Το ροζ της Ταϊλάνδης

Γιατροί, δικηγόροι, νοικοκυρές αλλά και πιο νορμάλ άτομα, όπως ναρκομανείς, ψυχασθενείς και φυλακισμένοι, βρίσκονται μπλεγμένοι σε ιστορίες που ούτε είναι ροζ, ούτε συμβαίνουν στην Ταιλάνδη. Μετά από εσωτερικές και εξωτερικές τρικυμίες άλλοι ξεμπλέκονται μεταναστεύοντας σε Αφρική και Ασία, άλλοι παντρεύονται ή κάνουν σεξ και μπλέκουν περισσότερο. Εκτός από έναν που πεθαίνει από γεράματα σε βουνό και έναν που τα μπλέκει τελείως και φουντάρει στον ακάλυπτο, οι υπόλοιποι ζουν καλά στο τέλος κάθε διηγήματος αλλά και πολύ μετά από αυτό.





ΚΡΙΤΙΚΗ



«Η ζωή είναι σοβαρή και η τέχνη διασκέδαση· κι είναι σπουδαία τέχνη να κάνεις τη ζωή να μη φαίνεται τόσο σοβαρή». Αυτή τη φράση του Τζον Ιρβινγκ χρησιμοποιεί ως μότο στο βιβλίο της Το ροζ της Ταϊλάνδης η πρωτοεμφανιζόμενη Γαλάτεια Ριζιώτη (γενν. 1970) που εκπλήσσει ευχάριστα με την αφηγηματική της ικανότητα, το βάθος του φιλοσοφικού της στοχασμού, τη διεισδυτική της ματιά στους ανθρώπους και την ευχέρεια να κάνει ανάλαφρες τις σοβαρές καταστάσεις. Στο βιβλίο που είναι μια συλλογή 16 διηγημάτων, η συγγραφέας φαίνεται να μεταπλάθει λογοτεχνικά τις εμπειρίες, τις γνώσεις, τα βιώματα και τα όνειρά της, δημιουργώντας ήρωες οι οποίοι ζουν στην εποχή μας.

Αυτοί οι ήρωες είναι πρόσωπα οικεία, συνηθισμένοι άνθρωποι με καλλιτεχνικές ροπές και ανησυχίες: του λογοτέχνη, του ζωγράφου, του μουσικού. Πιο πολύ τους έλκει η λογοτεχνία, σε βαθμό που τους έχει γίνει εμμονή, ενώ το σεξ αποτελεί μιαν άλλη εμμονή που διαπερνά το πνεύμα τους και ρυθμίζει τη συμπεριφορά τους. Οι εμμονές γίνονται αντιληπτές από το πρώτο κιόλας διήγημα, το τιτλοφορούμενο Η θεραπεία, όπου οι ήρωες και οι ηρωίδες πασχίζουν να απελευθερωθούν από αυτές χωρίς να το κατορθώνουν. Σε αυτό βλέπουμε νεαρά και ώριμα άτομα με ψυχολογικά προβλήματα (αυτοκτονικές τάσεις, κατάθλιψη, εξάρτηση από ναρκωτικά, ομοφυλοφιλία, σχιζοφρένια, σεξουαλική στέρηση) να κάνουν ομαδική θεραπεία σε ένα ιατρείο χωρίς να επιτυγχάνουν το ποθητό αποτέλεσμα.

Μολονότι όλοι οι ήρωες της Γαλάτειας Ριζιώτη είναι προβληματικοί και έχουν μια λίγο ή πολύ διαταραγμένη προσωπικότητα, δεν είναι αποκομμένοι από το κοινωνικό σύνολο, δεν έχουν ενταχθεί σε κανένα περιθώριο. Πολλοί έχουν μετέλθει ποικίλα επαγγέλματα για να επιβιώσουν ­ νόμιμα και παράνομα ­, ωστόσο δεν είναι επικίνδυνοι και κυρίως δεν έχουν κλείσει για αυτούς οι δρόμοι που οδηγούν σε μια «φυσιολογική» ζωή. Ανάμεσά τους βρίσκουμε γόνους αστικών και μικροαστικών οικογενειών που διαθέτουν εξαιρετική παιδεία: μια πόρνη είναι φοιτήτρια της Φιλοσοφικής και γράφει διηγήματα, άλλη πόρνη ξέρει γαλλικά και γραφομηχανή. Ο κόσμος της συγγραφέως δεν είναι φανταστικός, είναι ο κόσμος μας, αυτός στον οποίο ζούμε και στον οποίο ευδοκιμούν τα αταίριαστα ζευγάρια, οι άνευ ερεισμάτων γάμοι, η συναισθηματική σύγχυση, οι ερωτικές σχέσεις που δεν διαρκούν ακόμα κι όταν νομιμοποιούνται. «Καμιά μου φίλη δεν ευτύχησε στο γάμο της λες και κάποιος καταράστηκε τη γενιά μας» διαβάζουμε.

Η Γαλάτεια Ριζιώτη θέλει να μιλήσει για τη γενιά της που φαινομενικά δεν έχει ιδεολογία ούτε οράματα, που δεν είναι ενταγμένη σε κόμματα και δεν νοιάζεται για την πολιτική ­ νέοι και νέες που γεννήθηκαν τα τελευταία χρόνια της δικτατορίας και δεν πρόλαβαν να βιώσουν τον μεταπολιτευτικό ιδεολογικό πυρετό και τις συγκρούσεις που εκπορεύονταν από αυτόν. Αυτή η γενιά εκ πρώτης όψεως δεν νοιάζεται για το μέλλον, το μόνο που επιδιώκει είναι να έχει μια δουλειά για να κερδίζει τον επιούσιον και έναν ή μια σύντροφο για το καθημερινό σεξ. Μια χαμένη γενιά, λοιπόν; Κανείς δεν μπορεί να το πει αυτό, ούτε βεβαίως η συγγραφέας που αντιμετωπίζει τους ήρωές της με πολλή συμπάθεια και στοργή. Κανέναν δεν καταδικάζει, κανείς τους δεν αποτελεί παράδειγμα προς αποφυγήν. Ως δημιουργός τους, περιορίζεται να διατυπώσει τους φόβους και τις εμμονές που ταλανίζουν την ύπαρξή τους και τους οδηγούν σε αδιέξοδα. Ο δικός της ρόλος διασαφηνίζεται σε μια φράση ενός από τα διηγήματα που ταιριάζει με το μότο της αρχής: «Για κάθε συγγραφέα ευχής έργο είναι την απελπισία που υπάρχει εντός του να τη μετατρέπει σε αισιοδοξία δίνοντας και στον εαυτό του και στον αποδέκτη του έργου λίγη χαρά».

Ισως, στο εγγύς ή στο απώτερο μέλλον, στο επόμενο βιβλίο της Γαλάτειας Ριζιώτη, να δούμε τι απέγιναν οι εμμονές των ηρώων της ­ και οι δικές της ­, αν εξαφανίστηκαν δηλαδή ή αν μετεξελίχθηκαν σε κάτι άλλο.



Φίλιππος Φιλίππου

ΤΟ ΒΗΜΑ, 16-08-1998