Σύστημα των οικονομικών αντιφάσεων ή φιλοσοφία της αθλιότητας

«Στο πρώτο μου υπόμνημα, σε μια μετωπική επίθεση εναντίον της κατεστημένης τάξης πραγμάτων, είπα πράγματα όπως η Ιδιοκτησία είναι κλοπή!... Στο έργο "Το Σύστημα των Οικονομικών Αντιφάσεων", έχοντας ανακαλέσει στην μνήμη και επιβεβαιώσει την αρχική διατύπωση, πρόσθεσα άλλη μία εντελώς αντίθετη, ριζωμένη σε στοχασμούς μιας εντελώς διαφορετικής τάξεως -μια πρόταση που δεν μπορούσε να καταστρέψει την πρώτη ούτε να συντριβεί απ' αυτήν: Η Ιδιοκτησία είναι ελευθερία ... και οι δύο προτάσεις συνυπάρχουν, η μία δίπλα στην άλλη, μέσα στο έργο "Το Σύστημα των Οικονομικών Αντιφάσεων". Υιοθετώ την ίδια προσέγγιση, όσον αφορά κάθε οικονομική κατηγορία: τον καταμερισμό της εργασίας, τον ανταγωνισμό, το Κράτος, την πίστωση, την Κοινότητα κ.λπ., δείχνοντας, ξανά και ξανά, πως η κάθε μία απ' αυτές τις έννοιες και, συνακόλουθα, πως οι θεσμοί που πηγάζουν απ' αυτές έχουν μια θετική πλευρά και μια αρνητική πλευρά, πως γεννούν μια διπλή σειρά διαμετρικά αντίθετων αποτελεσμάτων: και σε κάθε περίπτωση συμπέρανα ότι εκείνο που χρειαζόταν ήταν η συμφωνία, η συμφιλίωση ή η σύνθεση.»