Μέγας Βασίλειος και ελληνική παιδεία

Το έργο του Μ. Βασιλείου "Προς τους Νέους όπως αν εξ ελληνικών οφελοίντο λόγων", το οποίο πραγματεύεται τη στάση που οφείλουν να υιοθετούν οι χριστιανοί έναντι της ελληνικής παιδείας, ανέκαθεν αποτελούσε ένα από τα πλέον γνωστά κείμενα του Καππαδόκη Πατέρα. Μολονότι οι πολυπληθείς μελέτες για το έργο δίδουν την εντύπωση ότι πρόκειται για ένα θέμα τετριμμένο και εν πολλοίς «διευθετημένο», το "Προς τους Νέους" εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να προ(σ)καλεί, καθώς κομβικά ζητήματα, όπως η ακριβής στόχευσή του, η ειδολογική κατάταξή του, οι άμεσοι αποδέκτες και η χρονολόγησή του παραμένουν ανοικτά και διιστάμενα. Το ανά χείρας βιβλίο επιχειρεί, αφενός να επανεξετάσει και να επαναπροσδιορίσει τα ζητήματα αυτά, αφετέρου να θέσει νέα ερωτήματα σχετικά με τη γλώσσα και τη ρητορική του έργου, τα οποία στο παρελθόν δεν έτυχαν της δέουσας προσοχής. Η μεγαλύτερη συμβολή του, ωστόσο, εντοπίζεται στην προσπάθειά του να καταστήσει πιο ξεκάθαρο το "Sitz im Leben" του "Προς τους Νέους" και να προσεγγίσει το βασίλειο έργο σε συνάρτηση τόσο με τις θέσεις προγενέστερων χριστιανών συγγραφέων, όπως οι Απολογητές και ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, όσο και με άλλα χριστιανικά «πρότυπα» παιδείας, τα οποία αναφύονται κατά τον 4ο αιώνα, όπως αυτό του «αγράμματου ασκητή».