Ο μίτος της Αριάδνης

Ο μίτος της Αριάδνης μας οδηγεί μέσα στους λαβυρίνθους των αιώνων, από την Κρήτη του Μινώταυρου ώς την Αθήνα των νέων Ολυμπιακών Αγώνων, από τους μυθικούς χρόνους της αρχαιότητας στα χρόνια αμέσως μετά τη στροφή της χιλιετίας. Χρόνοι και καιροί, θέατρα και ιστορία. Και η ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου αρχίζει στην Κρήτη και οδηγεί στην Αθήνα, από μια κορύφωση του αναγεννησιακού πολιτισμού σε μιαν άλλη κορύφωση της σύγχρονης ελληνικής δραματογραφίας και άνθησης του θεάτρου. Η Αθήνα ξεπέρασε ίσως, όσον αφορά τον αριθμό των θεάτρων, κάθε άλλη ευρωπαϊκή μητρόπολη. Μητρόπολη του Θεάτρου, λοιπόν, και πάλι.



Ο Μίτος της Αριάδνης αρχίζει με τρεις εμπεριστατωμένες βιβλιοκρισίες για θεατρολογικές μελέτες που αφορούν το ­μελετημένο και ωστόσο ακόμη σχεδόν ανοιχτό­ ζήτημα της ύπαρξης και της φύσης του βυζαντινού θεάτρου, ουσιαστικά αναψηλαφώντας και συνοψίζοντας τις κυριότερες σχετικές απόψεις. Ακολουθεί μια εκτεταμένη και βιβλιογραφικά πλούσια συγκριτική μελέτη των θεατρικών πραγμάτων στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, συνδέοντας και ερμηνεύοντας μεταφράσεις και επιδράσεις, ιστορικές φάσεις και τις ιδεολογίες τους, όπως και τα αισθητικά ρεύματα που τις εκπροσωπούν. Περνώντας σε όλο και νεότερα θέματα αναλύει θεατρολογικά ­ταυτόχρονα εκτιμώντας τα υπέρ και τα κατά­ τη δραματουργική και σκηνοθετική παρέμβαση ενός λόγιου σκηνοθέτη (του Σπύρου Ευαγγελάτου) στο μητρικό κείμενο της νεοελληνικής δραματουργίας, την Ερωφίλη του Γεωργίου Χορτάτση. Η πιο πρακτική αυτή διερεύνηση συμπληρώνεται με μια καθαρά τεχνική-θεατρολογική προσέγγιση του κειμένου, όπως και από ένα κεφάλαιο με γενικότερες τεχνικές αναλύσεις κειμένων και ειδικών ορολογιών.


Στο πλούσιο τελικά σε φαινόμενα και εκφάνσεις, παρά την απουσία οργανωμένης θεατρικής ζωής, κεφάλαιο του προεπαναστατικού ελληνικού θεάτρου μελετά τα δραματικά έργα του Γεωργίου Λασσάνη (ενός από τους ιδρυτές του Ιερού Λόχου με μεγάλη επαναστατική και πολιτική-διοικητική δράση στην απελευθερωμένη Ελλάδα) και εξάγει ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την ιδεολογική λειτουργία τους. Εξάγει επίσης ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την ιδεολογική λειτουργία του διδακτικού ­μέσα στο πνεύμα του Διαφωτισμού­ θεάτρου και μελετά ευρύτερα την αποδοχή και την τύχη που είχαν τα έργα αυτά ανάλογα (ή δυσανάλογα) προς την καλλιτεχνική τους αξία. Η συνοπτική και ταυτόχρονα εμπεριστατωμένη έκθεση της πρόσληψης των έργων του Γκαίτε στην Ελλάδα, καθώς και η επίδραση του Μέτερλινκ σε ένα από τα πιο πρωτοποριακά και εντυπωσιακά θεατρικά έργα του Καζαντζάκη προσφέρουν ενδιαφέρουσα πληροφόρηση ως ερευνητικές εργασίες και κατατοπιστική βιβλιογραφία για τον ειδικό. Το οδοιπορικό στα ελληνικά θεατρικά φαινόμενα συνεχίζεται με μια συγκινητική ανάλυση ενός πατριωτικού δράματος του Βασίλη Ρώτα και ενός του θεάτρου σκιών που φωτίζει εκ νέου αυτό το αδικημένο στη σύγχρονη συνείδηση είδος. Και καταλήγει με μια αναδρομική παρουσίαση του συνολικού θεατρικού έργου της Λούλας Αναγνωστάκη, γεμάτη ευαίσθητη κατανόηση των προθέσεων και των μεθόδων της συγγραφέως και συνοδευόμενη από σεβασμό (και από κάποια τρυφερότητα) για τις ιδιομορφίες της.

Κυριακή Πετράκου, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 06-05-2001