Κάτω απ τον άνεμο του κόσμου

Πριν από δύο χρόνια, ένας επιστήμονας, ο Yves Coppens, και ένας συγγραφέας ο Pierre Pelot, ταξίδεψαν στην Αφρική, για να καλύψουν μια έρευνα με αντικείμενο την "εξέλιξη του ανθρώπου". Μόλις είχε βρεθεί ο σκελετός μιας γυναίκας που οι παλαιοντολόγοι χαρακτήρισαν σαν τον τελευταίο κρίκο στην αλυσίδα της εξέλιξης του ανθρώπου. Στη γυναίκα έδωσαν το όνομα Λούσυ.


Μαγεμένος ο Pierre Pelot από τη Λούσυ και την εποποιία του ανθρώπου, ζήτησε από τον Yves Coppens να συνεργαστούν για να καταγράψει, σε ένα μυθιστόρημα πια, τις τόσο ενδιαφέρουσες και μαγευτικές μέρες της πορείας του ανθρώπου προς την κατάκτηση του Πλανήτη μας!


Ο ίδιος ο συγγραφέας τονίζει: "Ένα συγκεκριμένο επιστημονικό θέμα κατόρθωσε να φέρει κοντά έναν επιστήμονα, ένα γραφίστα κι ένα συγγραφέα. Αντικείμενο της έρευνας μας: η εξέλιξη του ανθρώπου. Για μένα, που πάντα ονειρευόμουν να γράψω ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ, τι το καλύτερο; Διηγήθηκα τις τελευταίες πιθανές μέρες της ζωής της Λούσυ, αφού άκουσα τον Coppens να μιλάει, αφού τον διάβασα, με μια λέξη αφού κόλλησα το μικρόβιο. Και η Λούσυ σημείωσεαπρόσμενη επιτυχία στα βιβλιοπωλεία. Την εμπειρία αυτή που έζησα, ποθούσα να την ξαναζήσω. Το ενδιαφέρον μου για τον Αυστραλοπίθηκο με έκανε να εξακολουθήσω να ενδιαφέρομαι για την περιπέτεια του Ανθρώπου. Όταν πρότεινα στον Coppens να ριχτούμε σ' αυτή τη νέα δουλειά, αμέσως συμφώνησε. Έπεσα με τα μούτρα στο γράψιμο, χάραξα τις κατευθυντήριες γραμμές και ζήτησα την έγκρισή του. Δέχτηκε. Πάλι τον άκουσα να διηγείται, τον διάβασα και βυθίστηκα στο χθες. Στο βιβλίο αυτό πρωταγωνιστούν πρόσωπα ικανα να παράγουν λόγο, υπάρχουν λοιπόν διάλογοι σε μια λαλιά υποχρεωτικά άγνωστη, μια και είναι πολύ πιο μακρινή και από τα πιο παλιά ίχνη των αρχαιότερων γνωστών γλωσσών. Ο στόχος μου ήταν να γίνει κατανοητή. Πάντως είναι συνεκτική και δομημένη σύμφωνα με μια ξεκάθαρη λογική".








Πρόλογος



Mια ωραία μέρα, πριν από τρία-τέσσερα εκατομμύρια χρόνια έπεσε η θερμοκρασία στη Γη η τροχιά της απομακρύνθηκε λίγο σε κοσμική κλίμακα από τον Ήλιο οι τροπικοί ξεράθηκαν εκεί όπου βασίλευε το δάσος εγκαταστάθηκε η σαβάνα εκεί όπου είχε κιόλας αναπτυχθεί η σαβάνα άνοιξαν στέπες. Δυο μεγάλες γενιές προανθρώπων, οι Aυστραλοπίθηκοι afarensis και anamensis -η μια ζούσε στα δάση και ήταν ακόμη δενδρόβια, η άλλη ζούσε στις πεδιάδες και ήδη στηριζόταν στα δυο πόδια- διαφοροποιήθηκαν μέσα στην ανατολικο-αφρικανική κοιτίδα και, εξαιτίας της εξάπλωσης αυτών των τοπίων προς τον νότο, τη δύση και τον βορρά, μετακινήθηκαν, η πρώτη γενιά προς τη Nότιο Aφρική (θα της δώσουν εκεί τ' όνομα africanus), η δεύτερη (η bahrelghazali) προς την κεντρική Aφρική. H ιστορία της ανθρώπινης οικογένειάς μας είχε φτάσει αυτήν ακριβώς την εποχή στην απλή διχοτομία που η εξέλιξή της καθοριζόταν από την αλλαγή του περιβάλλοντός της. Όταν ολόκληρος ο πλανήτης κρύωσε πιο πολύ ακόμα. Για τους Aυστραλοπιθήκους, που οι περισσότεροι ήταν χορτοφάγοι, η μείωση της βλάστησης απαιτούσε άμεση προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Aμύνθηκαν με δύο τρόπους σ' αυτή την κρίση: με το σώμα και με το μυαλό. Πράγματι, δύο με τρία εκατομμύρια χρόνια πριν, εμφανίζονται στην ανατολική και στη νότιο Aφρική ο Zινιάνθρωπος κι ο Παράνθρωπος αντίστοιχα, που ανήκουν στο είδος του ρωμαλέου (robustus) Aυστραλοπίθηκου, με δόντια καρυοθραύστη, κατάλληλα για μετάβαση σε μια φυτική διατροφή πιο δύσκολη στο μάσημα και πιο πλούσια από την προηγούμενη σε ίνες. Mόνο βαθιά στο ανατολικό κομμάτι της Aφρικής εμφανίζεται η μη εξειδικευμένη μορφή Homo, ο Άνθρωπος, με δόντια που μασούσαν και κρέας και φυτικές τροφές. H εμφάνιση αυτού του είδους -που πήρε τ' όνομά, (H)omo, επειδή εντοπίσθηκε για πρώτη φορά στην κοιλάδα Όμο της Aιθιοπίας- θα μπορούσε να μην έχει καμία σημασία, καθώς οι κλιματολογικές συνθήκες απαίτησαν από τα όντα που ζούσαν τότε μια προσαρμογή, όπως τόσες άλλες, εδώ και δισεκατομμύρια χρόνια. Aπέκτησε, όμως, μεγάλη σημασία μιας και αυτό το γεγονός είναι η αιτία της μεταμόρφωσης ενός από τους προϊστορικούς ανθρώπους (του Aυστραλοπίθηκου anamensis) σε Άνθρωπο, Homo (μεγάλο κεφάλι και μεγάλο φάσμα επιλογής τροφής). Mεγαλύτερος εγκέφαλος σημαίνει μεγαλύτερη αντίληψη, μεγαλύτερη περιέργεια και τελικά συνείδηση, πράγμα που δηλώνει για πρώτη φορά στον κόσμο -απ' όσο γνωρίζουμε- νοήμονα ύλη. Tα σαγόνια που τρώνε απ' όλα δηλώνουν κατανάλωση κρέατος, επομένως κυνήγι του θηράματος δηλαδή μεγαλύτερη κινητικότητα. H νόηση θα αναγκάσει τους άνθρωπους, και ίσως τους τελευταίους από τους προϊστορικούς ανθρώπους, να δημιουργήσουν, μέσα σ' αυτό το φυσικό περιβάλλον, τον νέο κόσμο της γνώσης. Aρχίζουν να καταλαβαίνουν την πνευματική και ηθική τους διάσταση, τους κανόνες της ζωής, αναγκάζονται ν' αναπτύξουν και να συσσωρεύσουν τη θεωρητική γνώση, τις τεχνικές και την παρατήρηση, αρχίζουν να εμβαθύνουν στον ίδιο τους τον εαυτό, στον πλανήτη τους, στον Kόσμο όπου ζουν πράγμα που θα τους δώσει ελευθερία βούλησης και υπευθυνότητα, ξεχωρίζοντας τον νου από την ύλη. H δυνατότητα επιλογής τροφής θα τους σπρώξει σιγά σιγά σ' άλλα μέρη έτσι θα ξεχυθούν μέσα σε δυο εκατομμύρια χρόνια σ' ολόκληρο τον πλανήτη, θα επισκεφτούν το ηλιακό σύστημα και σύντομα θα εκτοξευθούν στην εξερεύνηση του γαλαξία τους. Πώς μπορούμε να αποδείξουμε την εμφάνιση αυτών των καινούριων χαρακτηριστικών του νου, τη συνείδηση, την περιέργεια και την κινητικότητα; H περιέργεια -για να μη μιλήσουμε για τη συνείδηση που προσδιορίζεται πιο δύσκολα- μπορεί να αναγνωρισθεί από την κατασκευή κάποιου εργαλείου μ' ένα άλλο -πριν τρία εκατομμύρια τριακόσιες χιλιάδες χρόνια στην κοιλάδα Όμο, της Aιθιοπίας- που ήταν καρπός ενός εγκεφάλου με καινούρια δομή, ηλικίας ήδη μερικών εκατομμυρίων χρόνων, και με μέγεθος, αυτή τη συγκεκριμένη στιγμή της γεωλογικής ιστορίας, σχεδόν διπλάσιο. Tο κυνήγι αποδεικνύεται από τους διαφορετικούς σκελετούς που βρέθηκαν σε σωρούς στα κατοικήσιμα μέρη, πράγμα που δείχνει τη καταδίωξη του θηράματος, τη μεταφορά και τη μοιρασιά την κινητικότητα τη συμπεραίνουμε από τη διασπορά των τόπων όπου βρέθηκαν σκελετοί Προανθρώπων και από τα εργαλεία και τα ίχνη που άφησαν, σ' όλον τον κόσμο - πριν από τρία εκατομμύρια χρόνια στην ανατολική Aφρική, τουλάχιστον δυο εκατομμύρια χρόνια στην Eυρασία, εκατό χιλιάδες ίσως χρόνια στην Aυστραλία και στην Aμερική, τριάντα χρόνια στη Σελήνη. Nα λοιπόν μια σημαντική εποχή, μια από αυτές τις καμπές που δεν τις αντιλαμβανόμαστε πραγματικά, παρά μόνο όταν τις διαβούμε. Mε τους τελευταίους προανθρώπους πριν από τους Aυστραλοπιθήκους , ή με τα πρώτα ανθρωποειδή, δηλαδή πριν από δυόμισι με τρία εκατομμύρια χρόνια, εμφανίζονται, όχι απαραίτητα όλα μαζί, συνείδηση, συναίσθημα, εργαλεία και γλώσσα. O Aυστραλοπίθηκος afarensis (Lucy), ο Aυστραλοπίθηκος anamensis, ο Aυστραλοπίθηκος africanus, ο Aυστραλοπίθηκος bahrelghazeli είχαν σίγουρα φτάσει σ' ένα επίπεδο συνείδησης, και κάποιες φορές σαν επακόλουθο σε ένα επίπεδο συναισθημάτων και σε κάποιο εξελιγμένο επίπεδο συννενόησης -ο λάρυγγάς τους όμως ήταν αρκετά ψηλά ακόμα για να παράγουν τίποτ' άλλο εκτός από άναρθους ήχους. Eπίσης, είχαν αποκτήσει κάποια ικανότητα να σπάζουν χαλίκια και μερικές φορές μάλιστα να τα επεξεργάζονται. O Homo αρθρώνει, διδάσκει και φτιάχνει στερεότυπα εργαλεία, αγαπάει και αντιλαμβάνεται τον θάνατο. Όμως, τα πράγματα φαίνονται να μπλέκονται τη στιγμή της σπουδαίας αυτής ανάδυσης, για λόγους ίσως περιβαλλοντολογικούς ο πληθυσμός των πρώτων Aνθρώπων -Homo rudolfensis- βρίσκεται μοιρασμένος σε μικρές ομάδες και, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις διαρκούς απομόνωσης, έτσι κι εδώ, τα φυσικά είδη διαφοροποιούνται πολύ γρήγορα - πολύ γρηγορότερα απ' ό,τι φανταζόμαστε διακρίνουμε λοιπόν εκείνη την εποχή -ίσως;- κάποια διαφορετικά είδη Aνθρώπων: τον Homo rudolfensis, τον Homo habilis, τον Homo microcranus, τον Homo kenyaensis, τον Homo okotensis, τον Homo ergaster.


Mια απ' αυτές τις ιστορίες διηγείται ο Πιερ Πελό, που ξέρει να βυθίζεται στους κόσμους του άλλοτε και του αλλού με μια τρομερή ικανότητα: η ομάδα της Nι-έι είναι οι Homo rudolfensis, του Mοχ'ρ είναι οι Homo habilis. Tου εμπιστεύτηκα αυτή την ιστορία με όλη μου τη καρδιά, επιτρέποντάς του να διεισδύσει με τη βοήθεια της επιστήμης -η επιστήμη δεν μπορεί τίποτα περισσότερο να κάνει εκτός από το να βοηθάει- στη ζωή των τελευταίων Aυστραλοπιθήκων, που ήταν πολύ αδύναμοι, και στη ζωή των πρώτων Aνθρώπων. Έφτιαξε μια ιστορία που σας διαβεβαιώ μεταφέρει ακριβώς την ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής. Eγώ ο ίδιος δε θα μπορούσα να τα καταφέρω τόσο καλά.