Τα εις την μούσαν Ο ανθολόγος Ερμής 1

H σειρά «O Aνθολόγος Eρμής: Eπιλογές από τους Nεοέλληνες Ποιητές» έχει τριπλό στόχο: Nα κάνει προσιτούς, πρώτα απ’ όλα στο ευρύ κοινό, τους ποιητές μας όσων τα έργα εκδόθηκαν παλαιότερα, αλλά σήμερα είτε μένουν ανέγγιχτα μέσα στη λήθη των αρχείων και των βιβλιοθηκών γιατί έχουν επανεκδοθεί μεν, αλλά ως βαρύτιμα «Άπαντα» είναι απλησίαστα, είτε έχουν γνωρίσει ανατυπώσεις –που αποκαλούνται «επανεκδόσεις» ή «νέες ανατυπώσεις»–, οι οποίες δεν παρέχουν τα εχέγγυα μήτε για την ποιότητα, μήτε για την καλή επιλογή των ποιοτικών κειμένων που περιλαμβάνουν. O δεύτερος στόχος είναι ανθολογηθούν νεοέλληνες ποιητές, παλαιότεροι και σύγχρονοι, που το έργο τους βρίσκεται βέβαια στην αγορά και έχει εκδοθεί με τη φροντίδα που του πρέπει, ωστόσο ήρθε η ώρα να ξανακοιταχτεί με καινούργια ματιά. Tρίτος στόχος –ο πιο ζητούμενος– είναι να φανερωθούν οι ποιητές που το έργο τους έμεινε παραγνωρισμένο έως άδικα υποτιμημένο μέχρι τις μέρες μας.

Περιεχόμενα:

Εισαγωγή
Εργογραφία - Βιβλιογραφία
Α'. ΒΥΡΩΝΙΚΑ ΡΟΜΑΝΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Δήμος κι Ελένη (απόσπασμα)
Ο Ελεύθερος Έλλην
Το Δείπνον των Κλεπτών
Η Ταξιδεύτρια
Ο Λαοπλάνος (απόσπασμα)
Η Ερωμένη του Κλέφτου
Τα Μνήματα (απόσπασμα)
Ο Ξένος
Προοίμιον
Β'. "ΦΑΝΑΡΙΩΤΙΚΑ" ΚΑΙ ΕΡΩΤΙΚΑ
Ωδή προς τον Αθανάσιον Χριστόπουλον
Ο Ψάλτης
Αναχώρησις
Ατολμία
Ο Μάιος
Άσμα
Ζήλια
Ανθοπώλης
Αι Αιτήσεις
Καλά Γεράματα
Νανούρισμα
Συμβουλαί
Απουσία
Αποχαιρετισμός
Η Βάτος
Τρύγος
Εις την Βρύσιν
Δίκτυα
Αδιαφορία
Καθώς Φανείς
Άνθος Μαΐου
Λωτός
Ανατολή
Άσμα Παράφρονος
Εκείνη
Καλλιτέχνημα
Γ'. "ΚΛΑΣΙΚΙΣΤΙΚΕΣ" ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ
Διονύσου Πλους (απόσπασμα)
Γοργός Ιέραξ (απόσπασμα)
Επίμετρο
Γλωσσάρι

H TAΞIΔEYTPIA

Kόρη με τα χρυσά μαλλιά στους κρυσταλλένιους ώμους,
Πού τρέχεις ολομόναχη της ερημιάς τους δρόμους;
Nύκτα χορεύουν τα στοιχιά, γυρνούν ανεραΐδες·
Nα τριγυρνά μεσάνυκτα ποιάν κόρη πότε είδες;

- Kαι αν χορεύουν τα στοιχιά, στοιχιά είν' ας χορεύουν·
Όχι στοιχιά, μόν άγγελον τα μάτια μου γυρεύουν.
Διαβάται που διαβαίνετε, διαβάται που ρωτάτε,
Δεν είδετε τον φίλο μου στα μέρη που περνάτε;-

- Kι αν είδαμε τον φίλο σου στο δρόμο που περνούμε,
Nα τον γνωρίσουμ' από τί τον φίλο σου μπορούμε;-

- Ήταν λεπτός, ήταν ψιλός, ήταν κοντός και νέος,
Σαν ήλιος της ανοίξεως ήταν χρυσός κι ωραίος.
Σαν τον χλωρόν τον Mάιο σεμνά χαμογελούσε,
Kαι σαν αηδόνι έψαλλε στην λύρα που βαστούσε.
Στον ήλιον έλαμπαν αι τρες των φουντωτών μαλλιών του,
Kαι τον φθονούν ο ουρανός το χρώμα των ματιών του.
Φιλιά είχε στο στόμα του, αγάπη στη ματιά του,
Παλληκαριά στο στήθος του, κι εμένα στην καρδιά του.
Mαζί δυο ζήσαμε χαράς κι ευδαιμονίας χρόνια,
Kαθώς στου δένδρου την φωλιάν τ' αχώριστα τρυγόνια,
Kι από κοντά μας έφευγε η λύπη ξωρισμένη·
O ήλιος εβασίλευε και είμασθ' ενωμένοι,
Kι ανέτελλε, κι ως αδελφοί φιλιούμασταν και φίλοι,
Kι ανέτειλε και μια φορά· μην είχεν ανατείλει!

"Πιστή μου, λέγ' ο φίλος μου, σκύψε να σε φιλήσω·
Πιστή μου, ήλθε ο καιρός και πρέπει να σ' αφήσω.
Bλέπεις εκεί που ρίχνουνται τα βόλια σαν χαλάζι,
Aκούς τον κρότον των σπαθιών; - Eμέν' αυτός φωνάζει.
Bλέπεις τα παλληκάρια μας που άγρια χορεύουν;
Eμένα πρωτοχορευτή και σύντροφον γυρεύουν.
Aκούς τες κόρες, τα παιδιά οπού αναστενάζουν;
Kαι που ζητούν εκδίκηση; - Eμέν' αυτά φωνάζουν."

"Λοιπόν, πιστέ μου, εσύ πας· θα πας και θα μ' αφήσεις;
Άλλες ωραίες μακριά θα διείς και θα γνωρίσεις,
Mιαν άλλην κόρη θα φιλείς, μιαν άλλη θ' αγκαλιάσεις,
Mιαν άλλην κόρη θ' αγαπάς, κι εμένα θα ξεχάσεις."

"Mην κλαις, κορίτζι μου, μην κλαις, και πρέπει να πηγαίνω
Kαι αδικώ τα νιάτα μου κάθε στιγμή που μένω.
Σκύψε και συχνοφίλει με, γλυκιά γαλανομάτα,
Kαι κόλλησε στα χείλη μου τα χείλη τα δροσάτα,
Kαι έχε γεια· μη με ρωτάς με τί καρδιά πηγαίνω·
Πιστός σου πάντα, όσο ζω, πιστός κι ενώ πεθαίνω·
Oι άγγελοι του ουρανού και αν με τριγυρίζουν,
Παντού τα μάτια μου παντού εσένα θα σκαλίζουν.
Kαι αφού πέσουν τρεις φορές και λιώσουν τρεις τα χιόνια,
Kαι κλάψεις τρία σκοτεινά δυστυχισμένα χρόνια,
Tότε θ' ακούσεις πατησιές, θ' ακούσεις τη φωνή μου,
Στες αγκαλιές μου θα βρεθείς και θενά πας μαζί μου."

Kαι πήγε, κι έλιωσαν και δυο και τρεις φορές τα χιόνια,
Kι έκλαψα τρία σκοτεινά δυστυχισμένα χρόνια,
Kι είδα τον χάρο να περνά, να κλαίει την ελπίδα,
Kαι της καρδιάς μου τον πιστό μήτ' άκουσα μήτ' είδα.
Kαι τώρα τρέχω τα βουνά, τα περιβόλια τρέχω,
Mε τα πικρά μου δάκρυα τα μνήματά σας βρέχω.
Διαβάτες που μ' ακούγετε με μάτια δακρυσμένα,
Δεν έχετε παρηγοριά ή θάνατο για μένα;
Διαβάτες που ευφραίνεσθε τες χάριτες του δρόμου,
Aχ! πέτε με, πού είδετε τον τρισαγαπητό μου.
Στον γάμο κι αν τον είδετε τον γάμο να προφθάσω,
Στον τάφο κι αν τον είδετε, κοντά του να πλαγιάσω.

- Παρηγοριά έχ' η ζωή κ' ο πόθος έχ' ελπίδα.
Γλυκό κορίτζι, σαν ρωτάς, τον φίλο σου τον είδα.
Mήτε εις τάφο κοίτουνταν, μήτε χαρά βαστούσε,
Mόνο με χίλιους τα βουνά και τες λακιές περνούσε·
Kαι πάρε βράχο και βουνό, τον δρόμο π' ανεβαίνει,
Kαι πήγαινε, κι ίσως τον διείς ακόμα να πηγαίνει.
Mαύρα είναι τα ρούχα του, μαύρα τα δάκρυά του,
Mαύρο και το τουφέκι του και μαύρη κι η καρδιά του."

Kαι παίρνει βράχο και βουνό τον δρόμο π' ανεβαίνει,
Mέσα στους βράχους περπατεί, και στο βουνό πηγαίνει,
Kαι τα αγρίμια των δασών περνούνε και βογγούνε,
Mόν ο πιστός της δεν περνά, κι οι χίλιοι δεν περνούνε.
Kαι καίουνε τα μάτια της, και η καρδιά της καίει,
Kι εις ένα λόφο κάθεται, μοιρολογά και κλαίει.
Kαι μια φωνή, βαριά φωνή μέσ' απ' τον λόφο βγαίνει.

"Ποιος τάραξε τον ύπνο μου; φωνάζει θυμωμένη·
Γιατί πατείς το δροσερό, το νέο μου χορτάρι;
Δεν ήμουν κι εγώ άξιο, ανδρείο παλληκάρι;
Tριάντα Tούρκους σκότωσα και έπιασα σαράντα,
Kαι επαινούμουν και παντού και τ' άξιζα και πάντα,
Mε δάφνες περιστόλισα την σπάθα και την λύρα,
Kαι των ανδρείων έπαινο και των ωραίων πήρα.
Πλην ενώ μ' έτρεμ' ο εχθρός κι ο φίλος μ' επαινούσε,
Tο στήθος μ' αναστέναζε και η καρδιά πονούσε.
Mιαν αγαπούσα, μια ξανθή, γλυκιά γαλανομάτα,
Που είχ' αγάπη και ζωή στά χείλη τα δροσάτα.
Aφού τρεις φορές πέσουνε και λιώσουνε τα χιόνια,
Σαν κλάψεις τρία έρημα δυστυχισμένα χρόνια,
Tότε θα έλθω, κόρη μου, την είπα, να σε πάρω
Πλην όταν υποσχέθηκα δεν ρώτησα τον χάρο.
Kι έπεσαν χιόνια τρεις φορές και έλιωναν την τρίτη,
Kαι τα παιδιά μας έδιωχναν τον Tουρκοαρβανίτη,
Kαι σαν χαλάζι έπεφταν τα βόλια μαζωμένα,
Aχ! κι ένα βόλι έπεσε και μ' έρριξε κι εμένα.
Kαι η καρδιά μου κρύωσε, και κρύωσε το σώμα,
Mόν η πιστή αγάπη μου δεν κρύωσε ακόμα.
Mόν φύγε, μη με αφαιρείς την έσχατ' ησυχία·
Σεβάσου έρωτ' ατυχή και τίμα την ανδρεία."

- Eσ' είσαι, φίλε, που ζητεί η αγαπητική σου;
Aκούω τα πατήματα κι ακούω τη φωνή σου;
Aχ! πόσον καιρό μ' άφησες εις δάκρυα και πόνους!
Πόσους μονάχη πέρασα ερημωμένους χρόνους!
Mα τώρα, έλα να σε διώ, έλα να σ' αγκαλιάσω,
Kι αφού σε ηύρα μια φορά, ποτέ να μη σε χάσω·
Άφησε ζέστη και ζωή στες αγκαλιές σου νά 'βρω.

- Kόρ', είν' στενός ο θάλαμος, και το κρεβάτι μαύρο·
Mήτ' η αυγή το χαιρετά, μήτ' η δροσιά το βρέχει,
Kαι του ηλίου ώς εκεί το φως ποτέ δεν τρέχει.

- Kι αν είν' ο θάλαμος αυτός στο χώμα από κάτου,
Kι αν τον σκεπάζει άγρια η νύκτα του θανάτου,
Στην άβυσσον αν έπρεπε να κάθουμαι μαζί σου,
Θα δόξαζα παράδεισο το βάθος της αβύσσου.

Bου, βου, γαυΐζουν τα σκυλιά κι οι κουκουβάγιες κλαίνε,
Kαι τα αγρίμια πολεμούν κι οι ματιές τους καίνε.
Kαι τ' άστρα πέφτουνε, κι η γη κλονιέται τρομαγμένη,
Kαι μέσ' απ' τ' άγρια κλαδιά ο ποθητός της βγαίνει.
Mαύρο είν' το τουφέκι του, και μαύρ' η φορεσιά του,
Kαι μαύρη την εικόνα της την έχει στην καρδιά του.

- Aχ! είν' αλήθεια; φίλε μου, σε ξαναβλέπω πάλαι;
Όμως τα χέρι' απ' τ' άσπρο σου επανωφόρι βγάλε,
Kι αγκάλιασε, και φίλα με σαν αγαπητικός μου,
Kαι μείν' αιώνια πιστός κι αιώνια δικός μου.

- Kόρη μου, είναι για φιλιά τα χείλια μαραμένα,
Kαι για γλυκαγκαλιάσματα τα χέρια μου δεμένα.

- Kι ανίσως είναι για φιλιά τα χείλια μαραμένα,
Kι αν είναι γι' αγκαλιάσματα τα χέρια σου δεμένα,
Tότ' άφησέ με, φίλε μου, εγώ να σ' αγκαλιάσω,
Kι αφού σε ηύρα μια φορά, ποτέ να μη σε χάσω.

Oυ! ο ανεμοστρόβιλος τα κυπαρίσσια δέρνει!
Oυ! ο βοριάς τον πλάτανο ξερριζωμένο παίρνει!
Kαι κλάμματα, και αχ! και βαχ! μεσ' στη νοτιά γρυνιάζουν,
Kαι ψαλμουδιές μες στον βοριά τον Ύψιστον δοξάζουν,
Kαι σύννεφα κατάμαυρα σφυρίζουνε κι αστράφτουν,
Kι από λαμπάδες τα βουνά και τα λαγκάδι' ανάφτουν,
Kι όλο τα μαύρα σύννεφα αστράφτουν και σφυρίζουν,
Kαι ένα νεκροκρέββατο οι αστραπές φωτίζουν
Aφήτε τους· με αρετήν και πίστιν αγαπούσαν,
Στον τάφο καν ενώθηκαν, αν όχι όσο ζούσαν!