Πολιτικές της συγγένειας

Πώς οι άνθρωποι τοποθετούν, φαντάζονται και διαπραγματεύονται τη συγγένεια, τι καθιστά κάποια ή κάποιον συγγενή, πώς και με ποια υλικά δημιουργούνται οικογένειες; Η υιοθεσία αποτελεί τρόπο «ολοκλήρωσης» της οικογένειας, όταν τα παιδιά δεν «έρχονται» με τον «φυσικό» τρόπο. Πρόκειται για τόπο έντονων διαπραγματεύσεων, αμφισημιών και συγκρούσεων, προκειμένου να μετασχηματιστούν οι συγγενειακές σχέσεις, να μετακινηθούν τα παιδιά και να δημιουργηθούν οικογένειες μη βιογενετικά συνδεδεμένες.
Αυτή η εθνογραφική μελέτη για την υιοθεσία στη σύγχρονη Ελλάδα εστιάζει στους πολιτισμικούς, νομικούς και κοινωνικούς μηχανισμούς, μέσα από τους οποίους κάποια άτομα γίνονται γονείς παιδιού τη στιγμή που κάποια άλλα χάνουν τη γονεϊκή τους ιδιότητα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νέα συγγενειακά σενάρια.

*
«Η μελέτη της Ειρήνης Παπαδάκη για την υιοθεσία στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία, διερευνημένη με έξοχο τρόπο και γραμμένη με ιδιαίτερη ευαισθησία, καταδεικνύει μια πρωτότυπη πτυχή της ελληνικής οικογενειακής ζωής, η οποία συνήθως παραμένει αθέατη και αδιαμφισβήτητη … την προσωπική, νομική και ιστορική διαδικασία μέσα από την οποία ένα παιδί γίνεται συγγενής.»

Sarah Green, Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι

«Η υιοθεσία προσφέρεται εδώ ως χώρος μελέτης της σχεσιακότητας και της νοηματοδότησης των συγγενειακών σχέσεων, αλλά και ως χώρος ανάδειξης των περιορισμών, αποκλεισμών και επιβολών που παράγονται μέσα από τη σύνδεση της υιοθεσίας με συγκεκριμένα νομικά πλαίσια και κρατικούς/θεσμικούς φορείς, που επιβάλουν συγκεκριμένες εννοιολογήσεις του «καλού γονέα» και της «σωστής οικογενειακής σχέσης». Η πυκνή εθνογραφική γραφή της συγγραφέα αποτυπώνει ανάγλυφα τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες «γίνονται (και ξεγίνονται) οι γονείς» ή «γίνονται (και ξεγίνονται) οι μητέρες», με αναφορά κάθε φορά σε ιστορικά και πολιτισμικά πλαισιωμένες προσωπικές επιλογές, δυσκολίες, επιδιώξεις και αφηγήσεις.»

Βενετία Καντσά, Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

«Η μελέτη της συγγένειας αποτελεί τη ναυαρχίδα του ανθρωπολογικού προβληματισμού για τις ανθρώπινες κοινωνίες. ςε περιπτώσεις όπως η Ελλάδα, μέσα από την μελέτη των συγγενειακών και οικογενειακών σχέσεων έχουν διερευνηθεί οι πολιτισμικές ορίζουσες του φύλου και της σεξουαλικότητας, οι βιοπολιτικές ρυθμίσεις του βίου και ευρύτεροι κοινωνικοί και πολιτισμικοί μετασχηματισμοί. Η Ειρήνη Παπαδάκη, άξια συνεχίστρια αυτής της σημαντικής παράδοσης, μας προσφέρει μια ενδελεχή, θεωρητικά εμπεριστατωμένη, πολυεστιακή και πολυπρισματική εθνογραφία της υιοθεσίας ως διαδικασίας ανασημασιοδότησης της συγγένειας ... Σύμφωνα με αυτήν, οι αφηγηματικές στρατηγικές της αποσυγγένευσης και της εκσυγγένευσης, καθώς προβάλλονται και αποκτούν ορατότητα στο πλαίσιο συλλογικών κινήσεων, όχι μόνο νομιμοποιούν τη θετή μητρότητα, αλλά και παράγουν έναν εναλλακτικό δημόσιο λόγο που αντιτίθεται στο κυρίαρχο σενάριο της γονεϊκότητας, υπενθυμίζοντάς μας ότι η συγγένεια δεν υπάρχει καθεαυτή, αλλά δημιουργείται μέσω της πρόθεσης και της ανατροφής.»

Ευθύμιος Παπαταξιάρχης, Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου