Οι ελληνικοί θεοί πέρα από την Ελλάδα

Η «αποδημία» των ελληνικών θεών από την παλαιά Ελλάδα ξεκινά από τότε που οι Έλληνες ταξιδεύουν και ιδρύουν αποικίες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του μεσογειακού κόσμου. Το φαινόμενο επιταχύνεται με τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έτσι ώστε τον 3ο αιώνα π.Χ. θεοί που έφεραν ελληνικά ονόματα να λατρεύονται πλέον από την Ισπανία ως το Αφγανιστάν. Ο ελληνικός πολυθεισμός, με όχημα τη διεθνοποίηση της ελληνικής γλώσσας, έρχεται σε επαφή με τα θρησκευτικά συστήματα των γηγενών λαών αναπτύσσοντας μια σχέση ισχυρής αλληλεπίδρασης.
Η δυναμική αυτή σχέση εκφράζεται, πέρα από το επίπεδο της εικονογραφίας, μέσω, κατεξοχήν, των ονομάτων και της ονοματοδοσίας.

Το βιβλίο, καλύπτοντας ένα χρονολογικό φάσμα που εκτείνεται κατά την ελληνιστική και την αυτοκρατορική ρωμαική περίοδο, και δίνοντας το βάρος στον ευρύτερο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και της Εγγύς Ανατολής, μελετά τις μεταμορφώσεις που αυτή η «θεία διασπορά» επέφερε στους χαρακτήρες των θεών, μέσα από το πρίσμα των ονομάτων τους και των τρόπων με τους οποίους απευθύνονταν η αναφέρονταν σε αυτούς οι θνητοί. Ονόματα και λατρευτικά επίθετα γίνονται κλειδιά για να συνειδητοποιήσει ο αναγνώστης πόσο βαθιά και αβίαστη ήταν η επαφή του ελληνικού πολιτισμού με τις γηγενείς κουλτούρες του μεσογειακού κόσμου και για να κατανοήσει, ως έναν βαθμό, τον απίστευτα περίπλοκο και δεκτικό κόσμο του αρχαίου πολυθεισμού, ο οποίος αποκτά ίσως μια οικουμενική διάσταση.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Προλογικό σημείωμα
Συντομογραφίες αρχαίων πηγών
Πρόλογος

1. ΟΝΟΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΘΕΤΑ
Το διπλό λατρευτικό όνομα
Sondergotter και ημιαυτόνομα επίθετα
Η δημιουργία των επιθέτων
Ένα περίγραμμα της ιστορίας του διπλού ονόματος
Ονοματοδοσία ανθρώπων και ονοματοδοσία θεών
Κατακλείδα: Οι βωμοί στην Ολυμπία

2. INTERPRETATIO
Λίγα ιστορικά στοιχεία
Ένα πολυπολιτισμικό σύστημα
Μορφές της interpretatio
Αποφυγή της interpretatio
Η βάση της ταυτοποίησης
Σκεπτικό
Ποιος την εφαρμόζει;
Γιατί έχει σημασία
Ο οικουμενικός πολυθεισμός

3. ΘΕΟΙ ΠΟΛΛΩΝ ΕΘΝΩΝ ΚΑΙ Η ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: ΜΗ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΟΝΟΜΑΤΟΔΟΣΙΑΣ
Αποφυγή της interpretatio: Ίσις, Ημιθέα, θεοί χωρίς όνομα
Ξένοι θεοί με ελληνικά ονόματα: όσιος και δίκαιος και άλλα
Παραλλαγές της interpretatio: Ζεύς, Ζεύς Άμμων, Ζηνοποσειδών
Θεός και τοπωνύμιο η εθνωνύμιο
Το ομιλούν επίθετο
Ελληνοαιγυπτιακά
Νέα επίθετα

4. ΥΨΙΣΤΟΙ ΘΕΟΙ, ΠΑΤΡΩΟΙ ΘΕΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΙ ΘΕΟΙ
Θεοί «συνδεόμενοι» με άτομα
Πατρώοι και προσωπικοί θεοί
Υπέρτατοι θεοί
Ύψιστος Θεός

5. AD MAIOREM DEORUM GLORIAM. Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΓΚΩΜΙΑΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

6. ΔΗΛΟΣ. ΕΚΕΙ ΟΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΩΝΤΑΙ ΟΙ ΘΕΟΙ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: Μετακλασική χρήση του επιθέτου Ουράνιος
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Μεταφρασμένα θεοφόρα ονόματα
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: Η interpretatio στην Ινδία
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ: Κάποια μη ελληνικά θεωνύμια στη Μικρά Ασία
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε: Ο Θάσιος Ηρακλής
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤ: Κάποια επίθετα σε δίγλωσσα κείμενα
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ζ: Συμπαράθεση ανθρωπωνυμίων και θεωνυμίων
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Η: Εξαχθέντες θεοί. Οι λατρείες των ελληνιστικών αποικιών

Βιβλιογραφία
Γενικό ευρετήριο
Ευρετήριο αρχαίων πηγών
Α. Φιλολογικές μαρτυρίες
Β. Επιγραφές
Γ. Πάπυροι