Ο άγγελος στο πηγάδι

"ΚΑΛΟΓΕΡΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΓΑ (Σάββατο του Λαζάρου πρωί)":
Το Σάββατο ήτανε μέρα δοξασμένη για τον ψωμά του μοναστηριού. Αποβραδίς ζύμωνε και φουρνοπολεμούσε, για να 'χει καρβέλια να μοιράσει στους ξωμάχους και τούς μετοχάρηδες, στους βοσκούς και τούς δραγάτες, πού συνάζουνταν απ' ολόγυρα πουρνό-πουρνό για να πάρουν το βδομαδιάτικο ταΐνι τους. Η τράπεζα του μοναστηριού στέναζε να χωρέσει τόσο πλήθος, γιατί προτού ρίξουν στην πλάτη το γιομάτο σακκί τους και κινήσουν, ο λαός οι αργατολόγοι συγκαθίζανε γύρω στην τάβλα να κρασοψιχιάσουν (ψίχα ψωμί μουσκεμένο στο κρασί) κάτω από το μάτι του τραπεζάρη. Καμιά φορά, ο ίδιος ο γούμενος ερχόταν να καμαρώσει τα παληκάρια του, σαν καπετάνιος πού βγαίνει στο σεφέρι.
Κείνο το Σάββατο του Λαζάρου, οι άντρες πού είχανε σμαριάσει στο μοναστήρι, χώρια απ' το ψωμί, είχανε να πάρουν στο σακκί τους από δυο οκάδες παστές ελιές, για να βγάλουν την ξεροφαγία της Μεγαλοβδομάδας. Η όρεξή τους είχε κατασταθεί από τούτο μεγαλύτερη. Τρώγαν και πίναν δίχως να μιλούνε, κι ο ψωμάς τούς κοιτούσε από την παραθυρίδα του, περιμένοντας να 'ρθει η ώρα του. Η χαμηλοτάβανη τράπεζα με τα μαυρισμένα μεσοδόκια μοσκοβολούσε απ' το ζεστό ψωμί, πού σκέπαζε τις άλλες μυρουδιές πού σέρνουν πίσω τους ο ξωτάρης κι ο βοσκός. Ακόμα κ' η λεμονιά, πού σούσε τους ανθούς της μπρος στο σιδεροπλεμένο παράθυρο, είχε χαμένη τη δύναμή της. Μόνο αν πήγαινες να καθίσεις δίπλα σε κανέναν απ' τούς συντράπεζους, θα σου χτυπούσε στη μύτη το πετσί, ή το σκόρδο, ή τα βοτάνια του βουνού.
Οι συναγμένοι άντρες θα 'τανε καμιά εικοσαριά. Όλοι τους με την ντόπια φορεσιά - ποκάμισο, σταυρογέλεκο, αλατζαδένια βράκα και στιβάνια,- και στο κεφάλι μαύρο μαντίλι ή καλογερόσκουφο. Οι περισσότεροι είχαν άκουρα τα γένια τους, και μερικοί τα είχαν περικαπνίσει καθώς συνηθίζουν οι βοσκοί, δηλαδή τα είχαν τσουρουφλίσει με το αναμμένο κάρβουνο για να μακρομυτίσουν κάτω απ' το πηγούνι τους. Τα μεσομάχαιρα δεν έλειπαν απ' το ζωνάρι κανενός, άσε τούς δραγάτες, πού ήταν αρματωμένοι από κορφής, με φυσεκλίκια σταυρωτά στο στήθος και με το δίκαννο ανάμεσα στα σκέλια τους, εκεί πού κάθονταν. Δύο-τρεις καλόγεροι πού είχαν να δώσουν ορμηνιά στους μετοχάρηδες, στέκονταν ορθοί κοντά στην πόρτα, περιμένοντας κι αυτοί την ώρα τους. Καλόγεροι και λαϊκοί δείχνανε κομμένοι από κανένα βράχο τού βουνού πού είχαν αποπάνω τους. Ο καθημερινός τους μόχτος κ' η αθωότητα της ψυχής τους, θέλω να πω η υποταγή στα ταπεινά τους έργα, τούς είχαν δοσμένη την αταραξία της πέτρας. Η όψη, τους μαρτυρούσε την καθαρή συνείδηση, πού δεν την ξέρουν όσοι ζουν στον κόσμο.
Ένας ψήλος άντρας διάβηκε την πόρτα της τράπεζας, κι ακροστάθηκε στο κατώφλι προτού πάει να καθίσει με τούς άλλους. Τα ρούχα του -σταυρογέλεκο, κυλότα και στιβάνια - τον έδειχνε λαϊκό, μ' όλο που φορούσε τον καλογερόσκουφο. [ . . .]