Τα νεοελληνικά ιδιώματα της νοτιοανατολικής Βουλγαρίας

Η παρούσα μελέτη, αποτέλεσμα μακροχρόνιας επιτόπιας έρευνας σε ορισμένα διαλεκτόφωνα μέρη της Βουλγαρίας κυρίως στις πόλεις Pomorie/Αγχίαλο, Σωζόπολη, έχει ως στόχο μια συγχρονική τομή της τωρινής κατάστασης των νεοελληνικών ιδιωμάτων της Νοτιοανατολικής Βουλγαρίας. Έχουν απομαγνητοφωνηθεί 100 σελίδες περίπου αυθεντικού υλικού ηχογραφημένων συνεντεύξεων διαλεκτόφωνων κατοίκων των ως άνω πόλεων της Μαύρης Θάλασσας που παρουσιάζουν την σημερινή εικόνα της γλώσσας. Υπογραμμίζεται ότι τα υπάρχοντα μέχρι τώρα κείμενα αφορούν την κατάσταση της γλώσσας στις αρχές του 20ού αι.
Εξετάζονται οι απόψεις διακεκριμένων γλωσσολόγων (Χατζιδάκι, Ανδριώτη, Κοντοσόπουλου) σχετικά με την εμφάνιση των νεοελληνικών διαλέκτων και η σχέση τους με την αλεξανδρινή κοινή, καθώς και με την διαίρεσή τους σε βόρεια και νότια με βάση τον βόρειο και νότιο φωνηεντισμό. Αναλύονται οι παράγοντες για τη διατήρηση και την εξέλιξη των νεοελληνικών ιδιωμάτων στη Βουλγαρία, όπως και ο ρόλος των ανασταλτικών παραγόντων. Εξηγείται η επιλογή των δυο πόλεων ως βασικών οικισμών για την επιτόπια έρευνα λόγω των σχετικά αμιγών ελληνόφωνων κοινοτήτων. Η διαλεκτολογική μελέτη σήμερα είναι αρκετά δύσκολο αντικείμενο βρισκόμενο κάτω υπό την πίεση των εθνικών γλωσσών και των ΜΜΕ.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο ρόλο των παραδόσεων για τη διατήρηση των ιδιωμάτων. Στο Παράρτημα κειμένων υπάρχουν τα απομαγνητοφωνημένα κείμενα γνωστών σ' όλον τον ελληνόφωνο κόσμο δημοτικών τραγουδιών (της Σούσας και το τραγούδι του νεκρού αδερφού).
Εξετάζονται τα κύρια φωνητικά χαρακτηριστικά που συνδέονται με τον βόρειο φωνηεντισμό. Σχετικά με το τυπολογικό σύστημα των ουσιαστικών η προσοχή εστιάζεται στα παραδείγματα που δείχνουν την σταθερή τάση απλοποίησης του κλιτικού συστήματος και περιορισμού της χρήσης της γενικής πτώσης. Πολύτιμη είναι η συλλογή κυρίων ονομάτων, η ανάλυση των οποίων αποδεικνύει αλλαγές στο ονοματολογικό σύστημα του ελληνόφωνου πληθυσμού της Νοτιοανατολικής Βουλγαρίας με την εισχώρηση στοιχείων του βουλγαρικού ονοματολογικού συστήματος.
Στο λεξιλόγιο των ιδιωμάτων συνέχεια εισχωρούν βουλγαρικά εκφραστικά μέσα που συνδέονται με την καθημερινή κοινωνική ζωή της περιβάλλουσας κοινωνίας και με τα νέα φαινόμενα σ' αυτήν.
Η βουλγαρική διαλεκτολογική επιστήμη είναι αντιμέτωπη με τη μελέτη των ξενόγλωσσων ιδιωμάτων που είναι μέρος του γλωσσικού μωσαϊκού της χώρας. Οι επιστήμονες πρέπει να παραδεχτούν ότι στον σύγχρονο κόσμο δεν υπάρχουν αμιγείς πληθυσμοί χωρίς ξένες προσμίξεις.
Το έργο συνοδεύεται από δίσκο με αυθεντικό υλικό.