Το δέντρο με τα χέρια

Όταν η Μπένετ ήταν γύρω στα δεκατέσσερα, είχαν βρεθεί μόνες μια φορά στο βαγόνι ενός τρένου με τη μητέρα της -και η Μόπσα είχε προσπαθήσει να τη χτυπήσει μ' ένα χασαπομάχαιρο.
Η Μπένετ είχε αρκετό καιρό να δει την τρελή μητέρα της. Έτσι, όταν η Μόπσα έφτασε στο αεροδρόμιο, ταλαιπωρημένη, ατημέλητη, μ' ένα άχαρο γκρι ταγέρ, η Μπένετ προσπάθησε να πνίξει μέσα της το μίσος που ένιωθε γι' αυτή.
Ύστερα όμως, με τον τραγικό θάνατο ενός παιδιού, αρχίζει ένας εφιαλτικός κύκλος από ψέματα, απάτες, απαγωγές και φόνους...


Η Ρουθ Ρέντελ (γεννημένη το 1930, κόρη εκπαιδευτικών και πρώην δημοσιογράφος) θεωρείται μία από τις αγγλίδες συγγραφείς που ανύψωσαν το αστυνομικό αφήγημα και η σημαντικότερη στο είδος το οποίο αποκαλείται ψυχολογικό θρίλερ. Έχοντας περάσει δύσκολα παιδικά χρόνια στο Λονδίνο ­η σουηδέζα μητέρα της έπασχε από σκλήρυνση κατά πλάκας­, βιώνοντας τις τεταμένες σχέσεις των γονέων της που της άφησαν ψυχικά τραύματα, κατάφερε να ισορροπήσει συναισθηματικά μόνο με το γράψιμο. Στο μυθιστόρημα «Το δέντρο με τα χέρια» ασχολείται ξανά με ένα από τα αγαπημένα της θέματα, τις συνάφειες και τις συμπεριφορές που διέπουν γονείς και παιδιά σε διάφορες περιοχές της αγγλικής πρωτεύουσας. Αφηγείται την ιστορία δύο παράξενων, αν και συνηθισμένων στην Αγγλία, οικογενειών: εκείνη της Μπένετ που ζει στο Χάμστεντ ­την περιοχή των διανοουμένων του Λονδίνου­ με τη μητέρα της, τη Μόπσα, και τον μικρό της γιο, τον Τζέιμς, καρπό της ελεύθερης σχέσης της με τον Εντουαρντ, ο οποίος συνεχώς ταξιδεύει, και την άλλη της Κάρολ που συζεί στο Γουίντερσαϊντ Ντάουν ­έναν οικισμό μεταναστών, Αφρικανών, Τζαμαϊκανών, Ινδών, Ιρλανδών, Τούρκων, Ελλήνων­ με τον Μπάρι και τον μικρό Τζέισον.


Οι δύο οικογένειες, μολονότι η μία αγνοεί την ύπαρξη της άλλης, συνδέονται υπογείως μετά τον θάνατο του Τζέιμς στο νοσοκομείο, ύστερα από ανεπιτυχή επέμβαση. Όταν η γιαγιά Μόπσα ­που δεν στέκει καλά στα μυαλά της­ βρίσκει σε ένα παγκάκι τον Τζέισον, τον κουβαλάει στο σπίτι ως δώρο στην Μπένετ και ως αντικαταστάτη του Τζέιμς. Υπάρχει και ένα τρίτο παράξενο ζευγάρι, μια χήρα και ο νεαρός εραστής της ­η εύπορη και ο φτωχός, η επηρμένη πλούσια και ο πορτοφολάς­, που παίζει καταλυτικό ρόλο στην υπόθεση.


Όλα τα παραπάνω πρόσωπα και μερικά άλλα αποτελούν το μυθιστορηματικό σύμπαν της Ρέντελ, η οποία χρησιμοποιεί το θρίλερ και το σασπένς για να κερδίσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών και στη συνέχεια να τους παρουσιάσει κάτι σημαντικότερο: τη σύγχρονη λονδρέζικη κοινωνία, μια ετερόκλητη κοινωνία ανθρώπων κάθε φυλής και χρώματος οι οποίοι προσπαθούν να δραπετεύσουν από τη μιζέρια της καθημερινότητας. Κατά κάποιον τρόπο τους έλκει η λαμπερή ζωή, κάτι ανάλογο με το περιλάλητο «αμερικανικό όνειρο».


Δίπλα στους μικροαστούς με τα ταξίδια, τα ωραία διαμερίσματα, την ευμάρεια και την αγάπη για τη μουσική και το θέατρο στέκονται οι προλετάριοι ­οι δρόμοι του οικισμού των μεταναστών φέρουν ονόματα από την ιστορία του Εργατικού Κινήματος­, οι άνεργοι και οι μικροαπατεώνες. Αν οι δεύτεροι παλεύουν με κάθε μέσο για να ξεφύγουν από την άθλια μοίρα τους, οι πρώτοι αγωνίζονται να δώσουν ένα νόημα στη βαρετή ζωή τους. Και οι μεν και οι δε βιώνουν καθημερινές μικρές ιστορίες, πένθιμες, θλιβερές και άθλιες, τις οποίες η Ρέντελ δεν τις κάνει μελό, δεν τις κάνει δακρύβρεχτο αφήγημα για πονόψυχους αναγνώστες.


Σε μια εποχή που οι αγγλίδες συγγραφείς, όπως η Ρουθ Ρέντελ, έχουν απομακρυνθεί κατά πολύ από τα πρότυπα της Αγκαθα Κρίστι και γράφουν μυθιστορήματα τα οποία διερευνούν όχι το πώς έγινε ένα έγκλημα και ποιος το διέπραξε αλλά το γιατί, μία άλλη συγγραφέας, η Μπάτια Γκουρ, καθηγήτρια Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Ισραήλ ­αγνώστων λοιπών στοιχείων­, επιχειρεί να αφηγηθεί ιστορίες ακολουθώντας τις βασικές αρχές του ορθόδοξου αστυνομικού μυθιστορήματος. Φαίνεται πως το εγχείρημά της και η μέθοδος που ακολουθεί επιδοκιμάζονται από το αναγνωστικό κοινό ­της πατρίδας της και το παγκόσμιο­, αφού τα τρία βιβλία μυστηρίου με ήρωα τον επιθεωρητή Μιχαέλ Οχαγιόν που έχει γράψει μέχρι στιγμής έγιναν όλα μπεστ σέλερ και μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες.

Φίλιππος Φιλίππου, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 18-03-2001