Μακεδονία, Κιβωτός των ξεριζωμένων Ελλήνων (1913-1930)

Όταν, το Δεκέμβριο του 1930, η ΕΑΠ παρέδιδε τη σκυτάλη της προσφυγικής αποκατάστασης στην πολιτεία (Κυβέρνηση Βενιζέλου), ήταν σίγουρη για το μέλλον των εργασιών που η ίδια άρχισε και προώθησε.
Το μέτρο της τωρινής επιτυχίας προοιωνιζόταν το μέτρο της μελλοντικής.
Όλα έδειχναν ότι η πρόοδος θα συνεχιστεί.
Αυτήν, ακριβώς, την αισιοδοξία για το μέλλον της Ελλάδας, εκφράζει και ο Μοργκεντάου (πρώτος Πρόεδρος της ΕΑΠ) στα δύο τελευταία κεφάλαια του βιβλίου του "Η αποστολή μου στην Αθήνα", όπως δείχνουν οι τίτλοι αυτών των κεφαλαίων:
"Το μεγαλείο των Ελλήνων", "Προσβλέποντας στο μέλλον".
Στο σημείο αυτό θα αναλύσομε, με στοιχεία από τις Εκθέσεις της ΕΑΠ, δύο από τις πιο πρωτοποριακές καινοτόμες δραστηριότητές της (1923-1930), οι οποίες δημιούργησαν, πράγματι, ευοίωνες προοπτικές για το μέλλον.
Πρόκειται, από τη μία, για την άγνωστη, μέχρι τότε, μηχανική καλλιέργεια, η οποία έχει ανατρέψει την παραδοσιακή επιπεδική -Ησιόδεια- καλλιεργητική πρακτική. Από την άλλη, για την καλύτερη αξιοποίηση αυτής της δραστηριότητας, αναπτύσσεται και υλοποιείται ταυτόχρονα, η πρωτόγνωρη καινοτομία του αγροτικού κτηματολογίου, βάσει του οποίου καθιερώνεται η επιστημονική, αντικειμενική και αξιόπιστη καταγραφή - καταμέτρηση των υπό διανομή εκτάσεων. Η παλαιότερη εμπειρική ασαφής και πρόχειρη σχετική διαδικασία, περνά οριστικά στο παρελθόν.
Είναι αυτονόητο ότι, από τις δύο αυτές καινοτομίες (μηχανική καλλιέργεια-αγροτικό κτηματολόγιο), η πρώτη οδηγεί στην εντυπωσιακή ποσοτική και ποιοτική παραγωγή αγροτικών προϊόντων, αλλά και στην εισαγωγή νέων καλλιεργειών και ποικιλιών. Η δεύτερη έχει βαθύτατο ηθικό νόημα, καθώς καλλιεργεί κλίμα αξιοπιστίας, αίσθημα ασφάλειας και συνθήκες μόνιμης προσήλωσης στο περιβάλλον της εγκατάστασης. Συμβάλλει δηλ., καθοριστικά, στη μετεξέλιξη της προσωρινής εγκατάστασης σε μόνιμη αποκατάσταση των αγροτών προσφύγων.
Όπως θα δείξουμε, συνεργοί και συλλειτουργοί στην όλη διαδικασία δρομολόγησης και προώθησης των καινοτόμων αυτών δραστηριοτήτων είναι, πρώτα-πρώτα, η ΕΑΠ, η οποία, ως αρμόδιος φορέας και ως παράγοντας διαχείρισης κονδυλίων, εισηγείται και εισάγει τα νέα μέτρα. Είναι, όμως, και οι ίδιοι οι πρόσφυγες, όχι μόνο γιατί συμμετέχουν σε σχετικές επιτροπές διανομής κλήρων και οικοπέδων και σε αγροτικούς συλλόγους - συνεταιρισμούς, αλλά και διότι είναι φορείς νέας κοσμοαντίληψης και προοδευτικών ιδεών.

"...Αυτό, ακριβώς καταδεικνύεται σ' αυτό το βιβλίο, με τον χαρακτηριστικό τίτλο "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, η ΚΙΒΩΤΟΣ των ξεριζωμένων Ελλήνων", δηλ. η στοργική ΜΑΝΑ που άνοιξε την μεγάλη και θερμή αγκαλιά της για τους ξεριζωμένους ομοεθνείς πρόσφυγες των αρχών του 20ού αι. Δεν ήταν μόνο ξεριζωμένοι οι πρόσφυγες που έφτασαν εδώ "με την ψυχή στο στόμα". Ήταν και τα λιγοστά "απομεινάρια" μιας οργανωμένης Γενοκτονίας..."
Κ. Απ. Βακαλόπουλος