Ψηφίδες

Ο τόμος αυτός είναι αφιερωμένος στη μνήμη της Στέλλας Παπαδάκη-Oekland, καθηγήτριας της Βυζαντινής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Η Στέλλα Παπαδάκη-Όκλαντ υπήρξε από τα παλαιότερα μέλη του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνέβαλε με την ξεχωριστή παρουσία της στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του. Ήταν επίσης δραστήριο μέλος της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών.

Το βιβλίο εκδίδεται με πρωτοβουλία των συναδέλφων της. Συμμετέχουν με συμβολές τους δάσκαλοι, συνεργάτες, μαθητές και φίλοι. Περιέχει μελέτες αρχαιολογίας και ιστορίας, με έμφαση στη βυζαντινή εποχή και την ιστορία της Κρήτης. Ιστοριογραφικές προσεγγίσεις και ανθρωπολογικές θεωρήσεις της τέχνης, και μάλιστα των απεικονίσεων του ιερού, συμπληρώνουν το ευρύ φάσμα των μελετών. Πρόκειται για ζητήματα που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το έργο της τιμώμενης ή με ερευνητικά σχέδια που υπήρξαν η αφορμή συνεργασίας της με τους συγγραφείς του τόμου.




Περιεχόμενα:



Εισαγωγικό σημείωμα

Εργογραφία Στέλλας Παπαδάκη-Oekland

Συντομογραφίες

Karin Maria Skawran: "Tribute to Stella Papadaki-Oekland"



ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Αναπαραστάσεις του ιερού

- Χανς Μπέλτινγκ, "Το προσωπείο του Χριστού. Διαμάχες για το πρόσωπο του Χριστού".

- Χρήστος Χατζηιωσήφ, "Ιεροί λίθοι, ιεροί τόποι, λαξευτές εκκλησίες στην Καππαδοκία κατά τη νεότερη εποχή"



ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ: Από την κλασική στην όψιμη αρχαιότητα

- Νικόλας Φαράκλας, "Η δαιμονική επιφάνεια και τα υβριδικά αγάλματα"

- Χαράλαμπος Β. Κριτζάς, "Αττικό επιτύμβιο επίγραμμα"

- Πλάτων Πετρίδης, "Μάργαρον ες χείρας τας εμάς τη προτεραα εμπέπτωκεν. Η λεοπάρδαλη των Δελφών και τα αντικείμενα μικροτεχνίας από μάργαρο".



ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ: Βυζαντινός κόσμος

- Δημήτρης Κυρίτσης, "Από χωρικοί, στρατιώτες: άλλο ένα σχόλιο σε γνωστό χωρίο του Παχυμέρη (ΧΙ.9)"

- Τόνια Κιουσοπούλου, "Η γεωγραφία των βυζαντινών μοναστηριών. Παρατηρήσεις για μια τυπολογία".

- Μαρίνα Δετοράκη, "Ως καλοί σου οι οίκοι, Ιακώβ, αι σκηναί σου, Ισραήλ. Ένα απόσπασμα από τους Aριθμούς και η βυζαντινή ερμηνεία του".

- Μυρτάλη Αχειμάστου-Ποταμιάνου, "Τοιχογραφίες του Μεγάλου Ταξιάρχη Μιχαήλ στη Μεσαριά της Άνδρου. Στοιχεία εικονογραφίας και τέχνης"

- Ροδονίκη Ετζέογλου, "Κείμενο και εικόνα. Παραστάσεις στον νάρθηκα του ναού της Οδηγητρίας στον Μυστρά".

- Βασιλική Α. Φωσκόλου, ""Δυτικές επιδράσεις" στην τέχνη της λατινοκρατούμενης Ανατολής. Μια πρόταση ιστορικής ανάγνωσης".



ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: Κρήτη: τόποι, έργα, ιδέες

- Χριστίνα Τσιγωνάκη, "Ίτανος. Ιστορία και τοπογραφία μιας παράκτιας θέσης της ανατολικής Κρήτης κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο".

- Χαράλαμπος Γάσπαρης, "Ένα Καστροχωριό στη Μεσαιωνική Κρήτη. Βιτσιλιά, 1387".

- Γεωργία Μοσχόβη, "Διερεύνηση της πολεοδομικής εξέλιξης του οικισμού της Κριτσάς Μεραμπέλλου κατά την περίοδο της βενετοκρατίας"

- Αναστασία Γ. Γιαγκάκη, "Εισηγμένοι τύποι κεραμικής στην Κρήτη και εγχώριες απομιμήσεις τους. Προκαταρκτικές παρατηρήσεις στην κεραμική του 4ου-8ου και 12ου-13ου αι. μ.Χ.".

- Στυλιανός Αλεξίου, "Βενετοκρητικές επιγραφές Σιλάμου, Περβολιών, Ρεθύμνου"

- Ασπασία Παπαδάκη, "Η συνύπαρξη των δύο δογμάτων και η διαμάχη για τον ναό του Σωτήρα στην Ιεράπετρα (1626-1627)"

- Όλγα Γκράτζιου, "Παναγία η Λαμπηνή. Μια χαμένη, ιδιαίτερα τιμώμενη, μεσοβυζαντινή εικόνα της Κρήτης".

- Μαρία Καζανάκη-Λάππα, "Η παράσταση της Σύναξης των Αποστόλων σε κρητική εικόνα του 16ου αιώνα. Μικρή συμβολή στην εικονογραφία του θέματος"

- Παναγιώτης Λ. Βοκοτόπουλος, "Δύο ακόμη "κονίσματα μικρά κεφαλές" του Εμμανουήλ Τζάνε"

- Θεοχάρης Δετοράκης, "Ένας Κρητικός ξυλογλύπτης στη Μονή Δαφνίου"



ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ: Στους τόπους της οθωμανικής κυριαρχίας

- Χ. Μαυροπούλου-Τσιούμη, "Eικόνα ένθρονου Χριστού, αφιέρωμα του Ιωαννίκιου μητροπολίτη Βέροιας και πατριάρχη Αλεξανδρείας κατά τον 17ο αι. Η σχέση της με την κρητική τέχνη".

- Στυλιανός Κ. Περδίκης, "Ενεπίγραφα αργυρεπίχρυσα αφιερώματα από την Καππαδοκία στην Ιερά Μονή Κύκκου"



ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ: Ιστοριογραφικές προσεγγίσεις

- Χρήστος Λούκος, "Κέα: από την ταξινόμηση του Δημοτικού Αρχείου σε πρώτες υποθέσεις για μια νέα ιστορία του νησιού"

- Άννα Μίσιου, "Ιδεολογία και έρευνα. Οι βάρβαροι στη νεοελληνική ιστοριογραφία του 19ου αιώνα".

- Νένα Γαλανίδου, "Σχετικά με τη συμβολή του δεύτερου φύλου στην ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου"