Οι στάχτες του Γκράμσι

Η συλλογή με τίτλο "Οι στάχτες του Γκράμσι" περιλαμβάνει έντεκα ποιήματα, poemetti, όπως δηλώνει ήδη από το εξώφυλλο ο Παζολίνι, ανακαλώντας έτσι τη ρομαντική ποίηση της εποχής του Ρισορτζιμέντο, σε έντεκα συλλαβές δαντικών καταβολών τερτσίνες (συχνά ατελείς), μεταξύ των οποίων και το ομώνυμο, δημοσιευμένα και τα έντεκα από το 1951 μέχρι το 1956 σε περιοδικά. Η υπόδειξη της ορισμένης γενεαλογίας των ποιημάτων της συλλογής, Δάντης και Ρομαντισμός, μαρτυρά την απόπειρα επανακειοποίησης μιας "πολιτικής" ποίησης άλλου τύπου, μακριά σίγουρα από τη σύγχρονή του στρατευμένη· και μαζί την απόπειρα οικειοποίησης ενός νέου κοινωνικού τόπου, ο οποίος ορίζεται σε έναν βαθμό από μία περιρρέουσα αμφιθυμία, σε επίπεδο γεωγραφικό, εθνικό, πολιτικό: εδώ το θρησκευτικό αίσθημα συχνά εγγράφεται ως εκκρεμότητα σε ένα περιρρέον ρομαντικό κείμενο, το οποίο εμβολίζεται, όσον αφορά ακριβώς ζητήματα ηθικής αυτονομίας, πολιτικής ανεξαρτησίας, κοινωνικής ελευθερίας, από τις ιδέες του Διαφωτισμού. Ακόμη, η ιδεολογική μήτρα του πρόσφατου πολέμου συστήνει εκ νέου έναν τόπο πολιτικής διεκδίκησης που συνενώνει την έννοια της εθνικής ανεξαρτησίας και της ηθικής ελευθερίας.