Ρωγμές στο γύψο

Ο παράνομος Τύπος είχε μεγάλη παράδοση. Το "Ιδιώνυμο", του 1929, ποινικοποίησε την "ανατρεπτική κομμουνιστική ρητορική" εγκαινιάζοντας μια μακρόχρονη περίοδο διώξεων. Ένα μεγάλο κομμάτι της εγχώριας αριστεράς αναγκάστηκε να περάσει στην παρανομία όπου διένυσε έξι διαδοχικά στάδια: την πρώιμη βενιζελική-μεταβενιζελική εποχή, τις "δύο δικτατορίες", την βάναυση τριπλή κατοχή, τον αδελφοκτόνο εμφύλιο, την "αδύναμη" μεταπολεμική δημοκρατία, την επταετία των συνταγματαρχών. Όπως έγραφε ο Δημήτριος Σέρβος, ένας κομμουνιστής δημοσιογράφος που ασχολήθηκε με το θέμα, "ο προηγούμενος αιώνας σημαδεύτηκε από αλλεπάλληλες περιόδους που το αντιδραστικό κράτος, είτε με την μορφή της αστικής δημοκρατίας - είτε με την μορφή της δικτατορίας, γιόμισε τις φυλακές και τις εξορίες με χιλιάδες κομμουνιστές".

***
"Κάποια μέρα θα πρέπει να γραφτεί το έπος του αντιστασιακού Τύπου", σημείωνε ο Στρατής Τσίρκας. "Πώς κάτω από την απειλή του χαφιέ και του βασανιστή, πλάι στο αδιάκριτο αυτί του φλύαρου γείτονα, μέσα σε υπόγεια, αποθήκες ακατοίκητα σπίτια και ανολοκλήρωτες οικοδομές κυκλοφορούσαν οι παράνομες εφημερίδες. Και πως παρέκαμψαν την μύτη του ασφαλίτη, τους εβδομαδιαίους αιφνιδιασμούς, τις έρευνες σε πορτοφόλια, τσέπες, φόδρες και σε πάτους μελανοδοχείων".