Τα ελληνικά ζώα χάνονται

Μια δημοσιογραφική έρευνα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «οδοιπορικό» ανάμεσα στα απομεινάρια των οικόσιτων ελληνικών ζώων, τα οποία σήμερα αντιμετωπίζουν μεγάλο κίνδυνο εξαφάνισης.
Στην Ελλάδα έχουμε το προνόμιο να επιζούν ακόμα φυλές αλόγων που οι πρόγονοί τους έτρεχαν στις αρχαίες Ολμπιάδες. Άλογα που έγιναν τα «μοντέλα» για τα ανάγλυφα του Παρθενώνα. Απόγονοι του Θεσσαλικού αλόγου το οποίο κατάγεται από τον Βουκεφάλα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και από τους μυθικούς Κενταύρους που αποτελούσαν το αήττητο Θεσσαλικό ιππικό. Επιζούν πανάρχαιοι σκύλοι που αναφέρονται στον Όμηρο και σε άλλους αρχαίους συγγραφείς ενώ απεικονίζονται σε αγάλματα και ανάγλυφα. Τέλος, υπάρχουν αρχέγονα παραγωγικά ζώα (βοοειδή, αιγοπρόβατα κλπ.) που δεν έχουν εκφυλιστεί από τις σύγχρονες κτηνοτροφικές μεθόδους. Η Ελλάδα, διασώζοντας τις ελληνικές φυλές, μπορεί να αξιοποιήσει την ιδιαίτερα προνομιακή θέση της αν το πράξει εγκαίρως. Και η Ολυμπιάδα του 2004, ίσως να είναι η τελευταία μεγάλη ευκαιρία.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Με υπότιτλο «Ενας άγνωστος θησαυρός στο δρόμο του αφανισμού» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ζήτρος το βιβλίο της δημοσιογράφου Κατερίνας Πλασσαρά Τα ελληνικά ζώα χάνονται. Είναι ένα καλαίσθητο βιβλιαράκι γραμμένο με πάθος, που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με την τύχη των ζώων, άγριων και μη. Μαζί με πολλά είδη φυτών τα οποία υφίστανται τις επιπτώσεις του «αστικού» μας πολιτισμού που πλήττει τη βιοποικιλότητα, και αρκετά είδη ζώων απειλούνται με εξαφάνιση: από τα μικρόσωμα αλογάκια της Πίνδου και εκείνα της Μεσσαράς ως τον ελληνικό ημίονο, κοινώς μουλάρι, και το παραδοσιακό ελληνικό γαϊδουράκι, τον μικρόσωμο, λιτοδίαιτο και ανθεκτικό όνο, που σήκωσε για αιώνες το βάρος της αγροτικής παραγωγής σε τούτα τα χώματα της Μεσογείου. Και από την βραχυκέρατη αγελάδα της Αιτωλοακαρνανίας ως το βουβάλι και τη χαρισματική γίδα της Σκοπέλου.

Ζουν ανάμεσά μας όλα αυτά τα ζώα και δουλεύοντας σκληρά τα περισσότερα διεκδικούν «αθόρυβα» μια καλύτερη τύχη. Είναι δείγμα πολιτισμού ενός λαού ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει τα ζώα, όχι μόνο τα οικόσιτα που μας κρατούν συντροφιά αλλά και εκείνα που δουλεύουν για μας, συχνά κάτω από ιδιαίτερα σκληρές και αντίξοες συνθήκες - π.χ. αν κάποιος γυρίσει κατακαλόκαιρο την ελληνική επαρχία, δεν θα αποφύγει το βάρβαρο θέαμα ενός μικρού γαϊδάρου να στέκει στο λιοπύρι φορτωμένος το σαμάρι του, επειδή ο «πονόψυχος» ιδιοκτήτης του βαρέθηκε να τον αλαφρώσει από το φονικό αυτό βάρος. H Πλασσαρά στο βιβλίο της μιλάει και για τα κοινοτικά προγράμματα για την προστασία των ζώων και τα βασικά τους σημεία που συνοψίζονται στα εξής: διατήρηση ζωντανών ζώων σε μονάδες παραγωγής ή σε πάρκα· διατήρηση γενετικού υλικού σε περιβάλλον τεχνητά ελεγχόμενο, πράγμα το οποίο σημαίνει διατήρηση κατεψυγμένου σπέρματος, ωοκυττάρων και εμβρύων από τις φυλές που κινδυνεύουν· ενθάρρυνση των κτηνοτρόφων να συμμετέχουν σε ομάδες διάσωσης συγκεκριμένων φυλών· συμμετοχή των ντόπιων φυλών σε αγροτουριστικές μονάδες για εκπαίδευση και ψυχαγωγία τουριστών, μαθητών κ.ά.· χρησιμοποίηση των ντόπιων φυλών για αξιοποίηση δύσβατων περιοχών και δημιουργία μονάδων βιολογικής κτηνοτροφίας.

Ενα ξεχωριστό κεφάλαιο στο βιβλίο της Πλασσαρά καταλαμβάνουν οι φυλές των σκύλων της Ελλάδας. Από τον ελληνικό Ιχνηλάτη, στον κρητικό ομόλογό του - τη γνωστή Λαγωνίκα -, από τον ελληνικό Ποιμενικό, στον Κατοικίδιο με τη χαριτωμένη αλεπουδίσια μύτη.



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 23-11-2003