W ή Η παιδική ανάμνηση

Το W ή Η παιδική ανάμνηση, ένα από τα μείζονα έργα της αυτοβιογραφικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, περιέχει δύο κεντρικά παράλληλα αφηγήματα. Παρότι θα μπορούσε να νομίσει κανείς ότι δεν έχουν σχεδόν τίποτα κοινό, τα δύο κείμενα δεν λειτουργούν αυτόνομα αλλά είναι απολύτως αλληλένδετα, αφού το πλήρες νόημά τους δεν αποδεσμεύεται παρά μόνο στην εύθραυστη διασταύρωσή τους.

Το ένα κείμενο είναι αυτοβιογραφικό: η αποσπασματική αφήγηση της ζωής ενός παιδιού στη διάρκεια του πολέμου, μια αφήγηση φτωχή σε ανδραγαθήματα και αναμνήσεις, φτιαγμένη από σκόρπια σπαράγματα, απουσίες, λήθη, αμφιβολίες, εικασίες. Σε αυτό εμπεριέχεται άλλο ένα κείμενο, μια απόπειρα του Περέκ να γράψει τα λίγα που γνωρίζει για τους δικούς του. Ο πόλεμος θα του στερήσει τον πατέρα σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών. Σε δύο χρόνια θα αποχωριστεί και τη μητέρα του η οποία θα καταφέρει να τον βάλει στο τρένο που θα τον σώσει πηγαίνοντάς τον στο Βιγιάρ-ντε-Λανς, στη νότια Γαλλία, όπου ο μικρός Ζορζ θα ζήσει σε διάφορα οικοτροφεία. Εκείνη, λίγο αργότερα, θα εξαναγκαστεί να επιβιβαστεί σε ένα άλλο τρένο το οποίο θα την οδηγήσει στο ναζιστικό στρατόπεδο. Το 1945 ο Περέκ θα υιοθετηθεί από την αδελφή του πατέρα του και θα εγκατασταθεί μαζί της στο Παρίσι.

Το άλλο κείμενο ανήκει καθ' ολοκληρίαν στο φανταστικό: είναι ένα μυθιστόρημα περιπετειών, η αυθαίρετη, αλλά λεπτομερειακή, ανασύσταση μιας παιδικής φαντασίωσης γύρω από μια απομονωμένη πολιτεία που διαπνέεται από τον ολυμπισμό. Ο Περέκ επινοεί για πρώτη φορά αυτή την ιστορία σε ηλικία δώδεκα ετών και τοποθετεί τον τόπο, που προσδιορίζεται μόνο με το αρχικό του, W, στη Γη του Πυρός. Όσο προχωρεί, όμως, το βιβλίο και αρχίζουν να διακρίνονται κάποια σημεία σύνδεσης μεταξύ των δύο αφηγήσεων, και όπως καθαρά θα αποκαλυφθεί στο τέλος, όλη η ιστορία του ειδυλλιακού, εκ πρώτης όψεως, τόπου W δεν είναι παρά μια αλληγορία για τα ναζιστικά στρατόπεδα.