0
Your Καλαθι
Blue movie
Ακατάλληλο για ανηλίκους
Περιγραφή
Οι νεοϋρκέζικες διακοπές του Τομά ξεκινούν με τους καλύτερους οιωνούς. Με το που φτάνει στο αεροδρόμιο, συναντά τη γοητευτική Μαίρη κι εκείνη τον καλεί για ένα ποτό. Δυστυχώς όμως, η Μαίρη εξαφανίζεται μυστηριωδώς παίρνοντας μαζί της και τη βαλίτσα του Τομά, που στον πάτο της κρύβει τον πίνακα ενός μεγάλου ζωγράφου. Ο πίνακας επρόκειτο να πουληθεί σε μια γκαλερί της πόλης έναντι ενός μυθικού ποσού. Και τώρα;
KRITIKH
Η ανάγνωση της λογοτεχνίας είναι ένα παιχνίδι, αφού η εξάσκησή της αψηφά χρόνο, τόπο και αναστέλλει προσωρινά βασικούς όρους της πραγματικότητας. Σαν παιχνίδι, απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του αναγνώστη-παίκτη, ενίοτε και την αθωότητα, την οξύνοια ή την πολύτιμη δυσπιστία του. Μια τεχνική γραφής μπορεί λοιπόν να μοιάζει με κρυφτό (Πεσόα), κουτσό (Κορτάσαρ), κυνηγητό (Στερν), σκάκι (Περέκ), τάβλι (Καλβίνο), λαβύρινθο (Μπόρχες), trivial pursuit (Ντις στο Camp Concentration και ενίοτε Τζόις), κουίζ (Χόρνμπι), ακροστιχίδα (Κενώ), σταυρόλεξο (Πάβιτς), φλερτ υποσχέσεων (Λακλό) ή και λιτό φιδάκι, όπως είναι το Blue movie των Rey και Raynal. Το ερωτικό αυτό roman mystere γαλλική φωτεινή παραλλαγή του νουάρ, με ανάλαφρο περιεχόμενο αποτελεί μια απλή παιγνιώδη εφαρμογή της interactive ή διαδραστικής λογοτεχνίας, είδους που απέκτησε υπόσταση με την επέλαση της κυβερνητικής, των υπολογιστών και του Internet.
Ο όρος interactive στην περίπτωση της σύγχρονης λαϊκής κουλτούρας υπονοεί την έμμεση συμμετοχή του θεατή-αναγνώστη στην τελική σύνθεση του πολιτισμικού προϊόντος. Ετσι έχουμε τις διαδικασίες «interfilm», όπου το κοινό αποφασίζει το μονοπάτι που θα πάρει η πλοκή μιας ταινίας πατώντας ειδικά πλήκτρα στα καθίσματα, ή παιχνίδια υπολογιστών όπως το «Where in the world is Carmen Sandiego», με τους παίκτες να φτιάχνουν τη δική τους ιστορία από ένα σύνολο διαθέσιμων αφηγηματικών μονάδων. Η αντίστοιχη φόρμα σε κείμενο μυθοπλασίας ακολουθεί το πρωτόκολλο του hypertext (υπερκειμένου), με τον συγγραφέα να προσφέρει τόσες διαφορετικές εκδοχές του κειμένου όσες πολλαπλές διασυνδέσεις-γέφυρες έχει προεπιλέξει να υπάρχουν ανάμεσα στα κεφάλαιά του. Κοντολογίς ο σειριακός, δομικά στέρεος μονόδρομος καταργείται και παρέχεται στον αναγνώστη η ευκαιρία να αλλάξει ρότα σε όποιο σταυροδρόμι συναντήσει, σύμφωνα με τη διάθεση και την υπομονή του. Στο Blue movie η δυνατότητα αυτή έχει τη μορφή δεικτών στο τέλος κάθε κεφαλαίου, που στέλνουν τον χρήστη σε διαφορετικά κεφάλαια και σελίδες, ανάλογα με τη χαρακτηριστική αντίδραση του ήρωα σε μια νέα πρόκληση της πλοκής.
Συγγραφείς του εγχειρήματος είναι η Francoise Rey, από τον χώρο των σοφιστικέ ερωτογραφημάτων (ανήκει στη φράξια που αξιοποιεί τα μάλα τη διάλεκτο του σκληρού πορνό), και ο Patrick Raynal, που διευθύνει την περίφημη Serie Noire του Gallimard, έχει γράψει ο ίδιος πάνω από δέκα νεο-νουάρ, είναι φανατικός θιασώτης των Macintosh (είτε αδιάβροχων είτε υπολογιστών) και διετέλεσε κριτικός αστυνομικής λογοτεχνίας στον «Monde». Ο Raynal έχει μάλιστα προϋπηρεσία στην παιγνιώδη γραφή εγκαινιάζοντας τη διαβόητη σειρά του «Χταποδιού», όπου ποικιλία συγγραφέων και άλλων διασημοτήτων γράφει από έναν τόμο των περιπετειών ενός αριστεριστή Τζέιμς Μποντ ή SAS. Το μείγμα της γραφής τους στο Blue movie μας δίνει μερικές ενδιαφέρουσες και ανατρεπτικές ερωτικές περιγραφές, αλλά στον τομέα του θρίλερ ή της ατμόσφαιρας μυστηρίου το αποτέλεσμα είναι μέτριο και δέσμιο άνευρων κλισέ. Ο τίτλος του αποτελεί ανομολόγητο κλείσιμο του ματιού προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου και γράφτηκε ένα άλλο «Blue Movie», αυτό του Terry Southern με την ιστορία ενός σκηνοθέτη αμφιταλαντευόμενου ως προς το γύρισμα του πρώτου big budget πορνό.
Στο έργο των Rey & Raynal ο αναποφάσιστος (βολική ιδιότητα για διαδραστικό κείμενο) Τομά ταξιδεύει στη Νέα Υόρκη με σκοπό να ξεχάσει μια άτυχη ερωτική ιστορία και να πουλήσει έναν πίνακα αμύθητης αξίας. Σύντομα θα γνωρίσει την κλασική μοιραία γυναίκα, θα χάσει τον πίνακα και θα περιπλανηθεί στη σκοτεινή πλευρά της πόλης.
Αν πάρουμε στα σοβαρά τις interactive προθέσεις του κειμένου, θα πρέπει να το κρίνουμε και από προγραμματιστική-αλγοριθμική σκοπιά. Εδώ παρατηρούμε μια προχειρότητα: το κείμενο δεν διαβάζεται και σειριακά (τυπική έλλειψη δεξιοτεχνίας), εξαντλείται σε απλές διακλαδώσεις απόφασης (if then), ενώ πέφτει ενίοτε σε αδιέξοδα και αναγκάζεται να καταφύγει σε πολλές παρακάμψεις (goto που φανερώνουν μη δομημένο κώδικα). Από άποψη ουσίας, η έκβαση που μπορεί να πάρει η ιστορία δεν έχει και πολύ μεγάλη απόκλιση ώστε να δικαιολογεί το ότι οι επιλογές πλοήγησης του αναγνώστη κάνουν μια σημαντική διαφορά. Η μεταφράστρια έχει επιλέξει το σωστό ύφος, αλλά τα συνεχή footnotes πέρα από περιττά είναι και ενίοτε ανακριβή: το Well you needn't είναι κομμάτι του Θελόνιους Μονκ και όχι το You Need It(;) κάποιου Γουέλ (sic), ενώ ο Βρώμικος Χάρι ενσαρκώθηκε από τον Κλιντ Ιστγουντ και όχι από τον Τσαρλς Μπρόνσον.
Συνολικά το αποτέλεσμα είναι απλώς χαριτωμένο και οι διασυνδέσεις βοηθούν μόνο για να διαβάσει κανείς πιο γρήγορα την αφήγηση αν βιάζεται, να επανέλθει αφότου κλείσει τον πρώτο γύρο με το βιβλίο ή να περιεργαστεί τα στοιχεία της αφήγησης, όπως κάνουν τα παιδιά με τα σύνεργα του τσίρκου μετά την αυλαία της παράστασης. Πλησιάστε από περιέργεια, αλλά χωρίς μεγάλες προσδοκίες.
Ηρακλής Μπογδάνος
ΤΟ ΒΗΜΑ, 28-11-1999
KRITIKH
Η ανάγνωση της λογοτεχνίας είναι ένα παιχνίδι, αφού η εξάσκησή της αψηφά χρόνο, τόπο και αναστέλλει προσωρινά βασικούς όρους της πραγματικότητας. Σαν παιχνίδι, απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του αναγνώστη-παίκτη, ενίοτε και την αθωότητα, την οξύνοια ή την πολύτιμη δυσπιστία του. Μια τεχνική γραφής μπορεί λοιπόν να μοιάζει με κρυφτό (Πεσόα), κουτσό (Κορτάσαρ), κυνηγητό (Στερν), σκάκι (Περέκ), τάβλι (Καλβίνο), λαβύρινθο (Μπόρχες), trivial pursuit (Ντις στο Camp Concentration και ενίοτε Τζόις), κουίζ (Χόρνμπι), ακροστιχίδα (Κενώ), σταυρόλεξο (Πάβιτς), φλερτ υποσχέσεων (Λακλό) ή και λιτό φιδάκι, όπως είναι το Blue movie των Rey και Raynal. Το ερωτικό αυτό roman mystere γαλλική φωτεινή παραλλαγή του νουάρ, με ανάλαφρο περιεχόμενο αποτελεί μια απλή παιγνιώδη εφαρμογή της interactive ή διαδραστικής λογοτεχνίας, είδους που απέκτησε υπόσταση με την επέλαση της κυβερνητικής, των υπολογιστών και του Internet.
Ο όρος interactive στην περίπτωση της σύγχρονης λαϊκής κουλτούρας υπονοεί την έμμεση συμμετοχή του θεατή-αναγνώστη στην τελική σύνθεση του πολιτισμικού προϊόντος. Ετσι έχουμε τις διαδικασίες «interfilm», όπου το κοινό αποφασίζει το μονοπάτι που θα πάρει η πλοκή μιας ταινίας πατώντας ειδικά πλήκτρα στα καθίσματα, ή παιχνίδια υπολογιστών όπως το «Where in the world is Carmen Sandiego», με τους παίκτες να φτιάχνουν τη δική τους ιστορία από ένα σύνολο διαθέσιμων αφηγηματικών μονάδων. Η αντίστοιχη φόρμα σε κείμενο μυθοπλασίας ακολουθεί το πρωτόκολλο του hypertext (υπερκειμένου), με τον συγγραφέα να προσφέρει τόσες διαφορετικές εκδοχές του κειμένου όσες πολλαπλές διασυνδέσεις-γέφυρες έχει προεπιλέξει να υπάρχουν ανάμεσα στα κεφάλαιά του. Κοντολογίς ο σειριακός, δομικά στέρεος μονόδρομος καταργείται και παρέχεται στον αναγνώστη η ευκαιρία να αλλάξει ρότα σε όποιο σταυροδρόμι συναντήσει, σύμφωνα με τη διάθεση και την υπομονή του. Στο Blue movie η δυνατότητα αυτή έχει τη μορφή δεικτών στο τέλος κάθε κεφαλαίου, που στέλνουν τον χρήστη σε διαφορετικά κεφάλαια και σελίδες, ανάλογα με τη χαρακτηριστική αντίδραση του ήρωα σε μια νέα πρόκληση της πλοκής.
Συγγραφείς του εγχειρήματος είναι η Francoise Rey, από τον χώρο των σοφιστικέ ερωτογραφημάτων (ανήκει στη φράξια που αξιοποιεί τα μάλα τη διάλεκτο του σκληρού πορνό), και ο Patrick Raynal, που διευθύνει την περίφημη Serie Noire του Gallimard, έχει γράψει ο ίδιος πάνω από δέκα νεο-νουάρ, είναι φανατικός θιασώτης των Macintosh (είτε αδιάβροχων είτε υπολογιστών) και διετέλεσε κριτικός αστυνομικής λογοτεχνίας στον «Monde». Ο Raynal έχει μάλιστα προϋπηρεσία στην παιγνιώδη γραφή εγκαινιάζοντας τη διαβόητη σειρά του «Χταποδιού», όπου ποικιλία συγγραφέων και άλλων διασημοτήτων γράφει από έναν τόμο των περιπετειών ενός αριστεριστή Τζέιμς Μποντ ή SAS. Το μείγμα της γραφής τους στο Blue movie μας δίνει μερικές ενδιαφέρουσες και ανατρεπτικές ερωτικές περιγραφές, αλλά στον τομέα του θρίλερ ή της ατμόσφαιρας μυστηρίου το αποτέλεσμα είναι μέτριο και δέσμιο άνευρων κλισέ. Ο τίτλος του αποτελεί ανομολόγητο κλείσιμο του ματιού προς την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, όπου και γράφτηκε ένα άλλο «Blue Movie», αυτό του Terry Southern με την ιστορία ενός σκηνοθέτη αμφιταλαντευόμενου ως προς το γύρισμα του πρώτου big budget πορνό.
Στο έργο των Rey & Raynal ο αναποφάσιστος (βολική ιδιότητα για διαδραστικό κείμενο) Τομά ταξιδεύει στη Νέα Υόρκη με σκοπό να ξεχάσει μια άτυχη ερωτική ιστορία και να πουλήσει έναν πίνακα αμύθητης αξίας. Σύντομα θα γνωρίσει την κλασική μοιραία γυναίκα, θα χάσει τον πίνακα και θα περιπλανηθεί στη σκοτεινή πλευρά της πόλης.
Αν πάρουμε στα σοβαρά τις interactive προθέσεις του κειμένου, θα πρέπει να το κρίνουμε και από προγραμματιστική-αλγοριθμική σκοπιά. Εδώ παρατηρούμε μια προχειρότητα: το κείμενο δεν διαβάζεται και σειριακά (τυπική έλλειψη δεξιοτεχνίας), εξαντλείται σε απλές διακλαδώσεις απόφασης (if then), ενώ πέφτει ενίοτε σε αδιέξοδα και αναγκάζεται να καταφύγει σε πολλές παρακάμψεις (goto που φανερώνουν μη δομημένο κώδικα). Από άποψη ουσίας, η έκβαση που μπορεί να πάρει η ιστορία δεν έχει και πολύ μεγάλη απόκλιση ώστε να δικαιολογεί το ότι οι επιλογές πλοήγησης του αναγνώστη κάνουν μια σημαντική διαφορά. Η μεταφράστρια έχει επιλέξει το σωστό ύφος, αλλά τα συνεχή footnotes πέρα από περιττά είναι και ενίοτε ανακριβή: το Well you needn't είναι κομμάτι του Θελόνιους Μονκ και όχι το You Need It(;) κάποιου Γουέλ (sic), ενώ ο Βρώμικος Χάρι ενσαρκώθηκε από τον Κλιντ Ιστγουντ και όχι από τον Τσαρλς Μπρόνσον.
Συνολικά το αποτέλεσμα είναι απλώς χαριτωμένο και οι διασυνδέσεις βοηθούν μόνο για να διαβάσει κανείς πιο γρήγορα την αφήγηση αν βιάζεται, να επανέλθει αφότου κλείσει τον πρώτο γύρο με το βιβλίο ή να περιεργαστεί τα στοιχεία της αφήγησης, όπως κάνουν τα παιδιά με τα σύνεργα του τσίρκου μετά την αυλαία της παράστασης. Πλησιάστε από περιέργεια, αλλά χωρίς μεγάλες προσδοκίες.
Ηρακλής Μπογδάνος
ΤΟ ΒΗΜΑ, 28-11-1999
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
