Σλαβωνική γλώσσα

Με τη λειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης (1844) και με την παρουσία του λόγιού της σχολάρχη Κωνσταντίνου Τυπάλδου (1844 -1865) διδάσκονται στη σχολή γλωσσικά μαθήματα όπως: Λατινικά, Εβραϊκά, Αρμένικα, Αραβικά και Σλαβωνικά.

Για να βοηθήσουν στην καλύτερη εκμάθηση της Σλαβικής, οι καθηγητές ετοιμάζουν διάφορα εγχειρίδια και μεταφράσεις, οι οποίες χρησιμοποιούνται όχι μόνο μέσα στη σχολή αλλά βρίσκουν και θερμή υποδοχή στα σχολεία των σλαβικών επαρχιών.

Ο Νεόφυτος Ριλλιώτης (καθηγητής της Χάλκης) στηριζόμενος στη δική του μακρόχρονη παιδαγωγική πείρα και στην πλούσια συγγραφική του δραστηριότητα, δημιουργεί ένα αξιόλογο βοήθημα τη "Χρηστομάθεια της Σλαβωνικής Γλώσσας" που συνοδεύεται από ένα Σλαβοελληνικό Λεξικό, το οποίο περιέχει τις λέξεις που χρησιμοποιούνται στη Χρηστομάθεια.

Το βιβλίο αυτό με τον πλούτο των λέξεων, με την ακρίβεια των φράσεων και των ερμηνευτικών τους επεξηγήσεων το καθιστούν μοναδικό στο είδος του, για τους Ορθοδόξους, εξίσου πολύτιμο τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους Σλάβους (Σέρβους, Βουλγάρους και Ρώσους). Κατά τον ακαδημαϊκό Λιουμπομίρ Μίλετιτς "το λεξικό καθ' ολοκληρία καταδεικνύει την πρωτοτυπία του έργου του Νεοφύτου ως λογίου, το οποίο ακόμη και σήμερα (1906) δεν στερείται ιστορικό - φιλολογικής αξίας στη Σλαβική φιλολογία".