Ο εαυτός ως εργαλείο έρευνας: Εθνογραφία και Επιτέλεση

Μέσα από μία μεθοδολογική πρόταση σε μία ανοικτή συζήτηση, αυτό το κείμενο πραγματεύεται τη διεπιστημονική δυναμική θεωρητικών ζητημάτων, όπως η θεωρία της επιτέλεσης και η σύνδεσή της με την εθνογραφική πράξη στο πεδίο και στην αίθουσα, ή η αυτοαναφορικότητα στην εθνογραφική γραφή.

Επιχειρείται να αναδειχθεί μία ακόμη όψη της εθνογραφικής έρευνας πεδίου ως επιτέλεσης, και η αναπλαισίωσή της μέσα από εκείνα τα σημεία όπου οι μεθοδολογικές αρχές ζυμώνονται με την ίδια τη βιωματική εμπειρία και συμμετοχή του εθνογράφου ερευνητή στο πεδίο. Από αυτή την άποψη, η εθνογραφική έρευνα πεδίου είναι μια βαθιά ανθρώπινη εμπειρία. Επιχειρείται ένα βήμα ακόμη προς την επιτελεστική διάσταση της εθνογραφικής συνθήκης και με εργαλεία της υποκριτικής τέχνης, όπως η μέθοδος Στανισλάβσκι, που στην πράξη μπορεί να λειτουργούν συμπληρωματικά με τη θεωρία της επιτέλεσης: διαπιστώνεται ότι μέσα από μια συνειδητή διαχείριση του «ρόλου», του κοινωνικού ρόλου που υιοθετεί ο ερευνητής στο πεδίο, αφ’ ενός (αυτο)ελέγχεται η εσωτερική σύγκρουση που προξενείται από την επαφή και την προσαρμογή στην κοινωνική διαφορετικότητα, αλλά και στην ετερότητα των συντελεστών της εθνογραφικής έρευνας, ενώ αφ’ ετέρου αυτή η «ταύτιση» της συμμετοχικής παρατήρησης μπορεί να έχει ψυχοθεραπευτική εφαρμογή.

Ως αποτέλεσμα αυτής της θεωρητικής και μεθοδολογικής διαδρομής, που διατρέχει την ιστορία της εθνογραφικής έρευνας πεδίου μέσα από χαρακτηριστικές στιγμές της, αλλά και την ίδια την προσωπική διαδρομή της εθνογράφου ερευνήτριας στο πεδίο, προκύπτει και η κατάθεση ενός διδακτικού «πρωτοκόλλου» για τη διεξαγωγή της.