Συλλαβές για τον άνεμο

Ο Λευτέρης Πούλιος μεταφέρει στους παλαιούς αναγνώστες την ανάμνηση των τεσσάρων πρώτων συλλόγων: «Ποίηση, 1» (1969), «Ποίηση 2» (1973), «Ο γυμνός ομιλητής» (1977), «Το αλληγορικό σχολείο» (1978). Οι νεότεροι που τον γνωρίζουν ελάχιστα ή καθόλου, δεν θα ήταν «κακό» να επιστρέψουν στα τέσσερα παλαιά του διαβήματα. Η ρητορεία της γροθιάς των ετών της δικτατορίας, ο λυρισμός μπολιασμένος με τα διδάγματα των Ελλήνων και ξένων φωνών (Σικελιανός ή Γκίνσμπεργκ), ο κυματοειδής και κυματιζόμενος ρυθμός, όλα ετούτα έχουν υποχωρήσει υπέρ της αφαίρεσης, υπέρ της λιτότητας, υπέρ της μεγέθυνσης μικρών προσωπικών στιγμών προς το άπειρο κενό του σύμπαντος κόσμου.



ΒΑΣΙΛΗΣ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 28/11/2003






ΚΡΙΤΙΚΗ



Μετά το Μωσαϊκό (2001), ο Λευτέρης Πούλιος επανέρχεται με τις Συλλαβές στον άνεμο, μια ολιγόστιχη συλλογή που ανοίγει με ένα motto του Λάο Τσε: Ο δρόμος που λένε πως είναι ο δρόμος / δεν είναι ο πραγματικός δρόμος. Τριάντα τόσα χρόνια μετά την εμφάνισή του στα γράμματα, ένας ώριμος πια ποιητής συνεχίζει να αναρωτιέται, όπως ο μεγάλος μακρινός ομότεχνός του, για το νόημα της ζωής και της τέχνης, αφήνοντας από την αρχή μια κρύα υποψία να πλανιέται μες στις σελίδες του βιβλίου: Ο άνθρωπος δεν έχει όρια / μα η αλήθεια είναι σχετική / κι αλλάζει όπως ο κόσμος. Δεν σταματάει βέβαια εκεί: H ζωή είναι βαριά / κι έχει όψη καταδίκης καταλήγει πιο κάτω σχεδόν με δογματική εμμονή, μεταμορφώνοντας την υποψία σε ζοφερή πραγματικότητα. Κι αληθινά, οι στίχοι, τα λόγια, τα έργα των ανθρώπων δεν είναι μήπως σκόνη μονάχα - και τίποτε περισσότερο -, που την παίρνει ο άνεμος και τη σκορπίζει στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα;

Τριάντα επτά σύντομα κομμάτια αποτελούν το βιβλίο. Ο Πούλιος έχει κάνει ακόμη πιο λιτή απ' ό,τι πριν τη γραφή του, έτσι που το ποίημα να μοιάζει συχνά ένα αποστεωμένο περίβλημα, ένα κορμί ξέσαρκο, χωρίς χυμούς, μια σχεδόν πεζή απεικόνιση του κόσμου, μια κατασκευή που αγγίζει κάποτε τα όρια του ποιητικισμού: Την ακαταστασία δεν την εγκρίνω. / H ποίηση δεν έχει σημασία. / Σ' έναν καιρό μικρόψυχο είναι περιττή. Μέσα σε αυτόν τον εκφραστικό μινιμαλισμό είναι όμως που κρύβει την ουσία των λόγων του: H ψυχή είναι ένα δέντρο / που όταν αγαπά ανθίζει. / Ναι, υπάρχει ένα τέτοιο πράγμα / που το λένε ψυχή. / Ομως η ψυχή έχει μια σκιά... Κι αλλού: Ο ποιητής είναι / ακροατής ασύγκριτης μουσικής. / Ανθρωπος των ταχυτήτων του μυαλού / στύβοντας στην παλάμη του / πορτοκαλένιο φως. Πρέπει να είναι / της τελειότητας εραστής. / Τραγουδιστής αυθεντικών στιγμών / που σωριάζει η σιωπή / και διαμελίζει ο κόκκινος ήλιος. / Το στόμα του ένα κάστρο / που ν' αντηχεί το τραγούδι.

Ως και η φύση, που σε αυτήν στρέφεται συχνά πυκνά ο ποιητής για να βρει έναν μπούσουλα στην αγωνία του, του υποβάλλει μια απαισιόδοξη, σκοτεινή προοπτική. Γεμάτες οι σελίδες από εκφράσεις όπως «Το φεγγάρι γυρίζει σαν γύπας», «Σελήνη στην αιθρία που σβήνει μακριά», «Εχω ένα λουλούδι, ανεξιχνίαστο, γεμάτο λάμψη και σκιερές ρωγμές», «Και ολιγόλογα πουλιά ανοίγουν την καρδιά του σύμπαντος με το ηλιακό τους ράμφος σε μια γιορτή από φλόγες». Ο Πούλιος καταφεύγει στη γνώριμη μεταφυσική του και στον μυστικισμό για να βρει μια αχτίδα φωτός, μια έξοδο από τη μαύρη τρύπα που χάσκει μπροστά του και βρυχιέται απόκοσμα: Στιγμή της ευθύνης / αιωρούμενη ανάμεσα πράξης και κολασμού / στη λεωφόρο του σφάλματος / και της μετάνοιας. / Ο κόσμος είναι μια φλυαρία. / Στους υπονόμους λαμπυρίζει το όργιο / κι απ' τον ουρανό προβάλλει / η πόλη της αγάπης. / Στο κέντρο της ψυχής μου / είναι ο Θεός / σαν μια φυτεμένη λαίλαπα. H συλλογή κοσμείται από πέντε - ταιριαστά με την ατμόσφαιρα του βιβλίου - σχέδια του Δημήτρη Γέρου.



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 23-11-2003