορική τους σκηνοθεσία. Σε κάποια άλλα πάλι οι μέθοδοι ανοικείωσης και αιφνιδιασμού –που επιτυγχάνονται με παραλληλισμούς θεμάτων σε ειρωνική αντίστιξη, ενίοτε με πλήρη αντιστροφή της έ-κβασης των αφηγουμένων– δημιουργούν μιαν υπόκωφη ένταση. Εκείνα, τέλος, στα ο-ποία τα προσωπικά βιώματα του συγγραφέα έχουν τον πρώτο λόγο, καταφέρνουν, χάρη στους συνεχείς μετατονισμούς, να αποκτήσουν καθολικότερο χαρακτήρα.
Με μια γλώσσα απείθαρχη που αρδεύεται από ποικίλες πηγές, με τον ρυθμό του λό-γου να παίζει βαρύνοντα ρόλο, διερευνώντας και δοκιμάζοντας τα όρια μεταξύ πεζού και ποιητικού λόγου, ο συγγραφέας δημιουργεί έναν δικό του κόσμο και ένα εντελώς ιδιαίτερο, προσωπικό ύφος. Συγχρόνως, ακροβατώντας στοχαστικά στη μεθόριο μεταξύ ύπαρξης και ανυπαρξίας, ο Ηλίας Παπαμόσχος επιχειρεί να ψηλαφίσει το αίνιγμα της ζωής, καθώς, παραφράζοντας τα λόγια του, «πιασμένοι είμαστε στον ιστό των αινιγμά-των, στο κέντρο του παραμονεύει ο καθρέφτης, συμπυκνωμένη άμμος ερήμου».

Γ. Κ.