Ο πύργος και το γιοφύρι

Ο Κωστής Παλαμάς (1859-1943), ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, θεωρητικός και κριτικός της λογοτεχνίας και μεταφραστής, έχει προσφέρει στα νεοελληνικά γράμματα τεράστιο και πολύμορφο έργο, συγχρόνως όμως καινοτόμο και γόνιμο για την αλλαγή προσανατολισμού της λογοτεχνίας μας, ειδικά της ποίησης, και τον εκσυγχρονισμό της.
Ωστόσο, μετά τις ραγδαίες πολιτισμικές αλλαγές στη μεταπολεμική ελληνική κοινωνία και την άρδευση της ποίησής μας από τον μοντερνισμό και τον υπερρεαλισμό, το έργο του Παλαμά περιορίστηκε να αξιοποιείται σχεδόν μόνο στις σχολικές γιορτές των εθνικών επετείων, αφού ο ποιητικός λόγος του ταυτίστηκε αυθαίρετα με τη ρητορεία των μεγάλων συνθέσεών του.
Το βιβλίο προβάλλει τη γενική προσφορά του Παλαμά στα νεοελληνικά γράμματα, κυρίως όμως τα αγνοημένα αλλά ουσιαστικά γνωρίσματα της ποίησής του. Τα μελετήματα που το απαρτίζουν φωτίζουν αλληλοσυμπληρούμενες πλευρές της συνολικής παλαμικής δημιουργίας και πραγματεύονται, μεταξύ άλλων, την έγκυρη ώς σήμερα θεωρία του Παλαμά για την Τέχνη και την Ποίηση, τη σχέση του με τον Ρεαλισμό, τον Παρνασσισμό, τον Συμβολισμό ή τη Μουσική, καθώς και τη συμβολή του στην καλλιέργεια και τον εμπλουτισμό του ποιητικού γλωσσικού οργάνου.
Οι ειδικοί μελετητές της νεοελληνικής λογοτεχνίας μπορούν έτσι να διαπιστώσουν ότι η ύπαρξη του παλαμικού έργου ερμηνεύει την ύπαρξη πολλών πλευρών, τάσεων, ειδών και μορφών της ποίησής μας ύστερα από την εποχή του Παλαμά και έως τις μέρες μας· ενώ οι σημερινοί αναγνώστες θα ανακαλύψουν στον παλαμικό ποιητικό λόγο άφθονα δείγματα υψηλής καλλιτεχνικής συνείδησης, προσωπικής συγκίνησης χαμηλών τόνων, φιλοσοφικού στοχασμού ή και σάτιρας, διατυπωμένα όλα με επιγραμματική συχνά λιτότητα ύφους, ζωντανή εικονοποιία, υπαινικτική μεταφορικότητα και εκπληκτική ρυθμικότητα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος
Βιο-εργογραφικό χρονολόγιο Κωστή Παλαμά

Α΄ ΠΑΛΑΜΙΚΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗ

1 Η ΠΑΛΑΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ
Εισαγωγικά
Αρχές της παλαμικής Ποιητικής
Η αυτονομία και η αυταξία της Τέχνης
Η Τέχνη είναι ενεργός δύναμη
Η Τέχνη υπερνικά τη φθαρτική επίδραση του χρόνου και τη λήθη

2 Η ΠΑΛΑΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΛΟΓΟ
Εισαγωγικά
Η αξία της μορφής
Ταύτιση μορφής και περιεχομένου
Η γλωσσική φύση της ποιητικής δημιουργίας
Οργάνωση και δομή του ποιητικού λόγου
Ποιητικός λόγος και αμφισημία: η ενεργός συμμετοχή του αναγνώστη
Λειτουργία του ποιητικού λόγου και της ποίησης: η μεταφορά στην άλλη όψη του πραγματικού
Επίλογος

3 ΤΗΝ ΤΕΧΝΗΝ ΤΟΥΣ ΠΟΛΥ ΗΓΑΠΗΣΑΝ: ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ – Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Β΄ ΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΛΛΕΣ ΤΕΧΝΕΣ

4 Ο ΠΟΙΗΤΗΣ […] ΜΕΛΕΤΑ ΤΟ ΑΛΗΘΕΣ, ΔΙΑ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΗ ΤΟ ΩΡΑΙΟΝ
Εισαγωγικά
Ο Ρεαλισμός
Ο παλαμικός ποιητικός ρεαλισμός
Αντιρομαντική κριτική / αντιρομαντική, δηλαδή ρεαλιστική, ποίηση
Μια νέα ποίηση εν ονόματι βασικών αρχών του Ρεαλισμού
Ποίηση και επιστήμη
Η φυσική πραγματικότητα – Η στάση απέναντι στη Φύση
Η κοινωνική πραγματικότητα – Η σάτιρα
Ρεαλιστική ακριβολογία
Επίλογος

5 Ο ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Γραμματολογικά
Το ανεπαίσθητο πέρασμα από τον Παρνασσισμό στον Συμβολισμό
«Στη βαριά σκιά του Παλαμά»
Επίλογος

6 Ο «ΜΟΥΣΙΚΟΣ» ΠΑΛΑΜΑΣ
Μεθοδολογικά
Ποίηση και μουσική
Η παλαμική μουσικότητα

Γ΄ Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ «ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΔΙΗΓΗΜΑ»

7 O ΤΑΦΟΣ ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΜΑΣ ΠΟΙΗΣΗ
Λαϊκές δοξασίες – θέματα
Φραστικές ομοιότητες
Συμπερασματικά

8 «ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΚΟΥΝΑΛΑ» (1897): ΔΙΗΓΗΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟ, ΑΝ ΚΑΙ ΜΕ ΘΕΜΑ «ΕΞ ΑΠΩΤΑΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΧΡΟΝΩΝ»

«Ένα σοφό βιβλίο βουδδικό»
Η ανθολογία Ελληνικά διηγήματα του Γ. Κασδόνη και ο Παλαμάς
Ο διαγωνισμός διηγήματος της Εστίας (1883) και ο Παλαμάς
Οι παλαμικές θέσεις περί «ελληνικού» διηγήματος
Επίλογος

ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ, «ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΚΟΥΝΑΛΑ»
Το γαλλικό κείμενο με την ιστορία του Κουνάλα

Δ΄ ΤΟΠΟΙ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ

9 ΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ: ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΓΛΥΚΑΣΜΟΣ
Ιδιωτικός χώρος – Ο πόνος
Δημόσιος χώρος – Ο γλυκασμός

10 Ο ΠΑΛΑΜΑΣ ΚΑΙ Η ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ

11 Η ΚΥΠΡΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Εικόνες ρεαλιστικές
Εικόνες μεταφορικές
Εικόνα-σύμβολο
Επίλογος

Ε΄ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ ΚΑΙ Η ΓΛΩΣΣΑ

12 ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ ΤΙΠΟΤΕ ΑΛΛΟ ΠΑΡΑ ΜΙΑΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΣ
Εισαγωγικά
Η γλώσσα ως σύστημα επικοινωνίας
Ο δημοτικισμός
Επίλογος

13 Ο ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ
Πρώτες δημοσιεύσεις
Εργογραφία Κωστή Παλαμά
Bιβλιογραφία
Ευρετήριο ονομάτων 319