Άνω τελεία

[...] Η συγγένεια τών φωτογραφιών τού λευκώματος αυτού προέκυψε σταδιακά. Έχουν τραβηχτεί σε διαφορετικές περιοχές και αποτυπώνουν στοιχεία διαφορετικών πολιτισμών. Είναι όμως όλες θραύσματα τού μυαλού μου, στιγμές τής ζωής μου και εμμονές τού βλέμματός μου. Οι λεζάντες πληροφορούν, χωρίς ούτε κατά διάνοια να φωτίζουν το περιεχόμενο τής εικόνας, και υπάρχουν μόνο για να ικανοποιούν την περιέργεια, χωρίς να μεσολαβούν στην προσέγγιση. Ξέρω ότι η φωτογραφική και εκδοτική επιτυχία εξασφαλίζεται καλύτερα με την στενά θεματική παρουσίαση τών φωτογραφικών εικόνων. Εγώ όμως είμαι επιφυλακτικός απέναντι σε συλλογές εικόνων, των οποίων η συγγένεια οφείλεται μόνον στην εικονιζόμενη θεματική ενότητα. Πρώτον διότι προσφέρουν τη δικαιολογία για την παρουσία κακών φωτογραφιών κάτω από την ομπρέλα τού συγκεκριμένου και ενιαίου θέματος και δεύτερον διότι προσφέρουν στο θεατή έτοιμη την πιο προφανή ερμηνεία τής παρουσίας τους. Αρκεί να διαβάσει κανείς κριτικές φωτογραφίας, για να διαπιστώσει πως οι δημοσιογράφοι καταφεύγουν εννιά φορές στις δέκα στη λυτρωτική γι αυτούς ανάλυση τού εικονιζόμενου θέματος.

Δεν νομίζω πως θα ήθελα να αναλύσω τις φωτογραφίες μου. Νοιώθω πάντως πολύ χαρούμενος, όταν διαπιστώνω πως γεννούν διαφορετικές αντιδράσεις σε διαφορετικούς ανθρώπους. Αρκεί οι αντιδράσεις αυτές να είναι θετικές και έντονες. Άλλωστε, δεν νομίζω ότι ένα φωτογραφικό έργο λέει κάτι απόλυτα συγκεκριμένο. Συνήθως η ένταση που εκπέμπει (αν είναι ενδιαφέρον), και που οφείλεται στις εσωτερικές του αντιθέσεις, στη μεταμόρφωση τών λεπτομερειών και των μεταξύ τους σχέσεων, στις αναφορές και στους υπαινιγμούς του, στις χωρίς πληροφορίες κενές ενδεχομένως περιοχές του, στην αποκοπή τού μη εικονιζόμενου κόσμου, και στην αφαίρεση μέσα στην οποία αιωρείται, είναι αυτή που γεννάει τη δημιουργική αντίδραση από την πλευρά τού θεατή. Αυτή η αντίδραση με ενδιαφέρει και με συγκινεί πολύ περισσότερο από τη λογική ανάλυση, η οποία αντλεί τις πληροφορίες της από τις συνήθως προφανείς αναφορές στο θέμα.

Οι φωτογραφίες που έκανα στο ύφος της "φωτογραφίας δρόμου", οι φωτογραφίες χορού, τα αγάλματα, τα ερείπια και τα γυναικεία πορτραίτα καλύπτουν την πρώτη περίοδο τής φωτογραφικής μου ζωής. Μερικά δείγματα από αυτές περιλαμβάνονται στο πρώτο τμήμα αυτού τού λευκώματος. Αυτές, μαζί με τις φωτογραφίες που με απασχολούν τα τελευταία χρόνια, και που περιλαμβάνονται στο δεύτερο τμήμα τού λευκώματος, μοιράζονται κάτι κοινό: μια θεατρικότητα. Την αίσθηση μιας οργάνωσης τού χώρου και τού χρόνου, που η πραγματική ζωή δεν μας επιτρέπει να αντιληφθούμε. Φαίνεται πως έχω την ανάγκη αυτής τής τάξης, που ακόμα και στο πιο κατεστραμμένο ερείπιο πιστεύω πως υπάρχει. Ασυναίσθητα αναζητώ την απόδειξη πως ο κόσμος είναι στη θέση του και πως, όπως και να τον ανακατέψει κανείς, πάλι στη θέση του θα βρεθεί. ΄Η, με άλλα λόγια, πως η ομορφιά, που γεννιέται από την αρμονία, υπάρχει στο σύνολο επειδή υπάρχει στις ελάχιστες λεπτομέρειες και πως, επειδή ακολουθεί τον χρόνο, δεν γερνάει, αλλά μεταμορφώνεται. Είναι τελικά εκτός χώρου και χρόνου. Η φωτογραφία, γαντζωμένη καθώς είναι στην πραγματικότητα και με την παράξενη ιδιότητα να μιλάει για τον χώρο, ενώ στερείται βάθους, και για τον χρόνο, ενώ κινείται στα κλάσματά του, έχει τη δύναμη να διαπιστώνει όσα υπάρχουν και να υπαινίσσεται όλα όσα φανταζόμαστε δημιουργώντας την ψευδαίσθηση ότι αυτά που αποτυπώσαμε είναι πράγματι εκεί, ενώ ταυτόχρονα εμείς τα επινοήσαμε. Η ακριβής αποτύπωση τού χώρου και τού χρόνου καταλήγει στην ανακατασκευή τους. Οι φωτογραφίες τών δύο περιόδων (παρόλο που ο σαφής χρονικός διαχωρισμός είναι λίγο αυθαίρετος) διακρίνονται μεταξύ τους από μια διαφορετική προσέγγιση, την οποία εν μέρει ενίσχυσε και η αλλαγή μηχανής και φορμά. Οι φωτογραφίες τής πρώτης περιόδου προσπαθούν να "ζωντανέψουν" και να ξεφύγουν από το πλαίσιο τού κάδρου. Χαρακτηρίζονται από εσωτερική κίνηση και από ήχους. Οι φωτογραφίες τής δεύτερης περιόδου ανακάλυψαν την ακινησία και τη σιωπή. [...]

(από τα εισαγωγικά του Πλάτων Ριβέλλη)