Σημειώσεις στην άκρη του δρόμου

Όσα συναντά κανείς στις άκρες του δρόμου βρίσκονται σε μια κατάσταση εκκρεμούς και μετέωρης αποκαθήλωσης. Ανήκουν τόσο στο Δρόμο όσο και στο Τοπίο. Ανήκουν ταυτόχρονα στο παρόν του ταξιδιώτη και στο παρελθόν όσων έχουν μετακινηθεί πριν από αυτόν. Κυρίως καλούν τον ταξιδιώτη να σταματήσει και την ίδια στιγμή τον βεβαιώνουν ότι η διαδρομή συνεχίζεται.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Το 2000 ο Πάρις Πετρίδης ξεκίνησε με τη φωτογραφική μηχανή του μια περιήγηση κατά μήκος και πλάτος της ηπειρωτικής Ελλάδας. Το αποτέλεσμα αυτής της περιπλάνησης συγκεντρώνεται στο καινούργιο βιβλίο του με τίτλο: «Σημειώσεις στην άκρη του δρόμου», την τρίτη κατά σειρά έκδοση - προηγήθηκαν το «Καθ' οδόν» και το «Γαμήλιο Αλμπουμ». Αυτό που αποκαλύπτεται σε αυτή την πορεία είναι η διάθεση του φωτογράφου να ανταλλάξει την ασπρόμαυρη φωτογραφία με την έγχρωμη και εμμέσως να φλερτάρει με τη λεγόμενη εμπορική φωτογραφία. Εξηγούμαστε: Ο Πετρίδης φαίνεται ότι ακολουθεί το παράδειγμα κάποιων άλλων φωτογράφων της γενιάς του, όπως ο Πάνος Κοκκινιάς, ο Νίκος Μάρκου κ.ά. οι οποίοι τη δεκαετία του 1990 άφησαν πίσω τους την ασπρόμαυρη φωτογραφία - δρόμου και κοινωνικής καταγραφής - για να προσχωρήσουν στη λεγόμενη «εικαστική» φωτογραφία, επιλογή που δεν αναιρεί επ' ουδενί την αμιγώς φωτογραφική ποιότητα του έργου τους. Αλλάζει απλώς τον τρόπο με τον οποίο οι φωτογραφίες τους διακινούνται, εκθέτονται και συζητούνται. Ο Πετρίδης επομένως με τη καινούργια αυτή εργασία του, πιθανότατα, επιθυμεί να συνδεθεί με αυτόν τον χώρο.

Εκ πρώτης όψεως οι 25 φωτογραφίες του λευκώματος θεματικά, όπως άλλωστε και ο τίτλος του καθοδηγεί, προτείνουν μια εξερεύνηση του τοπίου με αφετηρία τις παρυφές του δρόμου. Ο δρόμος αποτελεί κύριο και επαναλαμβανόμενο μοτίβο στο έργο του όπως επιβεβαιώνεται και από το πρώτο βιβλίο του, το «Καθ' οδόν». Σε αυτό το οδοιπορικό ο Πετρίδης καταγράφει το αφιλόξενο και μουντό, υγρό τοπίο των βορείων συνόρων, τη μοναξιά και την πλήξη που σηματοδοτούν την καθημερινότητα των ανθρώπων. Η βιαστικά τραβηγμένη φωτογραφία του εξωφύλλου μέσα από το θαμπό, βρεγμένο παράθυρο του αυτοκίνητου, μας εισάγει στο καινούργιο βιβλίο, του οποίου η πρώτη και τελευταία φωτογραφία του βαδίζουν στην ίδια λογική χωρίς να αναπαράγουν κατ' ανάγκη την ίδια ατμόσφαιρα.

Εξετάζοντας κανείς τις φωτογραφίες αντιλαμβάνεται ότι ακολουθούν δύο διαφορετικές διακριτές τάσεις. Η μια εντοπίζει, υποδεικνύει την κίνηση, την πορεία μέσα στον δρόμο, ενώ στην άλλη ο θεατής - μαζί με τον φωτογράφο - παρατηρεί τον δρόμο παραμένοντας έξω απ' αυτόν. Ο διάλογος των δύο αυτών τάσεων διασταυρώνεται με τη χρήση διαφορετικών φορμά που μοιάζει να μην επηρεάζουν τη σύνθεση των επί μέρους σημείων του κάδρου.

Εκτός από τα ζωντανά που εκθέτει στην κοινή θέα ο Πετρίδης στις παρυφές του δρόμου, συγχρόνως αποκαλύπτει τα παράδοξα της ελληνικής υπαίθρου που ο ίδιος ο πολιτισμός έχει εφεύρει: δύο μοναχικά παγκάκια τοποθετημένα αντικριστά σε μια τσιμεντένια βάση πάνω από το έδαφος, ένα μικρό παιχνίδι που μοιάζει με χταπόδι κρεμασμένο στο σύρμα πάνω από τον δρόμο ή το ομοίωμα του Χριστού σε ένα ξερό χιονισμένο, άδειο από οποιαδήποτε ζωντανή παρουσία τόπο.

Αυτό που χαρακτηρίζει τις φωτογραφίες του βιβλίου, στο σύνολο τους, είναι η απόσταση που ο Πετρίδης φροντίζει να διατηρεί από το θέμα του, τοποθετώντας τα αντικείμενα του κάδρου σε ένα ευρύτερο αισθητικό πλαίσιο. Η απόσταση αυτή δημιουργεί μια αίσθηση παγώματος στον συναισθηματικό τόνο των φωτογραφιών καθιστώντας τες σχεδόν ουδέτερες. Στη σύνθεση κάποιων άλλων φωτογραφιών ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό είναι οι οριζόντιοι άξονες του κάδρου που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η γεωμετρική αναπαράσταση του ίδιου του τοπίου.

Ενώ λοιπόν το βλέμμα του φωτογράφου μετεωρίζεται ανάμεσα στο μέσα και το έξω του δρόμου, ένα κοινό χαρακτηριστικό συνδέει αυτές τις φωτογραφίες: η προσεκτική χρήση μαλακού φωτισμού συμβάλλει ουσιαστικά στην αποφυγή έντονων χρωματικών αντιθέσεων, οδηγώντας τα χρώματα να συγχωνεύονται και να συνομιλούν αρμονικά.

Το ερώτημα που μπορεί εδώ να τεθεί είναι κατά πόσο αυτό το συγκεκριμένο έργο μπορεί να θεωρηθεί τελεσίδικο ή είναι ένα έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ισως για τον φωτογράφο το καλοσχεδιασμένο αυτό τρίγλωσσο - ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά - λεύκωμα με το εισαγωγικό κείμενο του Θεόφιλου Τραμπούλη να αποτελέσει την αφορμή μιας περαιτέρω ενδοσκόπησης με την οποία ο φωτογράφος θα αποφασίσει τις επόμενες κινήσεις του. Γιατί φυσικά ο δημιουργός είναι αυτός που έχει πάντα τον τελευταίο λόγο.



Νίνα Κασσιανού (ερευνήτρια φωτογραφικών αρχείων)

Το ΒΗΜΑ, 15/04/2007