Κρατύλος

Η ιστορική σημασία του "Κρατύλου" έγκειται στο ότι στις σελίδες του ενσωματώνεται η πρώτη φιλοσοφική απόπειρα στην ιστορία της δυτικής σκέψης να αντιμετωπισθεί φιλοσοφικά η προβληματική της γλώσσας, και μάλιστα να συμπεριληφθούν σε ένα έργο η σχετική προσέγγιση του Πλάτωνος και προϋπάρξασες διδασκαλίες των Σοφιστών. Στον διάλογο αυτό δεν υπάρχει κάτι που να μην είναι αμφίσημο και -ακριβώς γι' αυτό- αντιφατικό, κυρίως δε αμφίσημα και αντιφατικά είναι τα ερωτήματα που εισάγονται προς συζήτηση. [...]







Μια μνημειώδη έκδοση του πλατωνικού διαλόγου «Κρατύλος» επιχείρησε ο Γ. Κεντρωτής - καθηγητής Θεωρίας της μετάφρασης, μεταφραστής πολλών ξένων συγγραφέων, αλλά και συγγραφέας ο ίδιος μελετών. Οι φιλολογικές φιλοδοξίες του Γ. Κεντρωτή ξεπερνούν κι εκείνες των φιλολόγων μεταφραστών και σχολιαστών έργων της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Διότι μπορεί η έκδοσή του να μην είναι ξεκάθαρο σε τι είδους αναγνώστες απευθύνεται -φοιτητές, φιλολόγους, εραστές της παράδοσης ή ερασιτέχνες γλωσσολόγους- δεν παύει όμως να αποτελεί ένα κατόρθωμα. Ο «Κρατύλος» είναι το πρώτο σωζόμενο έργο της αρχαιοελληνικής γραμματείας όπου αντιμετωπίζεται φιλοσοφικά η προβληματική της γλώσσας και συμπεριλαμβάνονται οι προ του Πλάτωνος σχετικές διδασκαλίες των σοφιστών. Όσοι είναι κάπως εξοικειωμένοι με τους πλατωνικούς διαλόγους δεν θα δοκιμάσουν ασφαλώς εκπλήξεις ως προς τη γλαφυρότητα αλλά και την πυκνότητα αυτού του διαλόγου ούτε ως προς τις εκμαιευτικές μεθόδους του Σωκράτη. Και όπως ήταν η συνήθεια και ο τρόπος του φιλοσόφου, ο διάλογος κάθε άλλο παρά κλείνει το θέμα της γλώσσας. Πρέπει να πω ότι η μετάφραση του Γ. Κεντρωτή είναι στρωτή, αλλά δεν έκανε ο μεταφραστής καμία απόπειρα να συμπορευτεί -σε αριθμό λέξεων- με το αρχαίο κείμενο. Βρίσκω την εισαγωγή του αρκετά εμπεριστατωμένη αλλά κι εκτενή -από τις σελίδες 25 ώς 153. Εκτεταμένες είναι και οι σημειώσεις οι οποίες καλύπτουν τις σελίδες 325-450. Όμως ας μη μεμψιμοιρούμε, τέτοιες εκδοτικές προσπάθειες δεν είναι συχνό φαινόμενο στη χώρα μας.

ΝΙΚΟΣ ΝΤΟΚΑΣ, ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 14/12/2001