Ψιλή ή περισπωμένη

"Η έκταση των 42.614 τετραγωνικών χιλιομέτρων της Βορείου Ελλάδος, μοιάζει στον χάρτη να επικάθεται σαν πνεύμα ή τόνος, ψιλή ή περισπωμένη, επί του υπολοίπου ελλαδικού σώματος. Θα εξετάσουμε το φαινόμενο αρχινώντας εκ Δυσμών.

[…] Ας μη παρασυρθούμε όμως, πέραν των καλλιγραφικών μας δυνατοτήτων, κοιτώντας τον χάρτη και χρησιμοποιώντας δια της μνήμης τα πράγματα που ξέρουμε και μαθαίνουμε, σαν χρωματικές και μουσικές αποχρώσεις, για να υποδηλώσουμε με γράμματα, τον τόνο ή το πνεύμα της Βορείου Ελλάδος, που σαν ψιλή ή περισπωμένη, επικάθεται στο υπόλοιπο ελλαδικό σώμα."

Το 1966 ένας αγγλικός εκδοτικός οίκος θέλησε να εκδώσει έναν οδηγό της Ελλάδας με την εξής ιδιομορφία: γνωστοί συγγραφείς, Έλληνες και ξένοι, θα έγραφαν για το κάθε μέρος του τόπου, καθώς και δοκίμια για την ιστορία, την τέχνη, τον πολιτισμό και τα ήθη των νεοελλήνων.
Στον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη ανατέθηκε η Βόρειος Ελλάδα. Αποτέλεσμα το κείμενο που δημοσιεύεται εδώ για πρώτη φορά - πυκνότατο και ποιητικότατο οδοιπορικό πεντζικικής μνήμης.
Ο συγγραφέας δεν κράτησε αντίγραφο, η έκδοση δεν πραγματοποιήθηκε τότε. Το κείμενο αναζητήθηκε και βρέθηκε μόλις τον Φεβρουάριο του 1995, μετά την εκφρασμένη επιθυμία του Ν. Γ. Πεντζίκη λίγο πριν το τέλος του, στις 13 Ιανουαρίου του 1993.

Η έκδοση συνοδεύεται από επίμετρο του υιού του, συγγραφέα Γαβριήλ Ν. Πεντζίκη.