Οι αιώνιες φωλεές της επιστροφής στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη

Τον Απρίλη του 1946 έλαβα από την αδελφή μου ως δώρο για τη γιορτή μου την ποιητική συλλογή "Προσανατολισμοί" του Οδυσσέα Ελύτη. Η συλλογή αυτή είχε εκδοθεί στην Αθήνα από τον Πυρσό το 1940.
Τα χρόνια εκείνα, ο κατεξοχήν τόπος απομόνωσης από το οικογενειακό περιβάλλον για τα νέα κορίτσια που δεν διέθεταν "ένα δικό τους δωμάτιο" ήταν η ταράτσα του σπιτιού, που τότε ανοιγόταν στην ευρύτατη θέα του λεκανοπεδίου. Εκεί, πρωτοδιάβασα τους Προσανατολισμούς του Ελύτη και αποστήθισα πολλά από τα ποιήματα. Ένιωθα πως στην ποίηση αυτή έβρισκαν επιτέλους έκφραση ουσιώδη συναισθήματα, αισθητηριακές εικόνες, αδιαμόρφωτες έννοιες και ανομολόγητες επιθυμίες που παρέμεναν εντός μου, από τα παιδικά μου χρόνια ως τα χρόνια της ήβης, στο χώρο του αρρήτου. Αν η ανάγνωση της ποίησης του Καβάφη ακόνιζε τότε την αδιαμόρφωτη διάνοιά μου, του Ελύτη έσπερνε άστρα στο θόλο της ψυχής μου.
Το καλοκαίρι του 1957, ύστερα από επτά χρόνια πανεπιστημιακών σπουδών στην Αμερική, επέστρεφα στην Ελλάδα. "Ενα μεσημεράκι, μία φίλη με πήγε να πιούμε τον καφέ μας στο Μπραζίλιαν της Βουκουρεστίου. Εκείνη τη μέρα, τα "ονόματα " που γνώριζα έδωσαν τη θέση τους σε γνωριμία με τα πρόσωπα: Βακαλό, Σινόπουλος, Λυμπεράκη, Μιλλιέξ, Σαχτούρης, Βαλαωρίτης, Στεφάνου, Φωκάς, και βέβαια Ελύτης.
Ο τίτλος του βιβλίου προέρχεται από το δοκίμιο του Οδυσσέα Ελύτη Η Αληθινή Φυσιογνωμία του Ανδρέα Κάλβου. Διαβάζοντας το σημαντικότατο δοκιμιακό έργο του Ελύτη διαπιστώνει κανείς πως τον διέκρινε ό,τι η Susan Sontag ονόμασε η ηθική του θαυμασμού". [...] Στην αργοπορημένη απόδοση της οφειλής μου στον Ελύτη προσπάθησα να ανταποκριθώ με το δοκίμιό μου: Θεωρίες για την καταγωγή της γλώσσας και η σημαντική τους στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη. Αν και μέσω ενός διαφορετικού θεωρητικού μοντέλου από εκείνο που χρησιμοποίησα για τον Κάλβο, θέλω να πιστεύω ότι ακολούθησα πιστά την "κατεύθυνση " που μου υπέδειξε τότε ο ποιητής: το ταξίδι του νόστου που οδηγεί την ποιητική γλώσσα και την ανθρώπινη επιθυμία προς τις "αιώνιες φωλεές της επιστροφής"".

Εκτός από το γνωστό σπουδαίο δοκίμιο της Τζίνας Πολίτη, στον παρόντα τόμο συγκεντρώνονται τα υπόλοιπα δοκίμιά της για τον Ελύτη: "Το παιχνίδι του κόσμου, το παιχνίδι της ποίησης και ο παίκτης", "Η έκφραση της νοσταλγίας και το πρόσωπο του ποιητή", "Πλεύση για μια ανάγνωση", "Τρία παραθέματα και οι υποθετικές αντιδράσεις της Σαπφώς σε αυτά". Δημοσιεύονται επίσης ανέκδοτα χειρόγραφα και φωτογραφίες του ποιητή και της Τζίνας Πολίτη, καθώς και δύο πορτραίτα του.