Αναζητώντας το ελληνικό New Deal

Freedom from Fear! Αναλαμβάνοντας το 1933 την Προεδρία των ΗΠΑ, εν μέσω της Μεγάλης Ύφεσης, ο Φράνκλιν Ντέλανο Ρούζβελτ υποσχέθηκε στους πολίτες της χώρας του ότι θα τους απελευθερώσει από τον Φόβο - "έναν ακατανόμαστο, ακατανόητο, αδικαιολόγητο τρόμο, που παραλύει τις αναγκαίες προσπάθειες για να μετατρέψουμε την υποχώρηση σε πρόοδο".

Μετά την εκδήλωση της πρόσφατης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, πολλοί έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στο σύνολο των πολιτικών του Ρούζβελτ που έβαλαν τις ΗΠΑ στον δρόμο της ανάκαμψης, στο κυβερνητικό πρόγραμμα που έμεινε στην ιστορία ως New Deal. Ίσως έχει σχηματιστεί η εντύπωση ότι το New Deal συνίσταται αποκλειστικά στη ραγδαία αύξηση των δημόσιων δαπανών ως αντίδοτο στην κρίση, και γι' αυτό, πολύ συχνά, ταυτίζεται σχεδόν με τη σχετική θεωρία του Βρετανού οικονομολόγου Τζον Μέιναρντ Κέινς.

Όμως, το New Deal ήταν κάτι πολύ περισσότερο από ένα μεγάλο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων: ήταν μια ολόκληρη, νέα φιλοσοφία για τον ρόλο του σύγχρονου κράτους, τις ευθύνες και τα καθήκοντά του απέναντι στους πολίτες του, ιδιαίτερα, όταν παρουσιάζονται έκτακτες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες.

Η παρούσα κρίση έρχεται να μας υπενθυμίσει ότι οι αγορές δεν είναι αυτορρυθμιζόμενες, ενώ αλλάζει ριζικά τον τρόπο σκέψης μας, διότι, για πρώτη φορά στις τελευταίες γενιές, συμπαρασύρει στο διάβα της ολόκληρες κοινωνικές τάξεις και θέτει σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή, σε μια εποχή που πιστεύαμε ότι κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο να συμβεί. Στις σημερινές κοινωνίες, ο φόβος κυριαρχεί και πάλι...

Εδώ ακριβώς είναι, πιστεύω, η μεγάλη συνεισφορά του New Deal στην αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης: η αναγκαιότητα που δημιουργείται για κυβερνήσεις, πολιτικές δυνάμεις, επιχειρήσεις, κοινωνικούς φορείς, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις να σκύψουν για πρώτη φορά μετά τη Μεγάλη Ύφεση πραγματικά πάνω από τα προβλήματα του πολίτη, του "ξεχασμένου ανθρώπου" του Ρούζβελτ και να δώσουν λύσεις, μη έχοντας την πολυτέλεια του χρόνου.

Έχει ειπωθεί ότι ο κόσμος μας είναι σήμερα πιο πολύπλοκος από αυτόν της δεκαετίας του 1930. Έστω κι έτσι όμως, εβδομήντα πέντε χρόνια μετά την εμφάνιση του, το New Deal του Ρούζβελτ μπορεί να αποτελέσει ακόμη και σήμερα μια πυξίδα για τη χάραξη πολιτικών που μπορούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της "καθημερινότητας" των πολιτών, ειδικά στη χώρα μας, ή τουλάχιστον να αποτελέσουν μια καλή αρχή.