Ο μυστικός Γκρέκο

Δύο κείμενα του αείμνηστου καθηγητή της Ιστορίας της Τέχνης και τεχνοκρίτη Άγγελου Προκοπίου, για το έργο και την πνευματική προσωπικότητα του μεγάλου Κρητικού ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, συνθέτουν το περιεχόμενο του ανά χείρας τόμου, και συγκεκριμένα, η μελέτη του "Η Κρητική Επίδραση στο Έργο του Γκρέκο" και η διάλεξή του με τίτλο "Ο Χριστιανικός Πλατωνισμός στη Ζωγραφική του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου". Και τα δύο αυτά πονήματα αποτελούν τον καρπό πολύχρονου μόχθου, που άρχισε όταν ο συγγραφέας, 20 ετών, έγραψε την πρώτη του μελέτη "Ο Γκρέκο και η Εποχή του" και τελείωσε λίγο πριν τον θάνατό του. Τα στοιχεία που συγκέντρωσε ο Άγγελος Προκοπίου μέσα σε 35 χρόνια μελετών και στοχασμών για τον μεγάλο ζωγράφο, τον οδήγησαν σε πρωτοποριακά για την εποχή του συμπεράσματα, που διατύπωσε σε πολλά άρθρα και ομιλίες του, και τελικά σε μία διάλεξή του στο Ε.Μ. Πολυτεχνείο.

Η διάλεξη εκείνη είχε τίτλο: "Ο Χριστιανικός Πλατωνισμός στη Ζωγραφική του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου", όπως ήδη αναφέραμε, και μεταφράστηκε γαλλικά ως "Greco Humaniste" και κυκλοφόρησε "ανεπίσημα" σε φίλους και συναδέλφους του στα Πανεπιστήμια της Ευρώπης. Διαπιστώθηκε αργότερα, ότι πολλά στοιχεία της διάλεξης αυτής είχαν "ενσωματωθεί" σε μεταγενέστερες μελέτες ξένων συγγραφέων, χωρίς να γίνει μνεία ή παραπομπή στην πηγή τους. Για τον λόγο αυτό οι κληρονόμοι τού Αγγέλου Προκοπίου θεώρησαν σκόπιμο να εκδώσουν αυτή την "ανοχύρωτη" διάλεξη, μαζί με ένα άλλο κείμενό του για τον Γκρέκο, ώστε να αποκατασταθεί η αλήθεια και να γίνει προσιτό στο ευρύτερο κοινό ένα έργο πολύ σημαντικό για την βαθύτερη κατανόηση της προσωπικότητας του μεγάλου Κρητικού καλλιτέχνη, καθώς και των πνευματικών ρευμάτων της εποχής του, που διασταυρώνονταν μυστικά μέσα του, αναδεικνύοντας την τέχνη του μοναδική και ανεπανάληπτη.