Γέροι και γριές

Η γήρανση του πληθυσμού αποτελεί ένα από τα διαρκώς μεγεθυνόμενα προβλήματα του τόπου μας, καθώς συνδυάζεται με την υπογεννητικότητα. Με αφορμή την «καμπύλη των ηλικιωμένων» εξετάζουμε αυτή την πληθυσμιακή ομάδα, τους γέρους και τις γριές, από την πλευρά της γλώσσας, της λογοτεχνίας, της λαογραφίας – της ζωής γενικότερα, χωρίς αυτές οι δύο ειδικές «ομαδοποιοί» λέξεις («γέροι και γριές») να παίρνουν οποιαδήποτε απαξιωτική σημασία. Μάλιστα, παραδοσιακά οι ηλικιωμένοι ήταν αντικείμενο ιδιαίτερου σεβασμού και θεσμικής αντιμετώπισης. Γέροι και γριές συνδέουν τη μυθολογική και τη μεταγενέστερη αρχαιότητα με τη σύγχρονη πραγματικότητα, με γνωστά κατάλοιπα όπως οι κουδουνάτοι γέροι του Καρναβαλιού της Σκύρου, οι κουκούγεροι, οι μωμόγεροι και άλλες συναφείς επιβιώσεις. Είναι τεράστιος ο γλωσσικός, αλλά και ο παροιμιακός πλούτος που σχετίζεται με τους γέρους, είτε εγκωμιάζει είτε απαξιώνει γνωρίσματα και ιδιότητές τους. Είναι, επίσης, θαυμαστός ο αριθμός των σχετικών με τους ηλικιωμένους αινιγμάτων, μαντινάδων, κλιμακωτών
δημοτικών στιχουργημάτων, παραμυθιών, ιστοριών και άλλων αφηγήσεων. Επισημαίνεται ακόμα η συμβολή των ηλικιωμένων γυναικών στους κοινωνικούς θεσμούς ενώ, λόγω του εορτασμού των διακοσίων χρόνων από την Επανάσταση του 1821, γίνεται αναφορά στους γέρους του Αγώνα και στα επώνυμα που ακολούθησαν και διατηρήθηκαν. Για το κλείσιμο του κύκλου των χρόνων γίνεται σχετική αναδρομή στη Βυζαντινή και την Κλασική αρχαιότητα. Ο συγγραφέας συμμερίζεται, όπως και οι άλλοι, το προνόμιο των γηρατειών, που παρατείνουν με την παρουσία τους τη ζωή.