Διαλογικοί μονόλογοι

Συντάκτης: Κωνσταντίνος Μπούρας, Ποιητής - Κριτικός.

Ποιητικά δοκίμια υψηλής διανοητικής καθαρότητας, υψηλής αισθητικής, λακωνικότητας και λογοτεχνικής επάρκειας που ξαφνιάζουν τον αναγνώστη γιατί συνδυάζονται με χιούμορ, καλοκάγαθη υποδόρια ειρωνεία, φιλάνθρωπο εγωκεντρισμό και οικουμενικό ουμανισμό. Ο Μιχάλης Πατρώνης δεν μιλάει για το «εγώ» του, δεν αυτοψυχαναλύεται, δεν μυκτηρίζει, δεν επιζητεί τον οίκτο ή τη συγγνώμη μας, δεν αξιώνει βραβεία και οφίτσια, τίτλους τιμής και περγαμηνές. Έχει αρκετά. Διδάκτωρ μεταλλειολογίας από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (κι όσοι αποφοιτήσαμε από εκεί ξέρουμε τι σημαίνει αυτό), ανεξάρτητος και ανένταχτος διανοητής, αυτάρκης και μετρημένος ως άνθρωπος, εφαρμόζει στην πράξη το «μηδέν άγαν» του σοφού νομοθέτη Σόλωνα. Απλώς παρατηρεί, διαλογίζεται, κοινοποιεί τα πορίσματα της επιστημονικής έρευνάς του, επι-κοινωνεί, αλλά δεν ναρκισσεύεται, δεν αυτοπροβάλλεται, δεν αγωνιά να γίνει το κέντρο του ενδιαφέροντός μας. Κατέχει την υγιή συναίσθηση της ένδοξης ματαιότητας της πρόσκαιρης ζωής μας και διάγει τον βίο του χθαμαλά, ταπεινά, κι ουσιαστικά. Ξεκίνησε με δύο βιβλία φιλοσοφικών δοκιμίων. Τώρα μας παραδίδει ποιήματα, που δεν έχουν καμία σχέση με την τρέχουσα λογοτεχνική παραγωγή, όσο κι αν πολλοί σύγχρονοι ποιητές μας γράφουν στοχαστική ποίηση. Τα ποιήματά του δεν θυμίζουν τίποτα, δεν έχουν επηρεαστεί από κανέναν, τουλάχιστον φανερά. Είναι και λυρικά, είναι και αποστασιοποιημένα.

Ο «Καθαρός Λόγος» των Δυτικών με το «Παράλογο» (ή το Ά-λογο, καλύτερα) των αρχαίων Ελλήνων (βλ. «Οι Έλληνες και το Παράλογο» του Dodds, στο οποίο παραπέμπει και ο Σεφέρης στις «Δοκιμές» του). Ο Μιχάλης Πατρώνης είναι ένα ενδιαφέρον αμάλγαμα νοός και καρδιάς, φιλοσοφίας κι αισθημάτων, επιστημονικής παρατήρησης και καλλιτεχνικής σύνθεσης, ανατόμος αλλά και ζωοποιός, αποφεύγει τους νεολογισμούς. Δεν είναι γλωσσοπλάστης, είναι ιδεο-πλάστης (παρακαλώ να μου κατοχυρωθεί ο νεολογισμός, αστειεύομαι). Με τα κείμενα του Μιχάλη Πατρώνη μπορείς να χαρείς, μπορείς να προβληματιστείς, δεν πέφτεις όμως ποτέ σε κατάθλιψη. Η αρρώστια της ύπαρξης δεν τον αγγίζει. Είναι υγιής και ολοκληρωμένος. Μέσα του. Αυτή την ολοκλήρωση ακτινοβολεί εκτός του, ως φάρος, ως μετέωρο, ως περσίδα στον ουρανό, αδιάφορος για το αποτέλεσμα του «είναι» του. Μακάρι να πληθαίνουν αυτοί οι άνθρωποι στα λογοτεχνικά μας πράγματα. Ίσως τότε να αποκτήσουμε και πνευματική ζωή. Η γενιά της Κρίσης ας είναι σηματωρός και ορόσημο, όπως η περίφημη «γενιά του ‘30». Κατά τα άλλα, δεν θα κρίνω λογοτεχνικώς το πόνημα αυτό. Είναι ένας λόγος δραματικός, μονολογικός αλλά ουχί ναρκισσευόμενος, εμπεριέχει τον διάλογο ως εσωτερική διαδικασία, υγιώς και φυσιολογικώς εξωτερικευόμενη. Ο Μιχάλης Πατρώνης είναι σαν τους αρχαίους φιλοσόφους. Διδάσκει συνομιλώντας. Αντίθετα από πολλούς εισαγόμενους ψευδοπροφήτες της μόδας, που μεταφράζουν, διασκευάζουν, λογοκλέπτουν ανηλεώς κι ανερυθριάστως, πουλάνε φύκια για μεταξωτές κορδέλες, επιχειρούν να μας ταΐσουν αναμασημένη και κακοχωνεμένη τροφή, αλλά μόνον οι κατσίκες αναχαράζουν. Ο Μιχάλης Πατρώνης θα γίνει αντικείμενο υποκλοπής γιατί είναι πρωτότυπος. Θα γίνει θύμα της περίφημης «συνωμοσίας της σιωπής» από τη μαφία και την καμόρα των «τα φαιά φορούντων» της «επίσημης» κριτικής [τρομάρα τους! – κεραυνός θα πέσει επάνω τους και θα τους κάψει]. Οι συνήθεις διαπλοκές της μικροκοινωνίας του βιβλίου δεν θα αγγίξουν τον διανοητή, γιατί είναι αυθεντικός κι ανερυθρίαστος (δεν έχει λόγο να κοκκινίσει, γιατί ––ως αθώος– δεν έχει διαπράξει ατόπημα ή αστοχία για να εν-τραπεί). Του προτείνω να γράψει θέατρο, να βγει ο ίδιος και να υποδυθεί τον αφηγητή-ομιλούσα φωνή, να γίνει ο σύγχρονος Σωκράτης, να θυμώσει και να οργιστεί, να εγκαταλείψει το σύνηθες καλοκάγαθο ανθυπομειδίαμά του. Να γίνει γραφικός για να τον προσέξουμε, να γίνει ιστορικός για να «γράψει» κινηματογραφικά (σ)την Ιστορία, να γίνει τολμηρός για να κερδίσουμε κι εμείς, ως συλλογικό Συνειδητό. Κι ας διαμοιράσουν τα ιμάτιά του, πριν τον κρεμάσουν. Δεν πειράζει. Ζούμε σύντομες ζωές στο μισοσκόταδο μεταξύ Άγνοιας και Γνώσης. Όλα έχουν το τίμημά τους. Ας τολμήσουμε να ορμήσουμε έξω από το πλατωνικό «Σπήλαιο των Ιδεών» κι ας γυρίσουμε πίσω να τους μιλήσουμε για τη μυθική Υπερβορεία και τη Θούλη, σαν τον Πυθέα τον Έλληνα. Θα μας σταυρώσουν, θα μας αφήσουν να πιούμε το κώνειο (παραδίπλα, στο κομοδίνο, για να μην έχουν κι ενοχές, θα νίψουν τας χείρας τους ως άλλοι Πόντιοι Πιλάτοι)… Τι πειράζει; Εμείς είδαμε το Φως εκεί έξω και γυρίσαμε πίσω (αφελείς!) για να μαρτυρήσουμε. Μετά θα γυρίσουμε πίσω στην ουρανία Ιθάκη και θ’ αναπαυθούμε με τους δικαίους στη Νήσο των Μακάρων. Μιχάλη Πατρώνη, χαίρομαι για την αυξανόμενη τόλμη σου να εκφράζεσαι. Θέλω να σε δω να αυτοαναφλέγεσαι πνευματικώς και να σκορπίσεις τα συνήθη σκότη. «Σήμερα ο κόσμος μας φωτίζεται με αστραπές», όπως είπε ο διορατικός ποιητής της σκηνής και της οθόνης Τεννεσσή Ουίλλιαμς. Ας αυτοπραγματωθούμε! Αξίζει τον κόπο. Ούτως ή άλλως η Πραγματικότητα δεν μας αφήνει άλλη επιλογή. Τέρμα οι επαναπαύσεις, οι εφησυχασμοί, οι ψευδαισθήσεις. Το «λάθε βιώσας» δεν λειτουργεί προ πολλού. Ούτε καν στον Στρατό. Ας πούμε λοιπόν τα πολλαπλά μας λόγια κι ας απέλθουμε εν ειρήνη «κάμνοντας όμοια σαν ηθοποιός που όταν η παράστασις τελειώσει αλλάζει φορεσιά κι απέρχεται» (Μεγάλε, αυθεντικέ κι απαράμιλλε Αλεξανδρινέ!). Ας γίνουμε όλοι αμίμητοι. Μόνον έτσι θα επιβιώσουμε στην πολυπολιτισμική Κρίση. Μόνη μας έγνοια κι εργαλείο η γλώσσα μας, εγγύηση Ελευθερίας, του σκέπτεσθαι και του εκφράζεσθαι απαρεγκλίτως.