Οι Εβραίοι της Καβάλας

Το βιβλίο αυτό για τους Εβραίους της Καβάλας βγήκε κατά κάποιον τρόπο χωρίς πρόγραμμα. Ήταν μια ιδέα του καλού φίλου εκδότη Αργύρη Βουρνά, τον οποίο θερμά ευχαριστώ και γι' αυτό, αλλά και γιατί χρόνια τώρα οι σελίδες των "συλλογών" του ήταν ανοιχτές και πρόθυμα φιλοξένησαν δεκάδες κείμενα μου για τον Ελληνικό Εβραϊσμό.

Ο Εβραϊσμός της Καβάλας, εξαφανισμένος πια, έχει μεγάλο ιστορικό βάθος και ξεχωριστή σημασία για τη γενικότερη ιστορία της Μακεδόνικης πόλης. Το ανά χείρας βιβλίο αποτελεί μια πρώτη προσέγγιση και μια πρόσκληση. Στους Εβραίους της Καβάλας θα άξιζε επισταμένη μελέτη επιπέδου πανεπιστημιακής διδακτορικής διατριβής...

Θυμάμαι πάντοτε τον αείμνηστο φίλο μου Σαμπετάϊ Τσιμίνο, τον τελευταίο ενός κόσμου που χάθηκε. Επιβλητικός και αεικίνητος, βρισκόταν κάθε πρωί στην παλιά οικογενειακή καπνεμπορική επιχείρηση, ως μοναδικός γνώστης των καπνών, περισσότερο ίσως από μια συνήθεια πολλών δεκαετιών, που συνεχίστηκε κι όταν ακόμη η επιχείρηση μεταβιβάστηκε. Ταυτόχρονα φρόντιζε μέχρι το τέλος με πολύ σεβασμό τα μνήματα - ότι απέμεινε δηλαδή από τη χιλιόχρονη ιστορία του εβραϊσμού της γενέτειράς του. Με τον κύριο Σαμπετάϊ μιλούσαμε συχνά στο τηλέφωνο, καθώς του ζητούσα κάθε τόσο πληροφορίες για την ιστορία της Εβραϊκής κοινότητας της πόλης του. Μιλούσαμε και στα λαντίνο - χαμένη γλώσσα ενός αφανισμένου λαού, που ήταν όμως η μητρική του Σαμπετάϊ, και που πλέον ακούγεται κυρίως στα τραγούδια... Θυμάμαι πάντα με συγκίνηση όταν δημοσίευσα ένα κείμενό μου σε τοπικό περιοδικό, πόσο πολύ ενθουσιάστηκε και πως αγόρασε δεκάδες τεύχη για να τα στείλει στους απόδημους Καβαλιώτες Εβραίους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Μαζί του χάθηκε ένας κόσμος. Ή μάλλον γράφτηκε ο επίλογος ενός γκρεμισμένου κόσμου πολλών χιλιάδων αφανισμένων περιστεριών...

Αυτές τις μνήμες και το χαμένο παρελθόν προσπαθεί να ανασυνθέσει το παρόν βιβλίο.