Τι είναι τα Μέσα Επικοινωνίας;

Κείμενα θεωρητικής προβληματικής και πολιτικής πολεμικής, που προσπαθούν να δώσουν απάντηση στο ερώτημα Τι είναι τα Μέσα Επικοινωνίας; -και τι πρέπει, τι μπορούμε να κάνουμε με αυτά;
Στο πρώτο μέρος ο Δ.Κ.Ψυχογιός διερευνά το ερώτημα αξιοποιώντας τα εργαλεία της σημειωτικής και των θετικών επιστημών. Στο δεύτερο μέρος ο συγγραφέας επιχειρηματολογεί, με τρόπο πολεμικό, αναλυτικό και συχνά χιουμοριστικό, τόσο κατά της διαπλοκολογίας και τη μεντιοφοβίας όσο και κατά των «κακώς κειμένων» του Τύπου, της ραδιοφωνίας και της τηλοψίας.

Οι σκέψεις που αναπτύσσονται εδώ συνεχίζονται στο βιβλίο «Τα Έντυπα Μέσα Επικοινωνίας»: από τον πηλό στο Δίκτυο, που μελετά την εξέλιξη των Μέσων Επικοινωνίας και τη σημερινή τους κατάσταση, και στο βιβλίο «Οι Λέξεις και οι Αριθμοί», που ασχολείται με την εμφάνιση της αλφαβητικής γραφής και τη σχέση της με τα μαθηματικά και τα επιστημονικά σημειωτικά συστήματα.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Οι αναγνώστες του «Βήματος» γνωρίζουν καλά τον Δημήτρη Ψυχογιό. Είτε με την ιδιότητα του τολμηρού επώνυμου αρθρογράφου (έλαμψε πάλι το καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων) είτε με το ψευδώνυμο Διόδωρος, που μας προτείνει κάθε Κυριακή το ουσιαστικά ανατρεπτικό «Επταήμερό» του. Ο Δημήτρης Ψυχογιός όμως είναι επίσης πανεπιστημιακός ερευνητής και δάσκαλος, κοινωνιολόγος ειδικευμένος στα ΜΜΕ με πλούσιες εμπειρίες και με υπαρκτό έργο. Στο βιβλίο του δεν ξεχνά όμως ότι είναι και γραφιάς, ότι τα ΜΜΕ είναι κομμάτι της ζωής του και όχι μόνο αντικείμενο έρευνας. Και αυτό είναι ασφαλώς ένα από τα κύρια προτερήματά του. Εχει αυστηρή τεκμηρίωση, έχει δομή, διδάσκει. Αλλά έχει και άποψη, που υπερασπίζεται με πάθος. Δεν θα ξενίσει κανέναν το γεγονός ότι η άποψη αυτή είναι «ανορθόδοξη».

Σύμφωνα με τα κοινώς αποδεκτά, η «υπαρκτή τηλεόραση» (κατά το «υπαρκτός σοσιαλισμός») είναι επικίνδυνη και για τους πολίτες και για τη Δημοκρατία. Το βροντοφώναξαν, με απελπισία, πολλοί από τους μεγαλύτερους διανοητές της εποχής μας, το επαναλαμβάνει και η θρυλική κάποτε «κυρα-Μαρία». Το πιστεύω και εγώ. Δεν το πιστεύει ο Δ. Ψυχογιός, που πάντως γνωρίζει και περιγράφει την απαράδεκτη πραγματικότητα. Αλλά που μας προτείνει έναν μεστό αντίλογο διευρύνοντας τη συζήτηση, εμβαθύνοντας στο θέμα, υπογραμμίζοντας ότι ένα από τα κυρίως ζητούμενα των κατηγόρων, όταν είναι πολιτικοί, είναι η επιθυμία τους να ελέγχουν τα «Μέσα» που με τη σειρά τους αλληλοσπαράσσονται μέσα σε έναν ανταγωνιστικό κατήφορο που παραπέμπει «στου κακού τη σκάλα».



Ο Μεγάλος Αδελφός εισπράττει



Θαμώνες καφενείου στη Λάρισα παρακολουθούν το ντιμπέιτ των πολιτικών αρχηγών στις 26 Φεβρουαρίου 2004Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη, το πρώτο, μάλλον θεωρητικό και «πανεπιστημιακό», το δεύτερο, άμεσο, «πολεμικό», επιθετικό. Ορισμένα από τα κείμενα αυτού του δεύτερου μέρους, όπως η καταλυτική απάντηση του συγγραφέα σε θέσεις βίαια απαξιωτικές ορισμένων συναδέλφων του για την τηλεόραση, είχαν ήδη φιλοξενηθεί την ώρα που έπρεπε στο «Βήμα», αλλά με τον χρόνο κέρδισαν κάτι επιπλέον. Τόσο που να με πιάνει το παράπονο: μα γιατί ο αγαπητός Δημήτρης δεν τίμησε έτσι και ανάλογα δικά μου κριτικά κείμενα;

Θα ήθελα πάντως να παραθέσω μια - δυο φράσεις από το ύστατο μικροκεφάλαιο του βιβλίου (σελ. 191), που με τον τίτλο «Μόδα είναι, θα περάσει» συνοψίζει πολλά. Γράφει ο Ψυχογιός: «Είκοσι σχεδόν χρόνια μετά το 1984, όπου ο Οργουελ τοποθετούσε τον εφιαλτικό ολοκληρωτικό κόσμο του απόλυτου ελέγχου πάνω στις συνειδήσεις και στην πραγματικότητα, το μόνο που μπορεί να κάνει ο Μεγάλος Αδελφός είναι να παρακαλεί εμάς να τον παρακολουθούμε για να εισπράξει χρήματα από διαφημίσεις». Και πιο κάτω: «ας μην ανησυχούν οι προστάτες των ηθών, της δημοκρατίας και της κουλτούρας μας: οι Μεγάλοι Αδελφοί δεν είναι παρά μικρά νευρόσπαστα που τα παίζουμε στα δάκτυλά μας με τα πλήκτρα του τηλεχειριστήριου». Σίγουρα. Κάθε πλήκτρο όμως αναλογεί πια και σε ένα άλλο, αλλά πανομοιότυπο, νευρόσπαστο. Τόσο που όλα μαζί να μας οδηγούν στον ψυχαναλυτή της γειτονιάς μας.



ΡΙΧΑΡΔΟΣ ΣΩΜΕΡΙΤΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 28-11-2004