Ταξίδι στο Ερζερούμ

«Ο Πούσκιν, ο μεγαλύτερος ποιητής της Ρωσίας, μας ταξιδεύει στην άγνωστη ενδοχώρα του Καυκάσου, της Γεωργίας, της Αρμενίας και της Ανατολικής Τουρκίας, καθώς πηγαίνει να συναντήσει το ρωσικό στρατό για να τον ακολουθήσει στη νικηφόρα προέλασή του στο Ερζερούμ, το 1829. Περιγράφει με γλαφυρότητα τις μαγευτικές εναλλαγές του τοπίου, τα απρόσμενα και άγρια καιρικά φαινόμενα, τις ταλαιπωρίες και τους κινδύνους ενός τέτοιου ταξιδιού, καθώς και τη ζωή, τις συνήθειες και την ιδιοσυγκρασία των διαφόρων φυλών του Καυκάσου. Παρουσιάζει συγκλονιστικές εικόνες απ' τη ζωή στο στρατό και το πεδίο της μάχης, και καταγράφει με απλότητα και οξυδέρκεια τις συνήθειες και την ατμόσφαιρα της Ανατολής. Το κείμενο, ζωντανό και άμεσο, αντανακλά τη γεμάτη εκπλήξεις και αντιφάσεις διάθεση του Πούσκιν, και κάνει τον αναγνώστη συνοδοιπόρο στο ταξίδι και σύντροφο στην περιπέτεια. Ο ποιητής, που παρά την αριστοκρατική του καταγωγή κυνηγήθηκε από το τσαρικό καθεστώς για την κριτική του και τις ανατρεπτικές του ιδέες, μέσα από μια φαινομενικά απλή καταγραφή, θέτει χαμηλόφωνα και χωρίς τυμπανοκρουσίες καίρια ερωτήματα για την ανθρώπινη φύση και τον πόλεμο. Το έργο του αυτό είναι από τα λίγα πεζά κείμενα του Πούσκιν, και θεωρήθηκε πρότυπο γραφής από νεότερους Ρώσους συγγραφείς όπως ο Λέρμοντωφ και ο Τολστόϊ.